Co może wywołać napad astmy?

Jakie są przyczyny astmy?

Astma może mieć podłoże zarówno alergiczne, jak i niealergiczne.

Pierwszy wariant prawdopodobnie wynika z genetycznej skłonności do atopii, czyli nieprawidłowej i wzmożonej odpowiedzi na antygen (czynnik najczęściej pochodzący ze środowiska zewnętrznego), z którym organizm ma styczność. W tym przypadku alergen wprowadzony do organizmu, wiążąc się z przeciwciałami IgE obecnymi na powierzchni mastocytów (komórek tkanki łącznej), a wytwarzanymi w nadmiarze, zapoczątkowuje reakcję alergiczną. Komórki te uwalniają wiele mediatorów, czyli substancji, których działanie powoduje obturację oskrzeli.

Mechanizm powstawania astmy niealergicznej nie jest do końca poznany. Jednak wspólnym mianownikiem obu typów jest stale utrzymujący się stan zapalny w oskrzelach (cecha charakterystyczna choroby). Jest on przyczyną nadreaktywności oskrzeli, co prowadzi do nieadekwatnej odpowiedzi na bodźce, w większości przypadków obojętne. Wskutek nacieczenia ściany oskrzeli przez komórki układu immunologicznego dochodzi do skurczu mięśni gładkich oskrzeli, obrzęku błony śluzowej i nadmiernej produkcji śluzu w postaci czopów. Połączenie tych zjawisk przyczynia się do ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe.

Ciągły stan zapalny i uszkodzenia nabłonka oskrzeli uruchamiają mechanizmy naprawcze organizmu, a to powoduje postępującą przebudowę oskrzeli. Poza genetyczną predyspozycją również inne czynniki osobnicze (np. płeć żeńska – dorośli, płeć męska – dzieci, otyłość) lub środowiskowe stanowią składniki ryzyka zachorowania na astmę u osób podatnych. Odwracalność zwężenia oskrzeli, nadreaktywność i zmienne ograniczenie przepływu powietrza to triada zjawisk charakterystycznych dla astmy. Trzeba jednak pamiętać, że jest to choroba bardzo zróżnicowana, z gamą różnorodnych objawów, która może przebiegać u każdego pacjenta inaczej. Tym bardziej więc warto wiedzieć, co może wywołać napad astmy.

Czy można przewidzieć atak astmy?

Astmy nie można całkowicie wyleczyć, ale stosowane leczenie ma na celu kontrolowanie zaostrzeń i minimalizację częstości ich występowania. Dąży się do stanu, w którym choroba nie ogranicza aktywności życiowej pacjenta. Epizody nie występują w nocy, a te dzienne zdarzają się nie częściej niż 2 razy w tygodniu. Ważne jest, by czynność płuc (oceniana badaniem spirometrycznym) była prawidłowa.

Pacjenci od wielu lat cierpiący na chorobę, którzy angażują się w proces leczenia i współpracują z lekarzem, nabierają doświadczenia i potrafią unikać sytuacji mogących wywoływać kolejne napady astmy. Dlatego też znajomość szerokiego wachlarza czynników potencjalnie odpowiedzialnych za spowodowanie epizodu niebezpiecznych objawów choroby jest bardzo ważna. Aby pokonać wroga, trzeba go przechytrzyć. A do tego potrzebna jest wiedza, co może wywołać napad astmy.

Co może wywołać napad astmy?

Zatem co może wywołać napad astmy?

1. Alergeny występujące w powietrzu. Mogą to być zarówno wszędobylskie roztocza kurzu domowego, których całkowita eliminacja jest niemożliwa, jak i alergeny zwierząt domowych, grzyby pleśniowe lub pyłki roślin.
2. Zakażenia układu oddechowego. Trzeba zwrócić uwagę na zakażenia wirusowe, szczególnie częste w okresie jesienno-zimowym, np. rynowirusami lub wirusami grypy (metodą zapobiegawczą są szczepienia ochronne) oraz zakażenia bakteryjne. Stanami predysponującymi są także: nieżyt nosa i zapalenie zatok przynosowych. Osoby ze skłonnościami do atopii, cierpiące na przewlekle występujący nieżyt nosa, powinny mieć świadomość, że są w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na astmę oskrzelową.
3. Nadmierny wysiłek fizyczny – astma wysiłkowa. Zwężenie oskrzeli pojawia się po około 5 minutach i ustępuje samoistnie po około 40. Najprawdopodobniejszą przyczyną jest utrata wody przez układ oddechowy wskutek hiperwentylacji. Wzrost przepuszczalności naczyń mikrokrążenia powoduje obrzęk i przekrwienie oskrzeli. Inna teoria zakłada wpływ odwodnienia na wzmożone wydzielanie mediatorów przez mastocyty. Pamiętając jednak o wystarczająco długiej rozgrzewce możemy zmniejszyć ryzyko. Również odpowiedni trening i dobra kondycja fizyczna przychodzą z pomocą w tym typie astmy.
4. Silne emocje, zmiany nastroju, głębokie przeżycia (niekoniecznie negatywne), gwałtowny śmiech, złość.
5. Zaburzenia psychiczne, np. napady lęku, szczególnie te, którym towarzyszy szybkie i głębokie oddychanie (hiperwentylacja).
6. Zmiany pogody. Nagła ekspozycja na zimno jest częstym czynnikiem mogącym powodować napad kaszlu w przebiegu astmy oskrzelowej. Należy unikać zmian temperatury, które towarzyszą chociażby wyjściu z ciepłego pomieszczenia na dwór.
7. Palenie papierosów. Substancje zawarte w dymie tytoniowym mogą oddziaływać na nabłonek dróg oddechowych i być powodem nadreaktywności oskrzeli. Nie tylko samo uzależnienie od tytoniu odgrywa tutaj kluczową rolę. Wdychanie dymu papierosowego (palenie bierne), wydychanego przez osobę palącą w pobliżu chorego także może wywoływać napad astmatyczny.
8. Konserwanty dodawane do żywności, aerozole, opary farb. U osób narażonych na wymienione czynniki w pracy rozwijająca się astma nazywana jest astmą zawodową.
9. Faza cyklu miesiączkowego. U niektórych kobiet na 2–5 dni przed krwawieniem miesięcznym pojawia się zaostrzenie choroby.
10. Astma aspirynowa. Szczególnym przykładem ataku astmatycznego jest reakcja po przyjęciu kwasu acetylosalicylowego lub innego niesteroidowego leku przeciwzapalnego (wyłączając salicylamid i paracetamol). Najczęściej występuje ona u kobiet w 3–4 dekadzie życia, bardzo rzadko u dzieci. Pierwszym objawem jest silny nieżyt nosa, następnie przewlekła obturacja oraz liczne polipy w nosie i zatokach przynosowych. Po pewnym czasie rozwija się astma. Napadom często towarzyszy obfita wydzielina z nosa, podrażnienie spojówek lub zaczerwienienie skóry twarzy i szyi.

Co trzeba wiedzieć o astmie?

U pacjenta mogą również wystąpić odmienne objawy w różnych okresach życia. Jako dziecko może cierpieć z powodu atopowego zapalenia skóry, bardzo często w powiązaniu z alergią pokarmową.

W wieku nastoletnim objawy te wygasną, ale pojawi się w ich miejsce katar sienny, np. po kontakcie z sierścią psa, by w dorosłym życiu rozwinęła się pełnoobjawowa astma. Zjawisko to nazywane jest marszem alergicznym i pokazuje ciąg objawów chorobowych, które mogą poprzedzać wystąpienie choroby. Świadomość takiej możliwości pozwala, poprzez wczesne zapobieganie rozwojowi alergii i skuteczne leczenie pierwszych etapów marszu, na zmniejszenie prawdopodobieństwa rozwoju astmy oskrzelowej.

Astma jest chorobą, która dotyka nie tylko układ oddechowy. Obniżony komfort życia, niepokój przed kolejnymi atakami, a także zależność od leków mogą prowadzić do depresji, która często towarzyszy astmie. Oczywistym jest fakt, że strach bierze się z niewiedzy. Poznając mechanizm choroby, prawa, jakimi się rządzi i wiedząc, co może wywołać napad astmy, jesteśmy w stanie zapobiegać napadom astmy, przygotować się na nie lub zareagować odpowiednio szybko i we właściwy sposób.