Zaciskanie zębów (w dzień i w nocy) – przyczyny, skutki i leczenie zaciskania szczęki

Zaciskanie zębów – jakie są przyczyny?

Zaciskanie zębów to częsty problem, zwłaszcza ludzi młodych. Spowodowane jest nadmierną czynnością mięśni zaciskających szczęki. Przyczyn takiej sytuacji może być kilka, a najbardziej powszechną jest bruksizm, czyli zgrzytanie lub zaciskanie zębów w czasie snu (najczęściej). Niezależnie od powodu zaciskanie szczęk powinno być jak najszybciej leczone – ze względu na ryzyko uszkodzeń zębów, a nawet stan zapalny miazgi.

Zgrzytanie i zaciskanie zębów u dzieci w okresie uzębienia mlecznego może być procesem fizjologicznym. Organizm ściera zęby mleczne, co umożliwia rozrost kości i przygotowanie miejsca dla większych zębów stałych. Jeśli dziecko ściera zęby stałe, jest to proces patologiczny i powinien być leczony.

Przeczytaj też: Ból ósemki – domowe sposoby, leczenie

Zaciskanie szczęki – bruksizm, nerwica, szczękościsk?

Najczęściej mamy do czynienia z bruksizmem u dzieci lub dorosłych. To zgrzytanie lub zaciskanie zębów, najczęściej w nocy. Przyczyną takiego zaburzenia zazwyczaj jest stres. Po przebudzeniu pacjenci skarżą się na odrętwiałe czy obolałe mięśnie szczęk (ból szczęki).

Nieleczony bruksizm może doprowadzić do: uszkodzeń zębów, zmian na błonie śluzowej jamy ustnej, zaburzeń w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego (bóle, trzaski, przeskoki) czy bólów głowy. Niektóre zaburzenia psychiczne mogą prowadzić do zaciskania zębów. Nerwice, schizofrenia, napady pobudzenia psychoruchowego – to najczęstsze przyczyny.

Dodatkowo z zaciskaniem zębów może być związany szczękościsk. Jest to sytuacja utrudnionego rozwierania szczęk lub nawet całkowitej niemożności ich rozwarcia. Jest spowodowany odruchowym przykurczem mięśni unoszących żuchwę. Do najczęstszych przyczyn miejscowych szczękościsku należą stany zapalne w pobliżu mięśni, np.: w trakcie utrudnionego wyrzynania ósemek, przy ropniach, zakażeniach ran poekstrakcyjnych czy w niektórych zaburzeniach stawu skroniowo-żuchwowego. Szczękościsk może być także objawem choroby ogólnej, jak np. tężca czy padaczki.

To też może Cię zainteresować: Wyrywanie ósemki – czy ekstrakcji boli?

Zaciskanie zębów – skutki

Do najczęstszych skutków zaciskania szczęk należą uszkodzenia zębów. Mogą pojawić się podłużne pęknięcia szkliwa (tzw. cracki). Nierzadko dochodzi do starcia zębów, co może prowadzić do obnażenia zębiny i nadwrażliwości zębów, np. na zimno. Może dojść także do: zapalenia miazgi zęba, bólów samoistnych i konieczności leczenia kanałowego. Dodatkowo starte zęby mogą stanowić defekt kosmetyczny.

Podczas zaciskania zębów może dochodzić do powstawania zmian na błonie śluzowej jamy ustnej, a nawet do jej uszkodzeń. Typowymi zmianami są impresje na języku czy biała linia na policzkach wzdłuż linii zgryzu. Nierzadko dochodzi do przeciążenia struktur przyzębia, czyli tkanek otaczających zęby, co może się objawiać np. recesjami dziąsłowymi.

Często w wyniku zaciskania zębów mogą wystąpić zmiany w mięśniach i stawi skroniowo-żuchwowym. Mięśnie żucia są: mocniejsze, większe, wyraźniej zarysowane, a zaburzenia w stawach mogą być nawet przyczyną bólu czy migreny.

Jak leczyć zaciskanie zębów?

W leczeniu zaciskania zębów najważniejsze staje się wyeliminowanie przyczyny, jeśli jest to możliwe. Terapia choroby podstawowej, unikanie stresu w przypadku bruksizmu czy usunięcie przyczyn szczękościsku na pewno pomogą.

Przeczytaj też: Mówienie przez sen – przyczyny

Zaciskanie zębów w dzień – leczenie

Jeśli występuje zaciskanie szczęki w dzień, bardzo ważna jest samoobserwacja i kontrola takich zachowań. Gdy tylko pacjent "przyłapie się” na zaciskaniu szczęk w ciągu dnia, powinien przestać.

Dobry sposób na niezaciskanie zębów to ćwiczenia rozluźniające mięśnie. Dentysta zademonstruje odpowiednie. Najczęstszym ćwiczeniem jest: wysunięcie żuchwy przy zwartych szczękach do kontaktu brzegów siecznych górnych i dolnych siekaczy, następnie lekkie otwarcie ust, zamknięcie i powrót do fizjologicznej pozycji żuchwy. Ćwiczenia takie należy wykonywać kilka razy dziennie, po minimum kilkanaście powtórzeń.

Zaciskanie zębów w czasie snu – co robić?

Trudniejszą sytuacją jest zaciskanie zębów w nocy. Leczenie obejmuje wtedy zastosowanie najróżniejszych aparatów lub szyn zgryzowych. W ten sposób często leczony jest bruksizm. Nakładki na zęby zapobiegają uszkodzeniom uzębienia.

Często stosowana jest tzw. relaksacyjna płytka podjęzykowa (w skrócie RPP), która umieszczana jest w czasie snu wzdłuż dolnych zębów od ich językowych powierzchni. Wymusza ona nieco inną pozycję języka, co prowadzi do rozciągania mięśni i ich rozluźnienia.

Niezależnie od przyczyny zaciskania zębów (w dzień czy w nocy) niezbędna będzie wizyta u lekarza, który po zbadaniu, wprowadzi odpowiednie leczenie.