Schistosomatoza (bilharcjoza) – objawy i leczenie choroby

Czym jest schistosomatoza?

Prawie 200 milionów osób zapada na chorobę o nazwie schistosomatoza (bilharcjoza). Wywołują ją przywry z rodzaju Schistosoma, najczęściej Schistosoma mansoni. Choroba ta rozprzestrzenia się przez kontakt człowieka z wodą, w której bytują przywry. Żywicielem pośrednim Schistosoma są słodkowodne ślimaki. Z nich w zbiornikach wodnych uwalniane są przywry.

Pasożyty wnikają przez skórę (najczęściej przez skórę stóp) do naczyń włosowatych, dzięki którym zaczynają wędrować po organizmie człowieka. Dostają się do naczyń wątrobowych, do narządów wewnętrznych: wątroby, płuc, mózgu i pęcherza moczowego.

Jak można się zarazić Schistosoma mansoni?

Głównym rezerwuarem przywry jest człowiek, nie powoduje to jednak zakażeń u innych osób.

Choroba jest szczególnie rozpowszechniona wśród dzieci, zwłaszcza w wieku 5–15 lat, gdyż to one najczęściej mają kontakt ze skażoną wodą. Do innych grup ryzyka zalicza się rolników oraz rybaków.

Największą liczbę zakażonych schistosomatozą obserwuje się w Afryce, Azji Zachodniej oraz w Ameryce Środkowej i Południowej. Ze względu na znaczne migracje ludności, schistosomatoza stale rozszerza swój zasięg na świecie.

Czytaj również: Choroba kociego pazura – co to jest? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Schistosomatoza – objawy

Pierwsze objawy schistosomatozy zaczynają się po 4–6 tygodniach po zakażeniu. Objawy zakażenia Schistosoma są różne, w zależności od rodzaju przywry oraz nasilenia inwazji.

• Na początku zakażenia Schistosoma występuje świąd, wysypka grudkowa na skórze oraz rumień. Objawy te znikają po 24–72 godzinach. Osoby, które były wcześniej narażone na kontakt ze Schistosoma mogą mieć skąpe objawy skórne, np. przejściowe zapalenie skóry. W przypadku pierwszego kontaktu z przywrą objawy mogą być ostre, rozwija się tzw. gorączka Katayama (ostra reakcja alergiczna, gorączka, kaszel, ból brzucha).
• Kolejna faza bytowania w organizmie człowieka to migracja i rozmnażanie pasożytów. Na tym etapie dominują objawy ogóle: gorączka, poty, osłabienie, dreszcze, eozynofilia, biegunka (czasem krwista), krwiomocz, bóle brzucha, spadek masy ciała, kaszel.
• W ostatnim stadium rozwoju Schistosoma – inwazji organizmu – dochodzi do przewlekłych uszkodzeń narządów. Do najważniejszych organów, które zajmuje przywra, należy wątroba wraz z jej unaczynieniem, dlatego długotrwałe bytowanie Schistosomy uszkadza głównie ją. Dominuje powiększenie wątroby i śledziony oraz objawy nadciśnienia wrotnego.

Schistosoma ma duże powinowactwo do układu moczowego. Uszkadza moczowód i pęcherz moczowy. Do odległych powikłań należą wodonercze oraz rak pęcherza moczowego.

Czytaj również: Przywra kocia – objawy, diagnostyka, leczenie u człowieka

Diagnostyka i leczenie schistosomatozy

Ostateczne rozpoznanie schistosomatozy ustala się na podstawie badania mikrobiologicznego stolca lub moczu. W przypadku, kiedy nie daje się uwidocznić jaj Schistosoma w moczu lub kale, należy użyć testów serologicznych, za pomocą których można wykryć przeciwciała we krwi.

Leczenie bilharcjozy polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych, zgodnie z zaleceniami lekarskimi. Lekiem z wyboru jest prazykwantel w dwóch dawkach stosowanych przez jeden dzień. W przypadku zakażenia S. mansoni stosuje się oksamnichinę, natomiast jeśli zakażenie wywołała przywra S. haematobium – metrifonat, z kolei przy S. japonicum – oltipraz.

Czytaj również: Zwłóknienie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie, rokowania, czy jest odwracalne?

Schistosomatoza – zapobieganie i rokowania

Aby uniknąć zakażenia przez Schistosoma , należy przede wszystkim na terenach, gdzie występuje endemicznie (przez dłuższy czas):

• unikać kąpieli w wodach słodkich (rzeki, stawy, jeziora),
• nie stosować wody z naturalnych zbiorników do sporządzania posiłków i do picia.

W wyniku przewlekłego zakażenia rozwija się reakcja ziarniniakowa oraz włóknienie zajętych narządów. W wyniku tych procesów może rozwinąć się:

• polipowatość jelit z krwistą biegunką,
• nadciśnienie płucne,
• nadciśnienie wrotne,
• żylaki przełyku,
• zapalenie pęcherza moczowego,
• rak pęcherza moczowego.

Czasem dochodzi do zajęcia układu nerwowego – poprzecznego zapalenia rdzenia, co objawia się porażeniem wiotkim.

Jeśli choroba została wcześniej zidentyfikowana, rokowanie jest dobre. Źle rokuje przewlekłe zakażenie, jeśli doszło do uszkodzenia narządów wewnętrznych.

Czytaj również: Zwłóknienie płuc – rodzaje, przyczyny, objawy, badania, leczenie, rokowania