Badanie PET-CT – co to jest, wskazania, gdzie zrobić, przygotowanie, cena

Co to jest badanie PET-CT i na czym polega?

PET-CT (skrót od angielskiego terminu positron emission tomography – computed tomography) to połączenie dwóch technik diagnostycznych w jedno badanie – mowa tutaj o łącznym zastosowaniu takich metod, jak pozytonowa tomografia emisyjna (w skrócie PET) oraz tomografia komputerowa (w skrócie CT lub – po polsku – TK).

PET – badanie obrazowe – opiera się na wykrywaniu promieniowania, pochodzącego z rozpadu – podawanych pacjentowi przed rozpoczęciem analiz – substancji promieniotwórczych. Nie są to jednak dowolne substancje – tomografia pozytonowa wymaga stosowania środków, które są metabolizowane przez komórki ludzkiego organizmu. W trakcie badania możliwe jest więc zaobserwowanie, jakie jest tempo zachodzenia różnych procesów metabolicznych w poszczególnych rejonach i narządach ciała.

PET-TK składa się również z tomografii komputerowej (badanie CT), w której wykorzystywane jest promieniowanie rentgenowskie – podczas tego etapu dochodzi do powstawania wielu obrazów z ciała badanego, które później umożliwiają uzyskanie trójwymiarowego obrazu badanych struktur.

Przeczytaj również: Tomografia czy rezonans – które badanie wybrać?

Jakie są wskazania do badania PET-CT?

Badanie PET-CT wykorzystywane jest przede wszystkim w diagnostyce chorób nowotworowych. Umożliwia ono zarówno wykrywanie zmian nowotworowych, jak i monitorowanie przebiegu tych schorzeń (np. dokonywanie oceny efektów zastosowanego leczenia), oprócz tego tomograf PET może służyć również wykrywaniu ewentualnej wznowy u chorego leczonego w przeszłości z powodu nowotworu.

Przykładami schorzeń, w których przypadku najczęściej stosowane jest badanie PET-CT, są:

• rak płuc,
• rak piersi,
• czerniak,
• rak trzustki,
• rak tarczycy,
• nowotwory złośliwe głowy i szyi,
• rak przełyku.

Skan całego organizmu w postaci PET-CT znajduje wykorzystanie nie tylko w onkologii. Badanie PET połączone z TK zlecają także kardiolodzy – może być ono stosowane w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca, ale i u chorych po przebyciu zawału serca (w tym ostatnim przypadku PET-CT umożliwia m.in. ocenę korzyści płynących z ewentualnego przeprowadzenia u chorego takich procedur, jak np. angioplastyka). Omawiane badanie obrazowe zlecane bywa również i przez neurologów – tutaj jako przykłady wskazań można podać padaczkę lekooporną oraz nowotwory ośrodkowego układu nerwowego.

Badanie PET-CT – czy warto?

Zaletą pozytonowej tomografii emisyjnej jest duża dokładność, a także to, że badanie umożliwia wykrycie wielu różnych zmian nowotworowych w bardzo wczesnym ich stadium (nawet takim, gdzie przy wykorzystaniu innych metod diagnostyki obrazowej ich stwierdzenie nie byłoby możliwe). Tomografia PET ma jednak i pewne wady, do których można zaliczyć przede wszystkim stosunkowo długi czas jej wykonywania oraz to, że jej dostępność jest – przynajmniej obecnie – ograniczona.

PET-CT – przygotowanie do badania

Przygotowanie do badania PET nie jest skomplikowane. Na dobę przed planowanym terminem badania pacjent powinien wstrzymać się od spożywania napojów z kofeiną, nie przyjmować alkoholu oraz nie podejmować intensywnego wysiłku fizycznego. Na samo badanie należy natomiast zgłosić się na czczo – ostatni posiłek przed PET-CT powinien zostać spożyty najpóźniej na 6 godzin przed badaniem.

Przeciwwskazania do badania PET-CT

Zasadniczo najistotniejszym etapem przygotowań do PET-CT jest dokonanie oceny tego, czy u pacjenta nie istnieją jakieś przeciwwskazania do jego wykonania. Przede wszystkim nie wykonuje się PET-CT u kobiet w ciąży, dodatkowo – ze względu na to, że podczas badania typowo stosowany jest znacznik zawierający glukozę – badanie przeciwwskazane jest u osób chorujących na cukrzycę.

PET-CT – jak wygląda badanie i ile trwa?

Na samym początku, drogą dożylną, pacjent otrzymuje radiofarmaceutyk – typowo jest nim znakowana fluorem radioaktywnym glukoza. Później, przez pewien – sięgający zwykle około 60 minut – czas pacjent pozostaje w pozycji leżącej w specjalnym pomieszczeniu (wtedy komórki rozpoczynają metabolizowanie podanej dożylnie glukozy). Dopiero po tym rozpoczyna się właściwa część badania.

Tomografia PET odbywa się w pozycji leżącej – pacjent proszony jest o to, aby swoje ręce umieścił on nad głową i aby nie poruszał się do czasu, aż zakończone zostanie pozyskiwanie obrazów. To, ile trwa ten proces, zależy od tego, jaka okolica ciała podlega badaniu, zwykle jednak całe PET-CT zajmuje kilkanaście do kilkudziesięciu minut.

Wyniki badania PET-CK dostępne są praktycznie od ręki – uzyskiwany obraz zapisywany jest od razu w podłączonym do tomografu PET-CT komputerze – pewien jednak czas (zależny od danego ośrodka) można oczekiwać na sam opis badania.

Tomografia PET – szkodliwość i skutki uboczne

Badanie PET-CT uznaje się za bezpieczne – powikłania po jego wykonaniu są spotykane niezwykle rzadko. Pacjenci otrzymują jednak pewne zalecenia po badaniu. Istotne jest chociażby zwiększone spożycie płynów (przynajmniej jeden litr wody po zakończeniu badania) – ma to na celu przyspieszenie eliminacji z organizmu użytego przed PET-TK znacznika.

Po badaniu PET-Ck zwraca się również uwagę na to, aby przez pewien czas – sięgający zwykle kilku godzin – ograniczyli oni kontakt z innymi ludźmi z uwagi na emitowane z ich organizmu promieniowanie po badaniu. Z tego właśnie powodu zwraca się uwagę na związek pomiędzy badaniem PET a kontaktem z dzieckiem czy ciężarnymi – te dwie grupy są bowiem szczególnie wrażliwe na ewentualny szkodliwy wpływ promieniowania.

Gdzie zrobić i ile kosztuje PET-CT ?

Badanie PET-CT można wykonywać w placówkach publicznych, jednak problemem może być jego dostępność – stosunkowo niewiele ośrodków wyposażonych jest obecnie w tę nowoczesną aparaturę, czego skutkiem są nierzadko długie terminy oczekiwania na przeprowadzanie badania.

Z tego powodu część pacjentów decyduje się wykonać tomografię PET prywatnie, pozostaje jednak pytanie – ile kosztuje takie badanie? Cena PET-CT jest, niestety, w tym przypadku zazwyczaj dość wysoka, waha się w granicach 3 do 6 tysięcy złotych zależnie od badanej okolicy.