Galaktografia – co to jest, jakie są wskazania i jak wygląda badanie?

Co badamy podczas galaktografii?

Pierś składa się z dwóch podstawowych elementów – tkanki tłuszczowej oraz struktur odpowiedzialnych za laktację, czyli produkcję i wydzielanie mleka. Do struktur uczestniczących w laktacji należą pęcherzykowate płaciki (będące „fabrykami” składników mleka) i wychodzące z nich przewody mleczne. Zgrupowania płacików i przewodów mlecznych tworzą tzw. płaty, te natomiast za pośrednictwem końcowych przewodów wyprowadzających uchodzą na otoczce brodawki sutkowej (wokół obu brodawek uchodzi kilka przewodów). Najczęściej używane badania obrazowe, takie jak USG piersi, zwykłe prześwietlenie piersi promieniami rtg (mammografia), czy rezonans magnetyczny dobrze ukazują wiele elementów budowy piersi, nie pozwalają jednak dokładnie ocenić stanu przewodów mlecznych. W przypadkach, gdy zachodzi potrzeba ich zbadania – np. gdy pojawia się podejrzany wyciek z brodawki stukowej po jednej stronie – z pomocą przychodzi między innymi galaktografia.

Na czym polega galaktografia?

Galaktografia jest badaniem umożliwiającym zobrazowanie przebiegu przewodów mlecznych, ich szerokości i ewentualnych zaburzeń ich budowy (np. struktur wpuklających się do ich światła). Opiera się na podaniu środka kontrastowego do „podejrzanego” przewodu mlecznego i prześwietleniu piersi w co najmniej dwóch różnych płaszczyznach. Ten etap badania odbywa się w taki sam sposób jak zwykłe badanie mammograficzne. Dzięki użyciu środka kontrastowego lekarz otrzymuje zdjęcia rentgenowskie w wyraźny sposób ukazujące wybrane przewody mleczne – mają one postać jasnych krętych pasm, ostro odcinających się od ciemniejszego tła. Wykorzystanie obrazu z kilku różnych kątów pozwala dość precyzyjnie określić położenie przestrzenne wykrytych zmian. Z uwagi na konieczność podania środka kontrastowego i zastosowania promieniowania jonizującego, galaktografia nie jest stosowana rutynowo.

Wskazania do galaktografii

Galaktografię wykorzystuje się najczęściej w przypadku pojawienia się wycieku płynu z brodawki sutkowej, którego przyczynę trudno jest określić za pomocą innych badań. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy wyciek następuje spontanicznie (np. bez drażnienia okolicy brodawki), płyn pojawia się w ujściu pojedynczego przewodu mlecznego i jest on przezroczysty lub krwisty oraz wynik badania piersi w USG lub mammografii jest nieprawidłowy.

Wyciek z sutka może być wywołany przez wiele czynników, z których większość nie jest powodem do niepokoju. Wymienić tu można między innymi:

• wyciek w okresie karmienia piersią,
• zmiany hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym i zmiany hormonalne związane z menopauzą,
• nadmierne drażnienie piersi,
• wpływ leków,
• wypływ płynu powstałego po urazie lub w wyniku infekcji przewodów mlecznych.

Ponieważ jednak może on również pojawić się na skutek rozwoju groźnych zmian – w tym nowotworowych – nie powinien być lekceważony. Wykonanie w takim przypadku badania kontrastowego zmienionego przewodu mlecznego umożliwia zobrazowanie jego przebiegu i uwidocznienie ewentualnych nieprawidłowych struktur uwypuklających się do jego światła (np. brodawczaków wewnątrzprzewodowych).

Jak wygląda galaktografia?

Nie ma potrzeby specjalnego przygotowania do galaktografii, w tym odstawienia przyjmowanych leków, czy przystąpienia do badania na czczo. W przypadku bycia w ciąży oraz jeśli w przeszłości wystąpiły reakcje uczuleniowe związane z zastosowaniem środków kontrastowych, konieczne jest poinformowanie o tym lekarza z odpowiednim wyprzedzeniem. Należy pamiętać, aby przed badaniem nie prowokować wypływu wydzieliny (np. przez jej wyciskanie).

Przed rozpoczęciem procedury okolica brodawki sutkowej jest oczyszczana i sterylizowana. Lekarz bada pierś uciskając ją w różnych miejscach i starając się wywołać wyciek wydzieliny – pozwala to ostatecznie zdecydować, który przewód mleczny zostanie zbadany. Następnie, stabilizując między palcami brodawkę sutkową, wprowadza do ujścia wybranego przewodu mlecznego tępo zakończony cienki cewnik, przez który podaje niewielką objętość środka kontrastowego. Kolejnym etapem jest umieszczenie piersi w mammografie i wykonanie prześwietlenia w co najmniej dwóch różnych projekcjach (innymi słowy – pod różnymi kątami). Po zakończeniu badania, w celu uniknięcia zabrudzenia ubrań przez wyciekający kontrast, na brodawkę może zostać założony opatrunek. Galaktografia trwa zazwyczaj od 30 do 60 minut, a po jej zakończeniu można bez przeszkód powrócić do codziennych zajęć.

Przeciwwskazania do galaktografii

Większość przeciwwskazań do galaktografii związana jest z koniecznością użycia środków cieniujących i promieniowania rentgenowskiego. W związku z tym badania tego unika się u kobiet w ciąży oraz u pacjentek uczulonych na jodowe środki kontrastowe. Ponadto zazwyczaj nie wykonuje się go w przypadku wystąpienia objawów zapalenia piersi (zaczerwienienia, bólu, opuchlizny). Z uwagi na cel badania (wykrycie patologicznych zmian w przewodach mlecznych), galaktografia nie jest wskazana w przypadku wycieku płynu z obu brodawek sutkowych lub z kilku przewodów mlecznych po jednej stronie, u kobiet karmiących piersią oraz gdy wypływający płyn nie jest krwisty, surowiczy lub bezbarwny. We wszystkich wymienionych sytuacjach prawdopodobieństwo, że galaktografia udzieli istotnych i przydatnych informacji, jest małe.