Pieprzyki – zmiany na skórze

Pieprzyk na skórze

Potocznie określany przez pacjentów pieprzyk, to tak naprawdę znamię barwnikowe. Jest to zmiana na skórze zbudowana z komórek barwnikowych skóry, które namnażając się nadmiernie w jednym miejscu tworząc kupiska melanocytów widoczne na skórze jako odgraniczone punkty o zmienionym zabarwieniu od niebieskiego lub czarnego do brązowego lub zbliżonego do koloru skóry.

Pieprzyki na skórze mogą pojawiać się w większych ilościach Ich ilość zależy od wielu czynników, takich jaki: kolor skóry, ekspozycja na światło słoneczne, predyspozycje genetyczne czy wiek. Znamiona mogą występować w dowolnej lokalizacji na całej powierzchni skóry, ale istnieje ścisły związek pomiędzy ich ilością, a ekspozycją skóry na światło słoneczne i promieniowaniem UV. Tym samym, miejsca na skórze częściej wystawiane na działanie promieni słonecznych będą cechowały się większą ilością znamion na skórze.

Choć pieprzyki na skórze mogą się pojawiać w ciągu całego życia, największa ich ilość pojawia się w wieku dziecięcym i u nastolatków. Wiek dojrzewania jest okresem zarówno największej intensywności pojawiania się znamion, jak i powiększania się oraz wzrostu intensywności zabarwienia (pigmentacji) znamion już istniejących. Również u kobiet ciężarnych obserwuje się tendencję do pojawiania się nowych znamion.

W rzadkich przypadkach znamiona na skórze są obecne już przy narodzeniu i są wówczas określane jako znamiona wrodzone, których rozmiary wahają się w dużych granicach, najczęściej nie są jednak większe niż kilka centymetrów. U przeciętnego dorosłego występuje średnio około 20 i więcej znamion barwnikowych.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Rodzaje znamion na skórze

Skóra jest miejscem występowania różnego typu znamion na skórze. Są to

• znamiona łagodne,
• znamiona potencjalnie złośliwe,
• znamiona złośliwe.

Spośród licznych typów znamion warto zwrócić uwagę przede wszystkim na dwa podstawowe: łagodne znamię barwnikowe oraz znamię atypowe czyli dysplastyczne.

• Znamiona łagodne mają regularny kształt, niewielki rozmiar, budowę symetryczną i równomiernie rozłożony barwnik. Pojawiają się typowo w wieku dziecięcym. Cechują się niskim ryzykiem przemiany nowotworowej.
• Znamiona dysplastyczne często są większe niż pół centymetra, ich kształt jest niesymetryczny i nieregularny, a ich barwa zróżnicowana w obrębie jednej zmiany. W obrębie zmian atypowych częściej dochodzi do przemiany nowotworowej i rozwoju raka skóry.

Znamię na skórze – kiedy do lekarza

Kiedy powinno się zgłosić do dermatologa ze zmianą na skórze?

Dla wczesnego rozpoznania najważniejsza jest obserwacja znamion. Objawy alarmujące, których zaobserwowanie powinno skłaniać do udania się do lekarza dermatologa:

• gdy znamię się powiększa,
• wszelkie zmiany w wyglądzie znamienia (zmiana barwy, asymetria budowy),
• ból, swędzenie, zaczerwienienie wokół znamienia,
• krwawienie ze zmiany.

Należy podkreślić, że konieczna jest systematyczna kontrola znamion. W razie zaobserwowania jakichkolwiek niepokojących zmian trzeba zgłosić się na wizytę do dermatologa. Wszelkie plamy i przebarwienia na skórze także dobrze jest regularnie konsultować w czasie wizyty u lekarza dermatologa.

Pieprzyk na skórze – diagnostyka i obserwacja

Dla postawienia właściwej diagnozy zmian na skórze zawsze najważniejszy jest szczegółowe zebranie wywiadu. Pozwala to lekarzowi ocenić dynamikę rozwoju zmiany oraz czynniki ryzyka wystąpienia czerniaka. Obecnie podstawowym narzędziem pomocnym dermatologom w diagnostyce i różnicowaniu znamion jest dermatoskopia. Jest to badanie, które umożliwia bardzo dokładną ocenę znamienia, pozwala na obserwację wielu szczegółów budowy i wyglądu zmiany. Jest szczególnie przydatna w w ocenie czy zmiana na skórze jest łagodna czy złośliwa i pomaga we wczesnym rozpoznawaniu czerniaka.

Jest także ogromnym ułatwieniem w monitorowaniu pacjentów z dużą ilością znamion oraz osób, u których występowały wcześniej przypadki czerniaka w rodzinie. Lekarz ocenia przede wszystkim wielkość zmiany, ukształtowanie jej brzegów, symetrii, uwypuklenia ponad powierzchnię skóry, rozkład barwnika w znamieniu. Dopiero informacje z wywiadu, dokładna analiza znamienia w dermatoskopii, a także systematyczna kontrola znamion łagodnych lub atypowych i ich ewolucji w czasie pozwalają na podjęcie właściwej decyzji co do dalszego postępowania.

Osoby, u których stwierdza się dużą ilość znamion na skórze powinny zgłaszać się na kontrolę raz lub dwa razy do roku. Dla ułatwienia oceny ewentualnych zmian przy każdej wizycie wykonywane są zdjęcia pozwalające na lepsze porównanie wyglądu znamion.

Jeśli diagnostyka stwarza trudności i trudno jest jednoznacznie ustalić rozpoznanie z pomocą przychodzi najnowocześniejsza technologia. Laserowa mikroskopia konfokalna pozwala na uzyskanie jeszcze dokładniejszego obrazu. Jest to badanie które pozwala na ocenę żywej tkanki – bez konieczności jej wycinania z niemal tak dużą dokładnością jak badanie wycinków skóry pod mikroskopem. Jest to jednak badanie, które ze względu na duży koszt jest trudno dostępne.

Znamiona na a opalanie

Jak wspomniano powyżej ważnym czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się znamion jest częste wystawianie skóry na działanie słońca. Skóra ze znamionami łagodnymi wymaga standardowej ochrony przeciwsłonecznej takiej jak kremy z filtrem, a osłanianie skóry przed słońcem zmniejsza prawdopodobieństwo pojawiania się nowych zmian.

By dbać prawidłowo o skórę ze znamionami dysplastycznymi trzeba stosować kremy ochronne z najwyższymi dostępnymi filtrami UVA/UVB (50+ SPF) oraz dodatkowo osłaniać znamiona nosząc ubrania pochłaniające promienie UV i ograniczać do minimum ich naświetlanie promieniami słonecznymi. Należy unikać ekspozycji na słońce zwłaszcza w godzinach 10:00 do 14:00.

Usunięcie pieprzyka

Pieprzyki na skórze – na twarzy, na dekolcie, na plecach i w innych miejscach na ciele” są przedmiotem wielu mitów. Jednym z nich jest dość powszechnie spotykana obawa przed wycinaniem znamion z powodu ryzyka wystąpienia nowotworu w miejscu po usuniętym znamieniu. Jest to jednak opinia bezpodstawna i nieprawdziwa. Podstawowym wskazaniem do wycięcia znamienia jest podejrzenie jej złośliwego charakteru.

Jeśli dermatolog uzna, że dana zmiana ma cechy potencjalnego złośliwienia lub podejrzewa rozwój nowotworu może on zaproponować pacjentowi usunięcie znamion w całości do jego oceny histologicznej – pod mikroskopem. Jeśli znamiona występują w miejscach trudnych do stałej oceny – takich jak owłosiona skóra głowy wycięcie zmiany jest proponowane profilaktycznie. Należy podkreślić, że w przypadku zmian o charakterze łagodnym żadna terapia nie jest konieczna. Niektórzy pacjenci proszą o usunięcie znamienia ze względów estetycznych. Jest to, naturalnie, możliwe do wykonania i bezpieczne – bez ryzyka przemiany nowotworowej w miejscu po wyciętej zmianie. Znamiona są zawsze usuwane w całości po uprzednim miejscowym znieczuleniu okolicy poddawanej zabiegowi. Poniżej wymieniono sytuacje kliniczne, w których zalecane jest wycinanie zmian:

• stwierdzenie znamienia atypowego, cech złośliwienia,
• występowanie znamienia w miejscu trudno dostępnemu badaniu i stałej obserwacji,
• znamiona wrodzone dużych rozmiarów,
• znamiona występujące w okolicach często ulegających podrażnieniu takich jak stopy czy dłonie.

Pieprzyk na skórze a rak skóry

Istnieją czynniki potencjalnie zwiększające ryzyko przemiany nowotworowej w czerniaka złośliwego. Czerniak skóry jest nowotworem skóry, który wywodzi się z komórek barwnikowych. Oznacza to, że komórki barwnikowe posiadają w sobie uszkodzone, zmutowane DNA które nadaje im nowych właściwości. Komórki te zaczynają się mnożyć w sposób niekontrolowany tworząc ognisko raka. Czerniak należy do jednych z najbardziej złośliwych nowotworów występujących u człowieka. Bardzo szybko może dawać przerzuty do innych narządów przez co staje się dużo trudniejszy do skutecznego leczenia.

Jest to także nowotwór rozwijający się podstępnie i późno daje objawy. Stopniowy wzrost częstości zachorowania na ten nowotwór obserwowany jest od lat. Jak wspomniano powyżej jednym z kluczowych czynników mogących predysponować do przemiany nowotworowej do czerniaka złośliwego jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV. Ma to największe znaczenie w przypadku znamion atypowych, ale nie tylko.

Stwierdzono bowiem, że co najmniej 75-80% czerniaków nie powstaje w obrębie znamion, a częstość transformacji nowotworowej komórek w obrębie znamienia wynosi około 1/30 000. Komórki wchodzące w skład znamienia atypowego mają większe ryzyko, że przy przewlekłym nasłonecznianiu sumaryczna duża dawka UV spowoduje mutacje ich DNA prowadzącą do przemiany w czerniaka. Również przewlekłe silne drażnienie znamion atypowych (zlokalizowanych np. na stopach lub dłoniach) może predysponować do zezłośliwienia.

Z tego powodu bywa zalecane ich profilaktyczne usunięcie. Należy również zauważyć, że ostatnie doniesienia medyczne zwracają uwagę na szkodliwy wpływ na skórę ma sztucznie emitowane promieniowanie UV – np. przez lampy w solarium. Nie oznacza to, że powinno się zaprzestać korzystania z solarium, ale powinno się to robić mądrze, nie narażając skóry na zbyt intensywne naświetlanie promieniami UVA, zwłaszcza skóry z tendencją do występowania znamion gdyż może to predysponować do rozwoju raka skóry.