Bronchofiberoskopia – co to jest, przygotowanie, przebieg, pozycja, przeciwwskazania i powikłania

Na czym polega bronchofiberoskopia?

Bronchofiberoskopia wykonywana jest przy użyciu cienkiego, elastycznego światłowodu, wprowadzanego przez usta lub nos. Od klasycznej bronchoskopii, wykorzystującej sztywny metalowy aparat, różni się właśnie możliwością oglądania znacznie dalej położonych, drobnych oskrzeli.

Badanie to niesie ze sobą szeroki wachlarz możliwości diagnostycznych i leczniczych. Bronchofiberoskopia pozwala przede wszystkim na oglądanie błony śluzowej wyścielającej drogi oddechowe i pobieranie wycinków do badania histopatologicznego w razie podejrzenia jakichkolwiek zmian. W przypadku podejrzenia zmian zapalnych, umożliwia pobierania materiału do badań bakteriologicznych i ustalenie czynnika odpowiedzialnego za zakażenie lub zidentyfikowanie niezakaźnej przyczyny zapalenia, na przykład sarkoidozy. Wymaz można uzyskać bezpośrednio z miejsca badanego, ale także z tak zwanych popłuczyn oskrzelowo-pęcherzykowych. Procedura ta pozwala na uzyskanie wydzieliny obecnej w pęcherzykach płucnych, a więc praktycznie z całego płuca.

Lekarz wprowadza przez fiberoskop niewielką ilość doli fizjologicznej, która dociera do końcowych odcinków dróg oddechowych, gdzie miesza się z obecną tutaj wydzieliną i złuszczonymi komórkami nabłonka. Następnie ponownie zasysa się płyn i poddaje badaniu bakteriologicznemu i cytologicznemu, dzięki czemu także obecność komórek nowotworowych może zostać wykryta na długo przed wystąpieniem objawów klinicznych raka płuc.

Kolejną możliwością jest biopsja pobierana od strony światła oskrzela, czyli transbronchialna, taką drogą można uzyskać wycinek tkanki płucnej lub pobrać węzeł chłonny. Biopsja jest przydatna przy wykrywaniu chorób śródmiąższowych płuc, w tym alergicznego zapalenia płuc czy sarkoidozy. Wymienić należy metody terapeutyczne możliwe do zastosowania podczas bronchofiberoskopii: odsysanie nadmiaru wydzieliny gromadzącej się w drogach oddechowych i utrudniające oddychanie, także u osób nieprzytomnych, usuwanie ciał obcych i udrażnianie oskrzeli.

Wskazania do bronchofiberoskopii

Lekarz zleca bronchofiberoskopię przede wszystkim we wszystkich przypadkach występowania objawów ze strony układu oddechowego o nieznanej przyczynie. Dotyczy to głównie:

• kaszlu,
• krwioplucia,
• duszności,
• nawracających infekcji dolnych dróg oddechowych,
• częstych zapaleń płuc.

Innym wskazaniem do bronchofiberoskopii jest podejrzenie uszkodzenia dróg oddechowych oraz diagnostyka zmian wykrytych w badaniu przedmiotowym lub innymi metodami obrazowymi. W praktyce bardzo często badanie przeprowadza się w celu pobrania wycinka ze zmiany uwidocznionej na zdjęciu RTG płuca.

Jeśli zmiana ta zlokalizowana jest w obwodowej części płuc, biopsję pobiera się raczej drogą przezskórną, ale w przypadkach zmian umiejscowionych w obrębie wnęki płuc lub w centralnej części miąższu płucnego, jedynie bronchofiberoskop umożliwia pobranie materiału.

Zabieg bronchofiberoskopii ma również wiele zastosowań leczniczych: wśród nich wymienia się obecność ciała obcego w drogach oddechowych, którego nie można usunąć innymi metodami, a także nadmierne gromadzenie się wydzieliny. Dotyczy to pacjentów:

• cierpiących na mukowiscydozę,
• z ciężką infekcją dróg oddechowych,
• osób nieprzytomnych,
• po zabiegach torakochirurgicznych lub neurologicznych,
• chorych przewlekle intubowanych, u których nie występuje naturalny odruch kaszlowy, a niewydolne mięśnie oddechowe nie zapewniają odpowiedniego drenażu.

W wymienionych sytuacjach bronchofiberoskop wprowadza się poprzez rurkę intubacyjną.

Przygotowanie do bronchofiberoskopii

Zabieg bronchofiberoskopii przeprowadza się w pozycji leżącej, u pacjenta będącego na czczo (co najmniej 4 godziny od ostatniego posiłku i 2 godziny po spożyciu wody), po dożylnym podaniu leków uspokajających, nasennych, przeciwbólowych i przeciwkaszlowych, dobieranych na bieżąco ze względy na indywidualną reakcję pacjenta.

Fiberoskop wprowadza się przez usta lub nos. Po zabiegu wiele osób nie pamięta w ogóle badania, a chrypka i ból gardła spowodowane podrażnieniem błony śluzowej ustępują do 24 godzin. W przypadku pobierania wycinków może wystąpić krwioplucie o niewielkim nasileniu.

Bronchofiberoskopia – powikłania i przeciwwskazania

Wśród możliwych powikłań po bronchofiberoskopii wymienia się:

• uszkodzenie strun głosowych,
• odmę opłucnową,
• dłużej utrzymujące się krwioplucie lub krwawienie z nosa,
• odruchowy skurcz oskrzeli u osób chorych na astmę.

Wyjątkowo u pacjentów w ciężkim stanie klinicznym może dojść do nasilenia niewydolności oddechowej. Wreszcie, istnieje znikome ryzyko przenoszenia chorób zakaźnych. Przeciwwskazaniem do bronchofiberoskopii są między innymi niewydolność serca i poważne zaburzenia rytmu, zawał serca, niewydolność oddechowa, ciężki stan ogólny, zaburzenia krzepnięcia i ciężka niedokrwistość.