Wyprysk pieniążkowaty – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Jakie są przyczyny wyprysku pieniążkowatego?

Nie jest znana przyczyna wyprysku pieniążkowatego. W rozwoju zmian skórnych dużą rolę przypisuje się antygenom i toksynom bakteryjnym (alergeny bakteryjne), zlokalizowanym w narządach wewnętrznych. Dlatego najbardziej prawdopodobna jest teoria, że ta choroba skóry ma ścisły związek z zakażeniem wewnątrzustrojowym. Zazwyczaj jednak nie udaje się jednoznacznie ustalić przyczyny wyprysku.

Dolegliwości skórne mogą się pojawić w każdym wieku. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety i u nich wyprysk pieniążkowaty zazwyczaj pojawia się między 55 a 65 rokiem życia. U kobiet choroba ujawnia się wcześniej, zwykle w wieku 15–25 lat. Wyprysk pieniążkowaty bardzo rzadko występuje u dzieci.

Co wywołuje wyprysk pieniążkowaty?

Chociaż przyczyna wyprysku mikrobowego nie jest znana, uważa się, że wrażliwość skóry w pewnych przypadkach odgrywa tu dużą rolę. Chorzy na wyprysk pieniążkowaty mogą być wrażliwi na:

• metale, w tym rtęć i nikiel,
• formaldehyd,
• leki, takie jak neomycyna (antybiotyk aplikowany na skórę).

Jeżeli pacjent jest wrażliwy na jakąkolwiek substancję, jego skóra będzie wolna od zmian zapalnych tylko wtedy, gdy będzie unikał kontaktu z danym środkiem.

Badania wskazują, że wyprysk pieniążkowy może wystąpić z większym prawdopodobieństwem u osób:

• mieszkających w zimnym i suchym klimacie,
• mających bakteryjne zapalenie skóry,
• cierpiących na suchość skóry,
• mających słaby przepływ krwi lub obrzęki nóg,
• z innymi schorzeniami dermatologicznymi, szczególnie atopowym zapaleniem skóry lub zastoinowym zapaleniem skóry,
• mających rany na skórze, spowodowane ugryzieniem owada, kontaktem z substancjami chemicznymi, lub powstałe w wyniku ścierania,
• zażywających niektóre leki, między innymi izotretoninę i interferon. Izotretonina stosowana jest w leczeniu ciężkiego trądziku i wydaje się zwiększać ryzyko wystąpienia wyprysku pieniążkowatego. Interferon może być przyczyną bardzo poważnego i rozległego pieniążkowatego zapalenia skóry.

Objawy wyprysku pieniążkowatego

Zmiany na skórze na początku występują w postaci małych, czerwonawych plamek oraz pęcherzyków, które z czasem mają tendencję do zlewania się i wzrostu. Tak właśnie powstają plamy w kształcie monety.

Charakterystyczne dla zmian zapalnych skóry w wyprysku pieniążkowatym są następujące cechy:

• ogniska rumieniowe pokryte są pęcherzykami i grudkami;
• zmiany zapalne skóry są wyraźnie odgraniczone od skóry zdrowej;
• po wycieku płynu z pęcherzyków, skóra staje się krucha, a naskórek wykazuje tendencję do złuszczania;
• wielkość plam waha się od 0,5 do 2 cm;
• zmianom skórnym na ogół towarzyszy świąd, który nasila się w nocy;
• skóra znajdująca się pomiędzy miejscami zajętymi przez wyprysk zwykle pozostaje niezmieniona, ale może dawać uczucie suchości i łatwo ulegać podrażnieniom;
• zmieniona zapalnie skóra jest narażona na infekcję bakteryjną, zwłaszcza wywołaną przez gronkowca Staphylococcusaureus. Takie zakażenie wymagają leczenia antybiotykiem;
• umiejscowienie zmian jest rozmaite, często symetryczne. Występują zwykle na tułowiu, grzbietach rąk i kończynach dolnych. Mogą być także zlokalizowane na klatce piersiowej, ramionach, dłoniach i stopach.

Choroba ma przebieg przewlekły i wykazuje tendencję do nawrotów.

Zapalenie skóry w wyprysku pieniążkowym jest podobne do zmian skórnych, wywołanych przez grzyby, dlatego należy się upewnić, że nie jest to grzybica skóry, zwłaszcza, gdy odpowiedź na leczenie jest niewystarczająca. W diagnostyce różnicowej, oprócz grzybicy, uwzględnia się łuszczycę, kontaktowe zapalenie skóry i wyprysk zimowy.

Diagnostyka i leczenie wyprysku pieniążkowatego

Rozpoznanie wyprysku mikrobowego opiera się głównie o wywiad oraz obraz kliniczny choroby. W większości przypadków nie są konieczne badania dodatkowe, gdyż wygląd oraz lokalizacja zmian skórnych są na tyle charakterystyczne, że wystarczają do rozpoznania tej dermatozy. Wymazy bakteryjne mogą ujawniać obecność gronkowca lub innych patogenów. Czasami brane są do badanie wycinki zmiany chorobwej w celu wykluczenia grzybicy. Można przeprowadzić również testy płatkowe, aby sprawdzić, czy zapalenie skóry nie zostało wywołane przez alergen. W większości przypadków testy te są negatywne.

Podstawą leczenia wyprysku pieniążkowatego (podobnie jak w atopowym zapaleniu skóry) jest ochrona uszkodzonej skóry, polegająca przede wszystkim na jej nawilżaniu i natłuszczaniu, tak aby zapobiec nadmiernej utracie wody.

W leczeniu wyprysku pieniążkowatego stosuje się leki z grupy glikokortykosteroidów, aplikowane miejscowo w postaci maści, kremu, płynu i żelu. Rzadko, przy bardzo dużym nasileniu zmian konieczna jest doustna kortykoterapia. Podaje się także leki przeciwalergiczne, a w razie wykrycia zakażenia bakteryjnego – antybiotyki.

Pielęgnacja skóry z wypryskiem pieniążkowatym

Aby zapobiec wystąpieniu wyprysku mikrobowego, warto stosować się do zaleceń dermatologów:

1. Należy nawilżać skórę poprzez stosowanie kremów nawilżających przynajmniej raz dziennie. Najlepiej używać ich zaraz po kąpieli, gdy skóra jest wilgotna. Balsamy i kremy pomagają zatrzymać wodę w skórze, chroniąc przed jej utratą. Warto poprosić dermatologa o polecenie preparatów, które nie podrażniają skóry. Emolienty to środki pielęgnacyjne, które pomagają utrzymać prawidłowy stopień nawilżenia skóry, między innymi poprzez blokowanie parowania z jej powierzchni, a także wchłanianie wilgoci z otoczenia;
2. Należy unikać sytuacji, w których może dojść do podrażnienia i uszkodzenia skóry. Wszystko, co wysusza, ogrzewa i drażni skórę, może spowodować zaostrzenie i pogorszenie objawów wyprysku pieniążkowatego. Zaleca się mycie skóry letnią wodą, unikanie kąpieli na rzecz prysznica, który nie powinien trwać zbyt długo, jak również przebywanie z dala od grzejnika czy ognia;
3. Powinno się zrezygnować z mydła, które ma właściwości wysuszające. Zamiast niego lepiej zastosować delikatny środek myjący i pielęgnacyjny, który zapobiega utracie wody przez skórę;
4. Podczas ogrzewania lub klimatyzacji w domu dobrze jest używać nawilżacza, aby utrzymać odpowiednią wilgotność powietrza;
5. Należy zwrócić uwagę na odpowiednie ubranie. Jest mniej prawdopodobne, aby uszkodzić skórę, nosząc luźne ubrania. Warto również zrezygnować z szorstkich materiałów, takich jak wełna, które mogą drażnić skórę.

Ponieważ wyprysk pieniążkowaty jest chorobą przewlekłą, należy stosować się do wymienionych wyżej zasad i unikać czynników, które mogą wywoływać i zaostrzać objawy tego schorzenia.