Badanie radiologiczne gruczołu piersiowego

Czym jest badanie radiologiczne gruczołu piersiowego?

Mammografia jest to badanie gruczołu piersiowego za pomocą specjalnego aparatu – mammografu, działającego przez promieniowanie rentgenowskie. Filmy używane w mammografie są o wysokiej rozdzielczości, a promienie mają małą siłę przenikania, wskutek czego napromienianie jest na bardzo niskim poziomie. Jest to bardzo ważne, gdyż mammografię po 50 roku życia kobiety powinny wykonywać co dwa lata. Badanie wykonuje się w dwóch projekcjach – skośnej i głowowo-ogonowej („góra – dół”).

Innym, rzadko wykonywanym, badaniem radiologicznym piersi jest galaktografia.

Na czym polega badanie radiologiczne gruczołu piersiowego?

Dzięki mammografii można wykryć zmiany we wczesnym stadium choroby (jest to główny cel badań przesiewowych) oraz określać radiologiczne prawdopodobieństwo, że badana zmiana jest złośliwa. Dobrze wykonane badanie powinno dobrze uwidaczniać cały sutek, patologie oraz wykrywać zmiany niewyczuwalne przy badaniu palpacyjnym.

Zmiany niepokojące w mammografii to nieostro odgraniczone zagęszczenia (tzw. guzki spikularne z owalnym bądź okrągłym środkiem i wypustkami) oraz mikrozwapnienia, wyraźnie odgraniczające się na tle otoczenia. Są to małe, jasne grudki układające się w linie lub skupiska. Mammografia ma największe znaczenie dla kobiet w średnim wieku i starszych, ponieważ ich piersi są zbudowane z większej ilości tkanki tłuszczowej, przez którą łatwiej przenikają promienie rentgenowskie niż przez gruczoły młodych kobiet. Zmiany patologiczne są wtedy o wiele lepiej widoczne.

Należy pamiętać, że wynik mammografii nie jest ostateczną diagnozą, nowotwór musi zostać potwierdzony innymi metodami.

Galaktografia to radiologiczne badania kontrastowe gruczołów mlecznych. Służy do określania przebiegu przewodów mlecznych, a ubytki zakontrastowania mogą świadczyć o rozroście wewnątrz tych przewodów, np. brodawczaka. Rzadko służy do diagnostyki raka piersi.

Wskazania do badania radiologicznego gruczołu piersiowego

Wskazaniami do badania radiologicznego gruczołu piersiowego są:

• guzek w piersi wyczuwany palpacyjnie lub inne podejrzenie raka piersi - pierwszym objawem raka piersi jest najczęściej twardy guz przypadkowo wykryty przez samą pacjentkę. Inne zmiany to wyciek z brodawki, wciągnięcie brodawki (tu należy przeprowadzić dokładny wywiad, bo u wielu pacjentek jest to odmiana anatomiczna, towarzysząca im od zawsze), owrzodzenie brodawki (wyprysk, nadżerka), wciągnięcie skóry nad guzem, owrzodzenie skóry (późny objaw), guzki satelitarne (guzki przerzutowe w skórze klatki piersiowej, świadczą o zaawansowaniu procesu nowotworowego), objaw skórki pomarańczy (skóra nad guzem jest pomarszczona tak jak skóra od pomarańczy). Powiększenie węzłów pachowych i nadobojczykowych świadczą o pojawieniu się nowotworu w sąsiedztwie, ale rzadko są pierwszym objawem raka piersi. Niekiedy guz powoduje zapalenie piersi, z bólem, obrzękiem i zaczerwienieniem skóry;
• wiek powyżej 50 roku życia. Opisane wyżej objawy występują zazwyczaj już w zaawansowanym raku piersi. W mammografii mogą zostać wykryte guzki nieme klinicznie, co jest podstawą badań przesiewowych. Zgodnie z zaleceniami komisji ekspertów Unii Europejskiej, skriningiem objęte są kobiety w wieku 50-69 lat, a badanie powinno odbywać się co 2-3 lata. Wykrycie choroby we wczesnym stadium pozwala na jej wyleczenie, przedłużenie długości życia, a podjęte działania terapeutyczne mogą być mniej radykalne;
• niektórzy zalecają wykonywanie mammografii już od 40 roku życia. Dotyczy to kobiet z przebytym rakiem piersi, rakiem piersi lub jajnika w rodzinie, z wykrytą mutacją genetyczną w genach BRCA1 i BRCA2, narażonych na promieniowanie jonizujące, regularnie spożywających alkohol, otyłych, chorych na nadciśnienie tętnicze i cukrzyce. Łagodnymi chorobami piersi, które mogą złośliwiec, są atypowy rozrost przewodowy i atypowy rozrost zrazikowy. Ryzyko wystąpienia raka jest większe u kobiet, które pierwszą miesiączkę miały przed 12 rokiem życia, a ostatnią po 30 r. ż. Związane jest z długim czasem ekspozycji na hormony płciowe żeńskie;
• monitorowanie po leczeniu raka sutka – w mammografii można sprawdzić doszczętność leczenia operacyjnego oraz wykryć ewentualną wznowę;
• przed rozpoczęciem leczenia hormonalnego – hormonalna terapia zastępcza, zwłaszcza, jeśli trwa długo, zwiększa ryzyko raka piersi. Dlatego warto zbadać pierś przed rozpoczęciem terapii, by sprawdzić, czy nowotwór już nie występuje, by nie spowodować jego szybszej progresji hormonami.

Jak wygląda badanie radiologiczne gruczołu piersiowego?

Mammografia

Do mammografii nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Jedyną wskazówką jest niestosowanie na pierś i okolicę żadnych kosmetyków.

Przed badaniem należy rozebrać się od pasa w górę i zdjąć biustonosz. Następnie należy położyć pierś na podstawce aparatu. Płyta dociska pierś do aparatu z góry. W tym momencie może pojawić się ból i dyskomfort. Uciśnięcie piersi służy temu, by jak największa powierzchnia piersi została zbadana. Podczas badania nie wolno się poruszyć. W tym czasie aparat wykonuje zdjęcia. W ten sam sposób badana jest druga pierś. Po badaniu można wrócić do normalnej aktywności.

Galaktografia

Podczas galaktografii przez cewnik umieszczony w przewodach wyprowadzających w brodawce podawany jest środek kontrastowy, a następnie wykonywana są zdjęcia uwidaczniające rozprzestrzenianie się w przewodach mlecznych.

Przeciwwskazania do badania radiologicznego gruczołu piersiowego

Przeciwwskazaniami do wykonywania badań radiologicznych gruczołu piersiowego są:

• ciąża (mammografia i galaktografia),
• uczulenie na środek kontrastowy w przypadku galaktografii.