Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS) – co to jest, na co działa, koszt, czy jest na NFZ?

Co to jest przezczaszkowa stymulacja magnetyczna?

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (ang. transcranial magnetic stimulation, TMS) to metoda wykorzystująca przepływ pola magnetycznego oraz indukcji elektrycznej do stymulacji mózgu, a dokładniej kory ruchowej, czyli obszaru odpowiedzialnego za planowanie i wykonywanie ruchów dowolnych ciała.

Urządzenie do TMS wytwarza krótkie impulsy magnetyczne modulujące aktywność kory mózgowej. Moc urządzenia wynosi zwykle około 2,5 Tesli i jest porównywana z rezonansem magnetycznym . Pole magnetyczne jest wytwarzane przez cewkę podłączoną do stymulatora. Impulsy generowane przez aparat do TMS mają za zadanie pobudzić aktywność sąsiednich struktur mózgu lub ją osłabić (przede wszystkim komórek piramidowych i połączeń korowo-korowych).

Leczenie metodą TMS jest całkowicie nieinwazyjne, bezbolesne, więc nie wymaga znieczulenia ogólnego. Realizuje się je na specjalnym fotelu połączonym z lampą do naświetlań. W przeciwieństwie do innych zabiegów neurologicznych, przezczaszkowa stymulacja magnetyczna nie wymaga wszczepiania elektrod, naruszania integralności kości czaszki ani żadnego rodzaju zabiegów operacyjnych.

W praktyce wyróżnia się terapię TMS oraz rTSM (ang. repetitive Transcranial Magnetic Stimulation). O ile pierwsze z nich polega na wykorzystaniu pola magnetycznego w pojedynczych lub podwójnych impulsach, rTMS bazuje na całych cyklach emitowanych bodźców.

Na kogo działa przezczaszkowa stymulacja magnetyczna TMS?

Obecnie przezczaszkowa stymulacja magnetyczna TMS jest stosowana głównie w leczeniu depresji w sytuacji, kiedy terapia farmakologiczna okazała się nieskuteczna. Powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna oraz TMS są stosowane również w:

• leczeniu schizofrenii;
• przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej;
• związku z zespołem stresu pourazowego;
• leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, jak choroba Parkinsona;
• leczeniu uzależnień od alkoholu lub nikotyny;
• radzeniu sobie z objawami poudarowymi;
• leczeniu migren i szumów usznych.

Jako ciekawostkę warto wskazać, że obecnie testuje się skuteczność modulacji neurologicznych w celu zwiększenia wydajności zdolności poznawczych u pacjentów. W środowisku medycznym pojawiają się jednak głosy, że takie działanie jest sprzeczne z etyką. Warto pamiętać, że skutki przynoszą wyłącznie sesje wykonywane regularnie.

W zależności od przeznaczenia zabiegu czas trwania poszczególnych sesji oraz ich częstotliwość są ustalane indywidualnie. Jako przykład można podać leczenie depresji, kiedy zaleca się nawet 5 sesji w ciągu tygodnia przez okres 3-4 tygodni. Każdy zabieg trwa około 10 minut. Pierwsza sesja zawsze jest poprzedzona skonfigurowaniem parametrów cewki. Kluczowe znaczenie ma ustalenie progu motorycznego pacjenta, czyli minimalną ilość mocy niezbędną do wywołania odruchu drżenia kciuka u pacjenta.

Przeciwwskazania do stosowania przezczaszkowej stymulacji magnetycznej

Pomimo wysokiej skuteczności przezczaszkowa stymulacja magnetyczna TMS, podobnie jak terapia rTMS nie zawsze będzie odpowiednim wyborem dla pacjentów. Powinni jej unikać przede wszystkim:

• pacjenci posiadający wszczepione implanty, jak rozrusznik serca, implanty ślimakowe lub pompy insulinowe;
• osoby z metalowymi płytkami w obrębie głowy (są one stosowane np. u pacjentów po urazach, w wyniku których dochodzi do pęknięcia kości czaszki;
• pacjenci chorujący na epilepsję;
• osoby, u których zdiagnozowano zmiany nowotworowe, naczyniowe lub innego rodzaju patologii w obrębie mózgu.

Przezczaszkowej stymulacji magnetycznej powinny unikać również kobiety w ciąży z uwagi na ryzyko oddziaływania promieniowania na rozwijający się płód.

Skutki uboczne stosowania TMS

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna TMS jest metodą dobrze tolerowaną przez pacjentów i zwykle jej stosowaniu nie towarzyszą efekty uboczne. U części pacjentów mogą pojawić się jednak delikatne bóle i zawroty głowy, a także mrowienie skóry głowy lub twarzy. Zwykle są one krótkotrwałe, mijają samoczynnie i nie pozostawiają po sobie śladu.

Jak przebiega i ile kosztuje przezczaszkowa stymulacja magnetyczna?

Przed wdrożeniem terapii TMS pacjenci kierowani są na rozmowę kwalifikacyjną, podczas której ustala się zakres i częstotliwość naświetlań, a także identyfikuje ewentualne przeciwwskazania. Następnie osoba poddawana jest zabiegom, które trwają kilka (z reguły 2 do 4) tygodni. Po ich zakończeniu lekarz prowadzący podsumowuje wyniki leczenia.

W przypadku usług świadczonych prywatnie każdy z tych etapów opłacany jest osobno. Wizyta wstępna to koszt 200-300 zł. Cena jednej sesji naświetlań wynosi najczęściej 200-250 zł.

Czy przezczaszkowa stymulacja magnetyczna jest refundowana w ramach NFZ?

Obecnie przewiduje się możliwość zakwalifikowania pacjenta do zabiegów TMS w ramach refundowanej terapii NFZ. W takiej sytuacji zabiegi są bezpłatne, a chory nie musi martwić się kosztami leczenia.

Skuteczność przezczaszkowej stymulacji magnetycznej została potwierdzona badaniami naukowymi. Obecnie używa się jej z powodzeniem jako bezinwazyjną alternatywę dla farmakoterapii oraz zabiegów chirurgicznych.