Kava kava (pieprz metystynowy) – właściwości, działanie, skutki uboczne

Czym jest kava kava?

Kava kava, czyli pieprz metystynowy (Piper methysticum) to roślina z rodziny pieprzowatych. Przyjmuje formę wiecznie zielonego krzewu, który osiąga wysokość od 3 do nawet 7 m oraz szerokość od 2 do 5 m. Częściami krzewu, które słyną z pozytywnych właściwości, są korzenie oraz kłącza.

Nazwa rośliny jest nieco myląca, ponieważ kojarzy się z pobudzającą kawą. W rzeczywistości działanie kava kava jest przeciwieństwem znanej używki. W smaku jest ona gorzka, co sugeruje jej rodzima nazwa. „Ava” w języku polinezyjskim oznacza właśnie gorzki smak.

Skąd pochodzi pieprz metystynowy?

Pieprz metystynowy pochodzi z wysp Polinezji, które znajdują się na Pacyfiku. Słyną z niej przede wszystkim następujące wyspy:

• Vanuatu;
• Fidżi;
• Polinezja Francuska;
• Hawaje;
• Mikronezja.

Jakie substancje zawiera kava kava?

W roślinie kava kava można znaleźć substancje biologicznie aktywne, nazywane kawalaktonami. Do tej pory wykryto ich 18. Należą do nich m.in.: dihydrokawaina, dihydrometystycyna, jangonina czy kawaina. Im wyższa zawartość kawalaktonów, tym mocniejsze działanie. Największe stężenie omawianych substancji znajduje się w korzeniach kava kava.

Poza kawalaktonami roślina zawiera także niewielkie ilości chalkonów oraz alkaloidów.

Czytaj również: Chaga – błyskoporek podkorowy. Właściwości lecznicze, przeciwwskazania, gdzie kupić?

Rodzaje pieprzu metystynowego

Pieprz metystynowy występuje w różnych odmianach. Warto pamiętać, że każda z nich różni się zawartością poszczególnych kawalaktonów, a tym samym działaniem. Wyróżnia się m.in.:

• kavę szlachetną, która jest jedyną odmianą, wykorzystywaną i spożywaną rutynowo przez rodzimych mieszkańców wysp Pacyfiku. Aby przygotować napój, drobno mielą oni korzenie kavy, mieszają proszek z wodą i odcedzają go za pomocą woreczków z siateczki;

• zakazane w eksporcie dzikie odmiany wichmannii oraz kavy dwudniowej.

Jakie właściwości wykazuje kava kava?

Właściwości, z których słynie pieprz metystynowy, można umownie podzielić na:

• kulturowe – dawniej jedynie wybrane grupy społeczne mogły spożywać napój z kavy. Przez wieki stanowił on pewien rytuał na uroczystościach. Obecnie na wyspach zachodniego Pacyfiku, nadal pija się napary z pieprzu metystynowego. Niektórzy stosują je jako codzienny napój, inni korzystają z właściwości kavy jedynie czasami, jako zamiennik alkoholu;

• lecznicze, wykorzystywane m.in. w terapii problemów ze snem, leczeniu stanów lękowych, zaburzeń nastroju oraz objawów napięcia przedmiesiączkowego;

• odprężające, związane z funkcjonowaniem układu limbicznego.

W jaki sposób działa kava kava?

Omawiany surowiec wywiera wpływ na ośrodkowy układ nerwowy . Działanie kavy zależy od przyjętej dawki. W terapeutycznych dawkach pieprz metystynowy wykazuje szereg pozytywnych działań na organizm człowieka, w tym:

• ułatwia zasypianie;
• poprawia nastrój i jakość snu;
• podnosi wrażliwość na delikatne dźwięki;
• łagodzi stany lękowe;
• działa przeciwbólowo, przeciwdrgawkowo, rozkurczowo i moczopędnie.

Zgodnie z obecną wiedzą, pomimo działania psychoaktywnego, przyjmowanie kavy w niewielkich dawkach nie grozi uzależnieniem.

Kava kava pomaga poczuć się beztrosko i szczęśliwie. W przeciwieństwie do alkoholu pozwala zachować jasność umysłu, co uświadamia hawajskie przysłowie. Głosi ono, że ten kto pije kavę, pozostaje człowiekiem, natomiast ten kto pije alkohol, staje się bestią.

Czytaj również: Oman wielki – właściwości lecznicze, zastosowanie, przeciwwskazania

Zastosowanie kava kava

Tradycyjne zastosowanie obejmowało wykorzystywanie przeżutych i sfermentowanych korzeni do przygotowania obrzędowego napoju o działaniu uspokajającym i podnoszącym sprawność umysłu.

Źródła podają, że obecnie stosuje się go wewnętrznie w lecznictwie, m.in. w przypadkach infekcji moczowych, artretyzmu oraz reumatyzmu. Natomiast zewnętrzne stosowanie kavy kavy łagodzi bóle stawowe.

Czy kava kava jest legalna w Polsce i na świecie?

Kultura picia kavy ma długą tradycję na wyspach Polinezji. Na początku lat dwutysięcznych pojawiły się niepokojące doniesienia o toksycznym wpływie pieprzu metystynowego na wątrobę, co spowodowało przejściowy zakaz jej sprzedaży. Na szczęście, gruntownie przeprowadzone badania nie dostarczyły dowodów potwierdzających hepatotoksyczność kavy, która znów stała się legalna w krajach Australii, Europy oraz Stanach Zjednoczonych.

Na świecie można spotkać tzw. kava bary, czyli miejsca, w których podaje się produkty przygotowane ze sproszkowanych korzeni szlachetnej odmiany rośliny kava kava, w tym napoje.

Na terenie Polski status prawny kavy zmieniał się dość dynamicznie. Przez długi czas pieprz metystynowy figurował jako substancja odurzająca o silnym potencjale uzależnienia, zakazana ustawą z 2009 roku o przeciwdziałaniu narkomanii.

Siedem lat później, zespół specjalistów, zajmujących się oceną ryzyka substancji psychoaktywnych wydał rekomendację o przywrócenie legalności pieprzu metystynowego w Polsce.

Na sukces trzeba było poczekać aż do 2018 roku, kiedy to na mocy rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 17 sierpnia w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych, pieprz metystynowy został wykluczony z listy substancji odurzających, a jego posiadanie zostało zalegalizowane.

Obecnie, na mocy uchwały nr 6/2021 pieprz metystynowy został zaklasyfikowany jako surowiec roślinny, zabroniony do stosowania w suplementach diety. W rzeczywistości, preparaty ze sproszkowanych korzeni szlachetnych kava kava można nabyć w internecie, z zastrzeżeniem, że są to preparaty wyłącznie do użytku zewnętrznego.

Czytaj również: Gotu kola (wąkrotka azjatycka, cica) – właściwości, preparaty, cena

Kto nie powinien spożywać pieprzu metystynowego?

Przyjmowanie pieprzu metystynowego powinno być gruntownie przemyślane i skonsultowane z lekarzem. Nie wolno przyjmować preparatów, zawierających kava kava przy farmakologicznym leczeniu schorzeń psychicznych, w tym depresji oraz zaburzeń lękowych. Zakaz jest uzasadniony, ponieważ pieprz metystynowy może zaburzać działanie leków przeciwdepresyjnych. Ponadto stosowanie pieprzu metystynowego jest wykluczone w następujących przypadkach:

• ciąża i karmienie piersią;
• występująca w przeszłości nadwrażliwość na kawalaktony.

Jakie mogą być skutki uboczne przyjmowania pieprzu metystynowego?

Po spożyciu pieprzu metystynowego niektórzy mogą odczuwać pewne działania niepożądane. Do najczęściej występujących należą:

• bóle oraz zawroty głowy;
• biegunka;
• wzmożona senność;
• objawy widoczne na skórze.

Szkodliwy wpływ pieprzu metystynowego jest związany głównie z przyjmowaniem:

• innych substancji ziołowych, a także określonych grup leków;
• surowców rośliny kava kava pochodzących z niekontrolowanych upraw, w których występują zanieczyszczenia metalami ciężkimi;
• zanieczyszczeń surowca pleśnią.

Czytaj również: Bacopa monnieri – właściwości, działanie, skutki uboczne zioła brahmi