Nowotwory piersi – jak rozpoznać łagodne i złośliwe zmiany w piersiach?

Guzki i inne zmiany w piersiach

Guzek w piersi, a więc wyczuwalne zgrubienie lub masa w gruczole lub gruczołach sutkowych, może mieć różnorodny charakter. Na postawie klasyfikacji zaproponowanej przez Światową Organizację Zdrowia wyróżnia się różne rodzaje nowotworów piersi:

• nowotwory nabłonkowe – niezłośliwe (brodawczaki wewnątrzprzewodowe, gruczolaki brodawki i sutka) oraz złośliwe (rak przedinwazyjny i inwazyjny, choroba Pageta),
• nowotwory mieszane łącznotkankowe i nabłonkowe (gruczolakowłókniaki, guzy liściaste, mięsakoraki),
• różne (guzy tkanek miękkich, skóry, układu krwiotwórczego i limfatycznego),
• nowotwory niesklasyfikowane,
• dysplazje,
• zmiany guzopodobne (rozszerzenia przewodów, guzy zapalne, hamartoma, ginekomastie).

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Niezłośliwe zmiany w piersiach

Najczęściej spotykane są zmiany niezłośliwe zmiany piersi, które powstają głównie na skutek zaburzeń hormonalnych. Przykładami niezłośliwych nowotworów piersi są:

• gruczolakowłókniaki piersi (występujące głownie u młodych kobiet oraz dorastających dziewcząt),
• rozstrzenie przewodów wyprowadzających (nadmierne poszerzenie przewodów, występujące głównie u kobiet w okresie okołomenopauzalnym),
• dysplazje piersi (zalicza się do nich torbiele w piersiach),
• zmiany włóknisto-szkliste,
• rozrosty gruczołów oraz otaczającej je tkanki łącznej),
• brodawczaki wewnątrzprzewodowe (nadmierny rozrost komórek nabłonka, czego skutkiem jest powstanie jego nawarstwień – brodawek w świetle przewodów),
• guzy liściaste (składają się z komponenty nabłonkowej i łącznotkankowej, która może ulec przemianie w nowotwór złośliwy piersi).

Guzek w piersi – czy to objaw raka piersi?

Zgrubienie w piersi nie jest jednoznaczne z rozpoznaniem raka piersi. Guzek jest pojęciem ogólnym – obejmuje zmiany zarówno łagodne nowotwory piersi (np. włókniak w piersi, tłuszczak, ropień), jak i złośliwe. Większość, bo ok. 80 proc. rozpoznanych zmian w piersiach, po przeprowadzeniu badań diagnostycznych, okazuje się zmianami łagodnymi.

Nowotwory złośliwe sutka to przede wszystkim raki. Ryzyko rozwoju raka piersi wzrasta pod wpływem kilku czynników. Należą do nich:

• czynniki genetyczne,
• wiek,
• przypadki raka piersi w rodzinie,
• długi okres rozrodczy (wczesna pierwsza miesiączka, późna menopauza),
• brak porodów lub pierwszy poród w późnym wieku,
• nowotwory złośliwe jajnika, trzonu macicy, jelita grubego,
• radioterapia w obrębie klatki piersiowej w okresie rozwoju piersi,
• obecność niezłośliwych zmian sutka, zwiększających ryzyko raka piersi (zwłaszcza tzw. zmian proliferujących z atypią),
• zbyt wysoka masa ciała,
• nadużywanie alkoholu.

Jak badania wykonać w przypadku nowotworu piersi?

Stwierdzenie obecności guzka w gruczole sutkowym zawsze wymaga przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki, w celu ustalenia czy jest to nowotów piersi czy złośliwy. W przypadku wykrycia zmiany guzowatej gruczołu sutkowego należy przeprowadzić niezbędną diagnostykę w celu określenia jej charakteru. W ocenie zgrubienia w piersi pomocne są następujące metody diagnostyczne.

• Wywiad. Lekarz na podstawie wywiadu ustala, kiedy kobieta po raz pierwszy zauważyła zmianę w piersi oraz czy towarzyszą jej inne dolegliwości (np. ból). Istotne jest również podanie daty pierwszej i ostatniej miesiączki oraz informacji na temat ewentualnych ciąż, porodów lub poronień, karmienia piersią, przyjmowanych leków (zwłaszcza preparatów hormonalnych), przebytych chorób, a także chorób występujących w najbliższej rodzinie (zwłaszcza nowotworów złośliwych).
• Badanie palpacyjne piersi oraz ocena węzłów chłonnych. W czasie badania palpacyjnego gruczołów sutkowych oceniane są kolejno kwadranty piersi, a także ewentualny wyciek z brodawki sutkowej. Napotykając zmianę guzowatą ważne jest ustalenie jej lokalizacji, orientacyjnych wymiarów, spoistości, przesuwalności względem skóry i klatki piersiowej. Następnie lekarz ocenia morfologię węzłów chłonnych pachowych oraz nadobojczykowych. Zwykle przeprowadzane jest również badanie ginekologiczne.
• Sonomammografia (USG sutków) Sonomammografia jest nieinwazyjnym badaniem, pozwalającym na ocenę tkanek piersi przy użyciu fal ultradźwiękowych wysyłanych przez głowicę. Badanie to jest szczególne użyteczne w celu odróżnienia torbieli piersi, (a więc przestrzeni wypełnionych płynem) od zmian litych. Pozwala ono również na wstępne odróżnienie zmian łagodnych od złośliwych.
• Mammografia, wykorzystując promieniowanie RTG, umożliwia uwidocznienie wewnętrznej struktury gruczołów sutkowych, w tym cech charakterystycznych dla nowotworów złośliwych (np. zwapnień). Badanie to stosowane jest również przesiewowo oraz u pacjentek z rozpoznanym rakiem piersi (np. w celu oceny skuteczności leczenia).
• Badania patomorfologiczne badanie cytologiczne – pobranie komórek ze zmiany przy użyciu biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej; badanie histopatologiczne – pobranie fragmentu tkanki za pomocą biopsji gruboigłowej, biopsji otwartej lub przeprowadzenie badania śródoperacyjnego.

Leczenie guzka piersi

Leczenie nowotworów piersi zależy od charakteru wykrytej zmiany. Łagodne, takie jak gruczolakowłokniak, rozstrzeń przewodów, brodawczak wewnątrzprzewodowy, czy guz liściasty, zwykle są usuwane chirurgicznie. Leczenie torbieli polega zwykle na ich nakłuciu, zbadaniu pobranego płynu, a następnie obserwacji, choć możliwe jest również ich wycięcie chirurgiczne. Ze względu na rolę zaburzeń hormonalnych w powstawaniu pewnych zmian w piersi, istotne jest ich rozpoznawanie i leczenie odpowiednimi preparatami.

W przypadku raka piersi, sposób leczenia oparty jest na stopniu zaawansowania choroby. Do metod wykorzystywanych w leczeniu raka piersi zalicza się leczenie operacyjne, chemio-, radio- oraz hormonoterapię.

Badanie gruczołów sutkowych – samokontrola piersi

Badanie gruczołów sutkowych, poza badaniem przeprowadzanym rutynowo w czasie wizyty u ginekologa, powinno być przeprowadzane regularnie przez kobiety w ramach samokontroli piersi. Zaleca się, aby wykonywać je co miesiąc – u kobiet miesiączkujących po zakończeniu krwawienia, natomiast u kobiet niemiesiączkujących w ustalonym dniu miesiąca. Badanie to polega na oglądaniu piersi, najlepiej stojąc przed lustrem, w celu oceny ich symetrii, wyglądu skóry oraz brodawek sutkowych.

Następnie należy wykonać badanie palpacyjne, polegające na delikatnym uciskaniu piersi i wykonywaniu powolnych, okrężnych ruchów. Istotne jest to, aby dokładnie ocenić każdy obszar gruczołu – miejsce, po miejscu. Kolejnym etapem jest uciśnięcie brodawek sutkowych, w celu określenia, czy nie wydobywa się z nich wydzielina. Po zbadaniu piersi przechodzimy do oceny węzłów chłonnych – również uciskając i „masując” staramy się zbadać doły pachowe oraz okolice nad obojczykiem. Regularna samokontrola piersi powoduje, że kobieta zapamiętuje, jak zbudowana jest jej pierś i w przypadku wystąpienia jakichkolwiek nieprawidłowości, z pewnością zwróci to jej uwagę.

Guzek w piersi u mężczyzn

Mimo, iż zmiany w piersiach kojarzone są zwykle z kobietami, męski gruczoł piersiowy również może być miejscem wystąpienia patologii. U mężczyzn zmiany te mają głównie charakter ginekomastii, czyli powiększenia gruczołów na skutek zwiększonego poziomu estrogenów. Tego typu zaburzenia hormonalne mogą zachodzić w przebiegu marskości wątroby, zespołu Klinefeltera, nowotworów hormonalnie czynnych – wytwarzających estrogeny, a także przy stosowaniu niektórych leków (np. preparatów naparstnicy).

Ginekomastia nie zawsze jest objawem procesów patologicznych. W okresie dojrzewania oraz u starszych mężczyzn może ona występować fizjologicznie. Mimo zdecydowanie rzadszego występowania, wśród mężczyzn również zdarzają się przypadki raka piersi. Ze względu na mniejszą objętość gruczołów piersiowych, nowotwór ten szybko nacieka otaczające tkanki i ścianę klatki piersiowej, a także daje przerzuty odległe.