Zwapnienia w piersiach – makro- i mikrozwapnienia – przyczyny, rokowania, czy to rak?

Zwapnienie w piersiach – przyczyny

Odkładanie się złogów wapnia w piersi jest najczęściej związane z procesami nienowotworowymi, takimi jak:

• zapalenie (np. ropne przy karmieniu piersią lub plazmatycznokomórkowe),
• uraz mechaniczny (najczęściej wskutek wypadku komunikacyjnego),
• martwica tkanki tłuszczowej,
• przebyte operacje piersi.

Zwapnienia towarzyszą również poszerzeniu przewodów wydzielniczych czy łagodnym zmianom rozrostowym, takim jak torbiele, gruczolakowłókniaki i zmiany włóknisto-torbielowate. Niestety powstawaniu mikrozwapnień sprzyjają również nowotwory złośliwe – zarówno rak piersi naciekający, jak i przedinwazyjny rak wewnątrzprzewodowy (ang. ductal carcinoma in situ – DCIS). Ten ostatni aż w 85–95 proc. przypadków zostaje wykryty dzięki uwidocznieniu złogów wapnia w mammografii.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Do rzadkich przyczyn zwapnień w piersiach należą:

• choroby pasożytnicze,
• odczyn na tatuaż,
• implanty silikonowe lub wstrzykiwanie parafiny,
• choroba Mondora (zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych, głównie ściany klatki piersiowej i brzucha).

Makrozwapnienia i mikrozwapnieniaw piersiach

Zwapnienia dzieli się ze względu na rozmiar na większe, o średnicy co najmniej 1 mm (makrozwapnienia) i mniejsze, o średnicy poniżej 1 mm (mikrozwapnienia).

Te pierwsze uwidaczniają się nie tylko w mammografii, ale niekiedy również w USG, ze względu na wywoływany przez nie efekt cienia akustycznego. Zwapnienia występują czasem licznie i w obu piersiach, średnio u co dziesiątej kobiety przed 50. rokiem życia oraz u co drugiej badanej po 60. Uważa się, że zawsze towarzyszą one zmianom łagodnym, więc nie wymagają dalszej diagnostyki ani kontroli.

Mikrozwapnienia w piersiach wykrywa się jedynie w mammografii i – zależnie od wyglądu oraz rozmieszczenia w sutku – uznaje się za niegroźne lub budzące niepokój. Występują one w około 30 proc. złośliwych nowotworów piersi, więc ich obecność może zadecydować o poszerzeniu diagnostyki np. o biopsję gruboigłową.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Mikrozwapnienia w piersiach – system BI-RADS

Aby ujednolicić opisy badań obrazowych sutka i ułatwić lekarzom ich interpretację, na całym świecie wprowadzono tzw. klasyfikację BI-RADS (ang. breast imaging – reporting and data system).

Obecnie obowiązuje jej piąta edycja, opublikowana w 2013 roku, która zaleca różnicowanie mikrozwapnień piersi z uwzględnieniem ich morfologii (budowy) i dystrybucji (rozmieszczenia) oraz dzieli je na typowo łagodne, niewpływające na rokowanie pacjentki i podejrzane, które zawsze wymagają wykonania biopsji gruboigłowej celem postawienia konkretnego rozpoznania.

Mikrozwapnienia w piersiach łagodne

Według klasyfikacji BI-RADS za łagodne uznaje się mikrozwapnienia:

• skórne – powszechnie spotykane po urazach piersi,
• naczyniowe – mogące świadczyć o miażdżycy, częstsze u pacjentek z cukrzycą lub niewydolnością nerek i włóknistymi częściami sutka w wyniku urazu, zabiegu chirurgicznego lub naświetlania,
• obrączkowate – występujące w martwicy tłuszczowej lub torbielach łagodnych piersi,
• typu mleka wapiennego – odpowiadające osadowi zgromadzonemu w drobnych torbielach,
• duże typu popcorn – charakterystyczne dla włókniejących gruczolakowłókniaków,
• okrągłe – częste w zmianach włóknisto-torbielowatych piersi,
• wydzielnicze – związane z poszerzeniem przewodów sutka lub zapaleniem plazmatycznokomórkowym,
• zwapniałe szwy chirurgiczne.

Mikrozwapnienia – kiedy zwrócić szczególną uwagę?

Za budzące niepokój uważane są małe złogi:

• bezpostaciowe – tak małe i niewyraźne, że trudno określić ich kształt,
• grube niejednorodne – o nieregularnych kształtach i średnicy 0,5–1 mm,
• cienkie różnokształtne – o średnicy poniżej 0,5 mm,
• cienkie linijne bądź cienkie linijne rozgałęziające się – podobnej wielkości jak cienkie różnokształtne, lecz układające się wzdłuż linii prostej.

Morfologię zmian należy skorelować z ich rozmieszczeniem w sutku. Klasyfikacja BI-RADS podaje pięć typów dystrybucji złogów wapnia, w kolejności od najprawdopodobniej łagodnych do najbardziej podejrzanych o złośliwość. Są to mikrozwapnienia:

• rozlane – rozsiane chaotycznie w całej piersi,
• zgrupowane – skupisko mikrozwapnień zajmujące obszar o największym wymiarze – ponad 2 cm,
• regionalne – co najmniej 5 zwapnień zajmujących obszar od 1 do 2 cm,
• linijne – układające się wzdłuż linii prostej,
• segmentalne – leżące na przebiegu przewodu sutka i jego odgałęzień.

Największą czujność budzą dwa ostatnie typy, sugerujące występowanie zmian o charakterze przedinwazyjnego raka wewnątrzprzewodowego (DCIS).

Zwapnienie w piersiach – postępowanie po wykryciu

Złogi wapnia w sutku to częste (zwłaszcza u kobiet po menopauzie) znalezisko, które zwykle nie stwarza potrzeby poszerzenia diagnostyki. Często pojawia się pytanie: czy zwapnienia w piersiach bolą? Nie wywołują one bólu ani innych dolegliwości, nie przeszkadzają także w karmieniu piersią, więc same w sobie nie wymagają leczenia.

Makrozwapnienia oraz mikrozwapnienia typowo łagodne stanowią co najwyżej wskazanie do powtórzenia badania obrazowego za jakiś czas. Jedynie po wykryciu mikrozwapnień podejrzanych lub gdy w kolejnych mammografiach liczba bądź dystrybucja złogów wapnia znacznie się zmienia, zaleca się biopsję gruboigłową piersi. Następnie, w zależności od jej wyniku, niezbędna jest czujna obserwacja lub chirurgiczne usunięcie zmiany do badania histopatologicznego. W takich przypadkach nie powinno się wykonywać biopsji cienkoigłowej, ponieważ nie rozwiewa ona w pełni wątpliwości co do charakteru zmiany.

Rokowanie zależy od schorzenia, które spowodowało powstawanie zwapnień, ale zazwyczaj jest dobre, nawet w przypadku zmian złośliwych. Dzięki uwidocznieniu złogów wapnia często zostają one bowiem wykryte na wczesnym etapie.