Rezyliencja – czym jest i jak ją wzmacniać?

Czym jest rezyliencja?

Rezyliencja (ang. resilience) to pojęcie multidyscyplinarne, łączące w sobie nauki o: bezpieczeństwie, ekologii, politologii, psychologii, psychiatrii oraz socjologii. Najbardziej obrazowe wyjaśnienie słowa rezyliencja pochodzi z fizyki. Oznacza właściwość ciał stałych, która polega na ich zdolności do powracania do pierwotnego kształtu, po ustaniu sił zewnętrznych, powodujących ich odkształcenie.

Rezyliencja to termin zaadoptowany przez psychologię w latach 70. XX wieku. Można określić ją jako umiejętność radzenia sobie ze wszelkimi przeciwnościami losu, problemami i ciężkimi okresami w życiu. To także zdolność adaptacji do zmiennych warunków otoczenia i sprawny powrót do stanu normalności po ustaniu niesprzyjających okoliczności. Jej istotnym elementem jest także rozwój: duchowy, emocjonalny, fizyczny, społeczny oraz umysłowy.

Rezyliencja łączy w sobie znaczenie czynników ryzyka, które mogą być: socjoekonomiczne, sytuacyjne lub środowiskowe oraz czynników ochronnych, do których należą: indywidualne uwarunkowania, czynniki rodzinne oraz zewnętrzne.

Osoby z silną rezyliencją dobrze radzą sobie ze stresem oraz zwalczają przeszkody życia codziennego. Można je określić jako osoby odporne na stres. Dobra wiadomość jest taka, że rezyliencję można w sobie wypracować.

Zobacz również: Kim jest incel?

Gdzie można znaleźć szczegółowe informacje o rezyliencji?

Jedną z czołowych pozycji w całości poświęconych rezyliencji jest książka pt.: „Rezyliencja. Jak ukształtować fundament spokoju, szczęścia i siły”. Jej autorami są psycholog kliniczny Rick Hanson oraz jego syn Forrest Hanson.

Napisali oni przejrzysty i wyczerpujący poradnik o rezyliencji. Autorzy pokazują, w jaki sposób pracować nad najważniejszymi cechami w kontekście rezyliencji. Rick Hanson poświęca na ich omówienie całą publikację. Mowa o dwunastu cechach psychicznych, którymi są:

• współczucie,
• uważność,
• uczenie się,
• siła charakteru,
• wdzięczność,
• wiara w siebie,
• spokój,
• motywacja,
• bliskość,
• odwaga,
• aspiracja,
• szczodrość.

W swojej książce Rick Hanson doradza, w jaki sposób zwiększać zasoby mentalne, aby lepiej radzić sobie z codziennym życiem, tak aby okoliczności zewnętrzne nie miały trwałego wpływu na kondycję psychiczną. Postrzega on rezyliencję jako umiejętność radzenia sobie z przeciwnościami losu i wyzwaniami, tak aby nie przeoczyć szansy wykorzystania pojawiających się okazji i sprzyjających okoliczności. Rick Hanson to także autor bestsellera „Szczęśliwy mózg” .

Do czego potrzebna jest rezyliencja?

Zagrożenia cywilizacyjne i wizja różnego rodzaju katastrof naturalnych, w połączeniu z nieograniczonym dostępem do informacji sprawiają, że wzrasta zainteresowanie rezyliencją.

Jest ona potrzebna przede wszystkim do zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa, niezbędnego do zachowania zdrowia psychicznego. Umiejętność radzenia sobie z kryzysami umożliwia łagodzenie negatywnych konsekwencji kryzysów, a także szybszy powrót do stanu równowagi.

Na czym polega siła rezyliencji?

Można uznać rezyliencję za pewnego rodzaju niewidzialną siłę, która pozwala zachować odporność psychiczną na przekór przeciwnościom losu. Tą siłą jest elastyczność, czyli gotowość do dostosowania się do zmiennych warunków. Pomaga ona przetrwać na zmiennej i stresującej, codziennej drodze życia każdego człowieka.

Jakie czynniki sprzyjają rozwojowi rezyliencji?

Czynniki, które pomagają rozwijać rezyliencję, można podzielić na trzy grupy:

• indywidualne, do których należą: pogodne usposobienie, pewność siebie i wysoka samoocena czy towarzyskość;
• zewnętrzne, do których należą m.in.: bezpieczne otoczenie, w tym sąsiedztwo, wsparcie innych ludzi, poczucie przynależności do grupy;
• rodzinne, do których należą: bliskość, spójność oraz wsparcie w rodzinie, dobra sytuacja materialna, ciepło czy poczucie odpowiedzialności za przydzielone obowiązki.

Dlaczego wielu ludzi ma problem z rezyliencją?

Największy problem tkwi w tym, że ludzie nie lubią i nie akceptują siebie oraz uważają, że nie zasługują na uwagę. Bardziej dbają o potrzeby innych niż o swoje. Nie ładują się pozytywną energią, więc czują się wyczerpani. Kiedy więc napotykają na swojej drodze trudności, nie mają siły, aby z nimi walczyć.

Nie dają sobie też prawa do popełniania błędów. Współczują innym, ale nie samym sobie. Uważają, że nie zasługują na szczęście, ponieważ nie są wystarczający.

Dlaczego warto wzmacniać rezyliencję?

Szereg korzyści, które wynikają z umiejętności radzenia sobie z problemami, sprawia, że coraz więcej badaczy zgłębia tematykę rezyliencji. Warto wzmacniać rezyliencję, ponieważ:

• pomaga ona zapobiegać problemom psychicznym lub łatwiej przejść leczenie z nimi związane;
• na zdrowie ogólne składa się równowaga fizyczna i psychiczna, więc zapobieganie problemom psychicznym przekłada się także na ochronę przed dolegliwościami somatycznymi;
• dbanie o ciągły rozwój pozwala wkraczać na wyższy poziom w każdej dziedzinie życia.

Aby czerpać z pozytywnych skutków rezyliencji, trzeba jednak stale nad nią pracować. Na szczęście istnieją sposoby na naukę i wzmacnianie rezyliencji.

W jaki sposób można wzmacniać rezyliencję?

Każdy człowiek ma inną odporność na stres i inaczej radzi sobie z problemami. Niezależnie jednak od zastanego poziomu rezyliencji, należy nieustannie ją wzmacniać.

Pierwszym krokiem jest dbanie o odpowiednią kondycję i odżywienie mózgu, na które składa się wiele czynników. Należy pracować nad:

• regulacją pobudzenia, które wynika z naturalnej reakcji organizmu na reakcję stresową. Pobudzenie, związane z nową sytuacją, nie powinno być ani za słabe, ani za silne;
• radzeniem sobie z silnymi emocjami;
• przygotowaniem się do nieprzewidzianych, przyszłych wyzwań;
• zwiększaniem poziomu przyjemności w życiu oraz poczuciem szczęścia;
• dostosowaniem się do zmieniających się okoliczności zewnętrznych.