Usuwanie znamion – kiedy i jak usuwa się znamiona skórne?

Rodzaje znamion skórnych

Znamiona skórne dzielimy w zależności od tego z jakich struktur skóry się one wywodzą. I tak możemy wyróżnić kilka typów znamion:

• Znamiona naskórkowe, wśród których wyróżnia się znamię naskórkowe brodawkowate (obszary wzmożonej pigmentacji) oraz brodawki łojotokowe – zmiany występujące u ludzi starszych. Brodawki łojotokowe mają różny wygląd. Najczęściej pojawiają się na twarzy, tułowiu oraz rękach. Mogą one świadczyć o nowotworze narządów wewnętrznych, dlatego nie powinno się lekceważyć ich pojawienia się.
• Znamiona przydatkowe, wywodzące się z gruczołów łojowych, potowych czy mieszków włosowych. Mogą mieć różny wygląd. Najczęściej są to bezbarwne, niewielkie wyniosłości.
• Znamiona naczyniowe krwionośne lub limfatyczne. Wśród nich należy zwrócić uwagę na naczyniaki – dobrze odgraniczone, lekko wypukłe zmiany o zabarwieniu sinoczerwonym. Naczyniaki zwykle ujawniają się w pierwszych tygodniach życia i rosną do roku, kiedy to osiągają swój ostateczny rozmiar. Wiele zanika samoistnie jeszcze w dzieciństwie.
• Znamiona barwnikowe – najczęstsze, zbudowane z melanocytów (komórek barwnikowych skóry).

Znamiona barwnikowe a czerniak

Znamiona barwnikowe to typ znamion występujący najczęściej. Znamiona barwnikowe możemy podzielić na pochodzące z naskórka i komórkowe.

Znamiona naskórkowe

Znamiona naskórkowe to znamiona płaskie i plamy soczewicowate, których charakterystyczną cechą jest to, że nie ciemnieją pod wpływem promieni słonecznych. Są one charakterystyczne dla niektórych zespołów genetycznych.

Znamiona komórkowe

Znamiona komórkowe (popularnie zwane pieprzykami) są bardzo częste. Szacuje się, że średnio mamy około 20 zmian barwnikowych. Znamiona barwnikowe mogą być wrodzone lub nabyte, typowe lub dysplastyczne. Należy pamiętać, że mogą stanowić punkt wyjścia rozwoju nowotworu złośliwego skóry – czerniaka.

Znamię czy czerniak?

Do czynników predysponujących do rozwoju czerniaka należą między innymi:

• duża liczba, (powyżej 100) znamion skórnych,
• występowanie atypowych znamion skórnych: o średnicy powyżej 7 mm, nieregularnego kształtu. Aż u 60-90% populacji występuje co najmniej jedno znamię barwnikowe atypowe.

Diagnostyka znamion

W przypadku zauważenia podejrzanej zmiany wskazana jest konsultacja z dermatologiem. Może on zlecić odpowiednie badania lub zalecić usunięcie znamienia.

Dermatoskopia

W przypadku zmian skórnych dobrą metodą diagnostyczną jest dermatoskopia. Jest to metoda nieinwazyjna. Przy pomocy dermatoskopu (mikroskopu powierzchniowego) ogląda się struktury na poziomie naskórka i górnych warstw skóry właściwej. Badanie to pomaga zróżnicować zmiany na łagodne i złośliwe.

Aby ocenić zmianę pod dermatoskopem stosuje się tak zwaną zasadę ABCD:

• A - asymetria,
• B - brzegi zmiany – ich równość,
• C - kolor,
• D - zróżnicowanie struktury.

Metoda ta jest szczególnie przydatna w ocenie zmian barwnikowych, których atypowy wygląd lub zmiany w wyglądzie mogą świadczyć o złośliwym charakterze. Jest to metoda niezastąpiona u chorych z licznymi znamionami oraz do kontrolowania zmian istniejących u osób z rodzinnym wywiadem występowania czerniaka.

Wideodermatoskopia

Istnieje nowa metoda: wideodermatoskopia, która daje możliwość większego powiększenia (nawet stukrotnego) niż dermatoskop ręczny oraz pozwala na nagranie zdjęć na nośniku cyfrowym.

Niektóre ze zmian skórnych (na przykład naczyniaki krwionośne) są tak charakterystyczne i łatwe w rozpoznaniu w badaniu przedmiotowym, że nie potrzeba wykonywać żadnych dodatkowych badań.

Kiedy i jak usuwa się znamię skórne?

Można powiedzieć, że znamiona skórne usuwa się:

• z powodów kosmetycznych,
• profilaktycznie,
• diagnostycznie,
• leczniczo.

Kiedy warto usunąć znamię?

Profilaktycznie usuwa się znamiona barwnikowe atypowe (podejrzane klinicznie lub w badaniu dermatoskopowym) oraz znamiona zlokalizowane w miejscach, w których trudne by były do obserwacji na przykład na owłosionej skórze głowy. Usuwa się również profilaktycznie znamiona zlokalizowane w miejscach, w których są przewlekle drażnione i z tego powodu mogłyby ulec transformacji do zmian złośliwych np. na dłoniach, stopach, pod sutkami, w okolicach sromu.

W przypadku zmian złośliwych na skórze wczesne ich usunięcie może uratować życie. W razie jakichkolwiek podejrzeń zmianę usuwa się chirurgicznie z niewielkim marginesem tkanki i poddaje badaniu histopatologicznemu. Każdą podejrzaną zmianę należy usunąć w ten sposób i zbadać pod mikroskopem. Nie należy takich zmian usuwać metodami laserowymi i tym podobnymi, gdyż nie pozwalają one na zbadanie usuniętej tkanki.

Metody takie jak usuwanie znamion laserem czy przy pomocy krioterapii są zarezerwowane do zmian, w stosunku do których istnieje stuprocentowa pewność co do ich łagodnego charakteru. W przypadku podejrzanych zmian barwnikowych nie wolno robić biopsji i pobierać jedynie fragmentów zmian, gdyż grozi to rozsiewem komórek nowotworowych.

W jaki sposób usuwane są znamiona skórne?

Usuwanie znamion polega na wykonaniu w znieczuleniu miejscowym nacięcia skóry okalającego zmianę (w kształcie tak zwanej łezki) i usunięciu jej z niewielkim marginesem a następnie zeszyciu brzegów rany. Zabieg jest wykonywany najczęściej ambulatoryjnie. Szwy skórne są zdejmowane po kilku dniach, w zależności od lokalizacji usuniętej zmiany.

Jeśli chodzi o naczyniaki są one również usuwane chirurgicznie choć mogą być usunięte również przy pomocy krioterapii lub z wykorzystaniem lasera.

Jak dbać o znamiona?

U osób, które posiadają znamiona, priorytetem staje się zapobieganie transformacji zmian barwnikowych (przemianie w komórki rakowe). Aby temu zapobiec, należy:

• zmniejszyć ekspozycję na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza w godzinach 10-14,
• unikać solariów,
• ochraniać skórę odpowiednim ubraniem i kremami z filtrem UV,
• usuwać podejrzane i atypowe zmiana barwnikowe pod okiem lekarza,
• dokładnie obserwować już istniejące zmiany.

Znamiona a wizyta u lekarza

Osoby posiadające znamiona powinny pamiętać, że:

• każda podejrzana zmiana skórna powinna zostać obejrzana przez lekarza,
• przed usunięciem jakiejkolwiek zmiany należy skonsultować się z lekarzem i w razie potrzeby wykonać badanie dermatoskopowe,
• jeśli istniejąca wcześniej zmiana barwnikowa zaczyna zmieniać swój kształt, wielkość czy zabarwienie niezwłocznie należy skonsultować się z lekarzem,
• podejrzenie złośliwego charakteru zmiany skórnej jest bezwzględnym wskazaniem do jej całkowitego usunięcia i badania histopatologicznego,
• nie wolno podejrzanych zmian wymrażać lub usuwać laserowo, ponieważ te metody nie pozwalają na zbadanie tkanki pod mikroskopem, co uniemożliwia ostateczną diagnozę i potwierdzenie łagodnego charakteru zmiany.