Dziedziczenie grupy krwi – jaką grupę będzie miało dziecko?

Grupa krwi – jakie ma znaczenie?

Grupa krwi to zestaw antygenów, które znajdują się na powierzchni krwinek czerwonych (erytrocytów). Każdy człowiek, oprócz antygenów, posiada w osoczu krwi również przeciwciała, które układ odpornościowy wytwarza, aby zwalczać patogeny. Przeciwciała są skierowane przeciwko antygenom, których nie posiadamy. Dlatego znajomość grupy krwi jest niezwykle istotna przy ewentualnej transfuzji krwi, a także w ciąży, gdzie istnieje ryzyko powstania konfliktu serologicznego.

Istnieje kilka układów grupowych krwi, jednak do najważniejszych należą trzy: układ AB0, układ Rh oraz układ Kell.

Układ AB

Wyróżnia się 3 warianty genów, tzw. allele: allele A, B oraz 0. Jeśli na powierzchni krwinek znajduje się antygen A, wówczas określamy grupę krwi jako A. Grupa krwi B oznacza, że erytrocyty są nośnikiem antygenu B. Osoba mająca grupę AB jest posiadaczem antygenów A i B, natomiast grupa krwi 0 świadczy o braku obu tych antygenów.

Do każdej grupy przypisane są przeciwciała, które występują we krwi i są skierowane na antygen, który jest nieobecny na erytrocytach. Osoba z grupą 0 ma przeciwciała anty-A i anty-B. W przypadku grupy B występują przeciwciała anty-A, a przy grupie A – anty-B. Jedynie grupa AB nie posiada żadnych przeciwciał, ponieważ w krwinkach znajdują się oba antygeny.

Przeczytaj też: Grupa krwi – od czego zależy, jakie są grupy krwi i jak się je oznacza?

Układ Rh

To drugi z najważniejszych układów grup krwi. Poza antygenami A i B, we krwi występują również antygeny D. Jeśli stwierdzono obecność antygenu D, wówczas określa się czynnik Rh jako dodatni (Rh+). Osoby, u których nie występuje antygen D, mają Rh ujemny (Rh-).

Na świecie aż 85% osób posiada antygen D, czyli mają grupę Rh+. Warto dodać, że antygen D istnieje niezależnie od antygenów A i B. Jeśli ktoś ma grupę krwi AB Rh+, to jego krwinki czerwone zawierają zarówno antygeny A, B oraz D.

Jeśli dziecko otrzyma po jednym z rodziców antygen D, prawdopodobnie będzie mieć grupę Rh+. Zdarza się jednak, że rodzice mają czynnik Rh+, a u dziecka wychodzi Rh-.

Układ Kell

To kolejny, ważny układ grup krwi. W jego skład wchodzi 28 antygenów. W układzie Kell obecny jest antygen K, który jest wysoko immunogenny (silnie aktywuje układ odpornościowy). Przeciwciała anty-K są jednymi z najczęściej występujących u człowieka przeciwciał, zaraz po anty Rh.

Antygen K może być przyczyną konfliktu serologicznego i choroby hemolitycznej u noworodka. Przeciwciała anty K powstają w trakcie transfuzji krwi, gdy K-ujemny otrzyma krew K-dodatnią. Dlatego tak ważne jest dokładne oznaczenie grupy krwi.

Jak sprawdzić grupę krwi?

Żeby sprawdzić, jaką grupę krwi może odziedziczyć dziecko, warto skorzystać z dostępnych online kalkulatorów grupy krwi dziecka . Kalkulator grupy krwi to narzędzie, które przedstawia kilka kombinacji opartych na regule dziedziczenia. Bierze on pod uwagę układ AB0 oraz układ Rh. Wystarczy wpisać kilka wartości, takich jak grupa krwi matki i ojca oraz odczyn Rh u każdego z rodziców, aby zobaczyć, jaką grupę krwi może mieć dziecko. Kalkulator nie daje jednak 100% pewności.

Dokładną grupę krwi określa się poprzez wykonanie odpowiedniego badania krwi w laboratorium. W Polsce najwięcej ludzi ma grupę A Rh+ (32%) oraz 0 Rh+ (31%). Dużo rzadziej spotyka się grupę B Rh+ (ok. 15% osób). Niewielki procent ludzi posiada grupy z czynnikiem Rh-, natomiast najmniej osób zarówno w naszym kraju, jak i na świecie, ma grupę AB Rh- (1%).

Zmiana grupy krwi u dziecka – czy to możliwe?

Z reguły przyjmuje się, że grupa krwi nie zmienia się przez całe życie. Wyjątkiem jest jednak przeszczep szpiku kostnego, który może spowodować zmianę grupy krwi.

To też może Cię zainteresować: Kto może zostać dawcą szpiku kostnego?

Warto również wspomnieć, że grupa krwi może się zmieniać na samym początku naszego życia. Układ AB0, w odróżnieniu od układu Rh, który szybko staje się dojrzały, wykształca się bardzo długo. Co prawda, antygeny pojawiają się już w 6. tygodniu życia płodu, ale w pełni kształtują się dopiero między 6. a 18. miesiącem życia dziecka. Dlatego najlepiej zbadać grupę krwi dopiero po ukończeniu 2. roku życia, ponieważ wcześniej może to się zmieniać.

Jaką grupę krwi będzie miało dziecko?

Dziedziczenie grupy krwi odbywa się zgodnie z prawem Mendla, czyli regułami przekazywania cech dziedzicznych. Istnieją różne kombinacje przekazania grupy krwi dziecku przez oboje rodziców. Żeby je poznać, można skorzystać z narzędzia online, jakim jest wspomniany wcześniej kalkulator grupy krwi dziecka.

Dziedziczenie grupy krwi – zasady:

Jeśli:

• rodzice mają grupę 0 – dziecko będzie miało grupę 0;
• jeden rodzic ma grupę A, a drugi grupę 0 – dziecko może mieć grupę A lub 0;
• jeden rodzic ma grupę B, a drugi 0 – dziecko będzie miało grupę B lub 0;
• jeden rodzic ma grupę AB, a drugi grupę 0 – dziecko będzie miało grupę krwi A lub B;
• jeden rodzic ma grupę A, a drugi grupę B – dziecko może mieć grupę 0, A, B lub AB;
• jeden rodzic ma grupę A, drugi grupę AB – dziecko będzie miało grupę A, B lub AB;
• jeden rodzic ma grupę B, drugi grupę AB – dziecko będzie miało grupę A, B lub AB;
• rodzice mają grupę krwi A – dziecko może mieć grupę A lub 0;
• rodzice mają grupę B – dziecko może mieć grupę B lub 0;
• rodzice mają krew AB – dziecko może mieć grupę krwi A, B bądź AB.

Przeczytaj też: Jak przygotować się do badania krwi?

Dziedziczenie Rh

Trudniej jest określić dziedziczenie czynnika Rh. Jeśli zarówno ojciec, jak i matka nie posiadają czynnika Rh+ lub tylko jedno ma Rh dodatnie, wówczas nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jaki czynnik Rh odziedziczy dziecko. Nie wskaże nam tego również kalkulator grupy krwi dziecka. Określenie tego czynnika jest jednak bardzo istotne w czasie ciąży, ponieważ może wywoływać konflikt serologiczny.

Konflikt serologiczny – co oznacza dla matki i dziecka?

Konflikt serologiczny powstaje na skutek reakcji obronnej układu odpornościowego matki na ciało obce. Najczęściej może do niego dojść, jeśli matka ma czynnik Rh-, a ojciec Rh+. Jeśli dziecko odziedziczy po ojcu grupę krwi Rh+, wówczas istnieje ryzyko konfliktu serologicznego.

Nawet niewielka ilość krwi płodu (0,2 ml), która trafi do krwioobiegu matki, wywołuje reakcję obronną. Organizm uznaje wówczas obecny w krwinkach antygen D za ciało obce i chce go zwalczyć. Zaczyna wytwarzać przeciwciała, które atakują krwinki płodu, co powoduje ich rozpadanie (hemolizę).

W rezultacie konflikt serologiczny może prowadzić do:

• uszkodzenia płodu,
• choroby hemolitycznej płodu lub noworodka,
• w niektórych przypadkach nawet do śmierci dziecka.

Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego?

Najczęściej do kontaktu krwi matki z krwią dziecka dochodzi podczas porodu. Jeżeli dopiero wtedy zaczną się wytwarzać przeciwciała, nie jest to aż tak niebezpieczne, ponieważ noworodek właśnie uniezależnia się od organizmu matki. Może to jednak mieć wpływ na przyszłe ciąże. Dlatego aby zmniejszyć ryzyko powikłań spowodowanych konfliktem serologicznym, w ciągu 3 dób po porodzie kobieta przyjmuje immunoglobulinę anty-D, która niszczy powstałe przeciwciała.

Czasami kobietom, które mają Rh-, a ich partner – Rh+, lekarz zaleca profilaktycznie przyjmować immunoglobulinę przez całą ciążę. Prawidłowe określenie grupy krwi w ciąży jest niezwykle istotne i może nawet uratować życie dziecka.