Rynomanometria – na czym polega, przebieg badania, wskazania i przeciwwskazania

Co bada rynomanometria?

Rynomanometria służy do badania drożności przewodów nosowych.

Przewody nosowe położone są w jamie nosowej i biegną przez całą jej długość. Budują je tzw. małżowiny nosowe – struktury kostne i chrzęstne, które stanowią część bocznej ściany jamy nosowej. Od strony przyśrodkowej ograniczone są przez przegrodę nosową. Przewody nosowe rozpoczynają się nozdrzami przednimi, kończą się natomiast nozdrzami tylnymi, przez które łączą się z częścią nosową gardła. Uchodzą do nich zatoki przynosowe. Wyściełane są błoną śluzową stale wydzielającą pewną ilość śluzu. Dzięki obecności przewodów nosowych, przepływ powietrza przez jamę nosową zwalnia i staje się turbulentny (powietrze „miesza się”). Umożliwia to jego optymalne ocieplenie i nawilżenie zanim trafi do dalszej części dróg oddechowych.

Zmniejszenie drożności jamy nosowej może wynikać z nieprawidłowej budowy anatomicznej (np. krzywej przegrody nosowej) lub chorób dotykających błonę śluzową (np. w alergicznym nieżycie nosa). Prowadzi to do utrudnienia przepływu powietrza, a tym samym może utrudnić oddychanie.

Rynomanometria – na czym polega?

W czasie rynomanometrii bada się ciśnienie panujące w drogach nosowych podczas oddychania oraz wielkość przepływu powietrza przez jamę nosową i na tej podstawie wylicza się opór dróg nosowych. W przypadku obniżenia ich drożności, opór ten będzie większy. Badanie można wykonywać w kilku różnych technikach, jako tzw.:

• rynomanometrię bierną,
• rynomanometrię aktywną przednią, tylną,
• rynomanometrię przeznosową.

W rynomanometrii aktywnej przepływ powietrza powstaje dzięki ruchom oddechowym badanego, wariant bierny wymaga natomiast użycia w tym celu zewnętrznego urządzenia.

Z uwagi na łatwość wykonania i brak konieczności współpracy pacjenta, najczęściej stosowana jest rynomanometria aktywna przednia. Wymaga ona umieszczenia w nozdrzu sondy pomiarowej i szczelnym zaklejeniu go plastrem. Pacjent zakłada następnie specjalną maskę połączoną z tzw. pneumotachografem (urządzeniem mierzącym przepływ powietrza) i komputerem, do którego przesyłane są dane. Pomiar wykonywany jest podczas oddychania. Po jego zakończeniu, próbnik umieszcza się w drugim nozdrzu i ponownie wykonuje się te same czynności. Całościowy opór dróg nosowych oblicza się porównując oba pomiary. Wadą opisanego wariantu badania jest konieczność umieszczenia urządzenia pomiarowego w początkowym odcinku jamy nosowej. Może to spowodować odruchowe obkurczenie błony śluzowej i tym samym zafałszowaniem wyników.

Wariantem badania jest rynomanometria z próbą prowokacyjną, podczas której pomiar wykonuje się przed oraz po podaniu czynnika wywołującego obkurczenie błony śluzowej nosa (np. alergenu).

Wskazania do rynomanometrii

Rynomanometria przeprowadzana jest w celu wykrycia zmniejszenia drożności przewodów nosowych. Jak wspomniano wcześniej, sytuacja taka zaistnieć może w wyniku patologii anatomicznych lub obrzęku błony śluzowej wyściełającej jamę nosową, często połączonej z nadprodukcją śluzu. Stąd też rynomanometria znajduje zastosowanie zwłaszcza w:

• diagnostyce alergii – w przypadku podejrzenia uczulenia na alergeny wziewne (np. pyłki traw), rynomanometria należy do jednego z podstawowych badań diagnostycznych. Szczególnie przydatne jest wykonanie badania z próbą prowokacyjną. Jeśli badany jest uczulony na określony alergen, podanie go w próbie prowokacyjnej spowoduje zmniejszenie drożności nosa;
• diagnostyce przewlekłych chorób nosa i zatok przynosowych (np. przewlekłego zapalenia zatok) – rynomanometria może w takich przypadkach stanowić element badania laryngologicznego. Pomaga ocenić stan jamy nosowej;
• różnicowaniu przyczyny obniżenia drożności nosa – wykonanie próby prowokacyjnej pozwala odróżnić niedrożność wynikającą z obrzęku błony śluzowej od niedrożności spowodowanej zmianami anatomicznymi. Wynik pozytywny (zmniejszenie drożności po podaniu odpowiedniej substancji, np. histaminy) wskazuje na przyczynę leżącą w błonie śluzowej;
• diagnostyce obturacyjnego bezdechu sennego (tzw. OBS);
• ocenie stanu jamy nosowej przed i po zastosowaniu leczenia operacyjnego (np. septoplastyki – operacyjnej korekcji krzywej przegrody nosowej).

Rynomanometria – przebieg badania

Przygotowując się do rynomanometrii należy ściśle przestrzegać instrukcji lekarza. Konieczne jest poinformowanie lekarza o obecnych schorzeniach, przebytych w ostatnim czasie zabiegach (szczególnie w obrębie twarzoczaszki) oraz uczuleniach (zwłaszcza o silnych reakcjach alergicznych). Należy również przekazać informację o wszystkich przyjmowanych lekach, gdyż może istnieć konieczność odstawienia lub zmodyfikowania dawkowania niektórych z nich w okresie poprzedzającym badanie.

Dokładny przebieg rynomanometrii uzależniony jest od zastosowanej techniki (jak zaznaczono, najczęściej wykonywana jest aktywna rynomanometria przednia). W rynomanometrii aktywnej pierwszym krokiem jest umieszczenie w odpowiednim miejscu urządzenia do pomiaru ciśnienia w jamie nosowej (w nozdrzach przednich w wariancie przednim bądź w okolicy nozdrzy tylnych w wariantach przeznosowym i tylnym). Następnie na twarz badanego zakładana jest specjalna maska, pokrywająca zazwyczaj nos i usta. Cały zestaw podłączony jest do komputera. Po odpowiednim umieszczeniu wszystkich elementów, pacjent proszony jest o oddychanie przez nos – w tym momencie dokonuje się wymaganych pomiarów. W przypadku rynomanometrii aktywnej przedniej poszczególne kroki powtarza się po umieszczeniu czujnika w drugim nozdrzu. Po zakończeniu badania można wrócić do codziennych zajęć.

Rynomanometria – przeciwwskazania

Rynomanometria jest badaniem łatwym do przeprowadzenia i bezpiecznym dla pacjenta, stąd niewiele jest do niej przeciwwskazań. Badanie nie może być przeprowadzone w przypadku całkowitej niedrożności przewodów nosowych. Aktywnej rynomanometrii przedniej nie wykonuje się, jeśli stwierdzono perforację przegrody nosowej (można wtedy przeprowadzić badanie inną techniką). Rynomanometria aktywna tylna jest przeciwwskazana w przypadku braku możliwości współpracy pacjenta (np. u małych dzieci czy u osób cierpiących na choroby psychiczne).