Aichmofobia (strach przed igłami) – przyczyny, objawy, leczenie

Aichmofobia – objawy

Aichmofobia, podobnie do innych postaci fobii, to nadmierny, nieracjonalny lęk występujący podczas kontaktu z ostrymi przedmiotami, a także nadmierna obawa przed ich pojawieniem się. Chory zdaje sobie sprawę, że jego lęk jest bezpodstawny, a obawy nieuzasadnione, ale w żaden sposób nie zmniejsza to dyskomfortu psychicznego, jaki odczuwa w sytuacji wywołującej lęk. Stan taki nazywany jest lękiem antycypacyjnym (tzw. lęk oczekiwania przed tym, co może nastąpić, pomimo braku zagrożenia w chwili obecnej).

Aichmofobia w kontakcie z ochroną zdrowia przejawia się głównie strachem przed igłami, co powoduje, że chory obawia się zastrzyków, igieł i innych ostrych przedmiotów, które mogą być użyte w trakcie badania lub zabiegu.

Objawy somatyczne aichmofobii pokrywają się z objawami u chorych doświadczających innych, bardziej powszechnych lęków, jak fobia społeczna czy klaustrofobia. Należą do nich:

• kołatanie serca,
• uczucie braku tchu,
• uczucie gorąca i pocenie się,
• czerwienienie się,
• drżenie rąk i mięśni,
• niespecyficzne dolegliwości bólowe, takie jak bóle brzucha czy zaburzenia gastryczne (wymioty, biegunka).

Objawy mogą pojawiać się nie tylko przy kontakcie z ostrym przedmiotem, ale również podczas próby wyobrażenia sobie sytuacji, której dotyczy fobia.

Przeczytaj też: Nerwica lękowa – przyczyny, objawy, leczenie

Paniczny lęk, jakiego doświadcza chory komplikuje sytuację zwłaszcza wówczas, gdy istnieją niezbędne procedury medyczne i zabiegi lecznicze, jakie muszą być wykonane drogą parenteralną (zastrzyki dożylne, domięśniowe, pobranie krwi). Fobia przed igłami staje wówczas na drodze leczenia, uniemożliwia podjęcie terapii i zadbanie o własne zdrowie. Szczególną grupą pacjentów są cukrzycy, u których zachodzi konieczność codziennego, wielokrotnego pobrania krwi do badania glukometrem (nakłucie opuszki palca) i/lub podania insuliny. Jako konsekwencja aichmofobii może wówczas pojawiać się celowe unikanie zaleceń medycznych i bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia pacjenta.

Aichmofobia – przyczyny

Aichmofobia o różnym stopniu nasilenia, według ostrożnych szacunków, może dotykać 5–20 proc. populacji. U większości osób borykających się z tym problemem, nie będzie on jednak istotnie wpływał na jakość życia ani też komplikować leczenia. Osoby z łagodną postacią aichmofobii mogą unikać leków podawanych w iniekcjach, niechętnie zgadzać się na inwazyjne badania medyczne czy starać się odkładać je w czasie.

Przyczyny powstawania aichmofobii nie są znane. Czasami upatruje się ich w reakcji na urazowe przeżycie, takie jak np. traumatyczny pobyt w szpitalu w okresie wczesnodziecięcym, straszenie dziecka lekarzem, pielęgniarką lub zastrzykami za złe zachowanie. Igła lekarska staje się wówczas synonimem sytuacji bezpośredniego zagrożenia. Czynnikami ryzyka wystąpienia zaburzeń o typie fobii są płeć żeńska, młody wiek oraz niskie dochody finansowe. Początek schorzenia przypada przeciętnie na 9.–10. rok życia, a jego czas trwania wynosi ponad 20 lat.

Zobacz też: Czym są napady lęku?

Aichmofobia – leczenie

Osoby, u których aichmofobia przyjmuje ciężką postać i utrudnia codzienne funkcjonowanie powinny podjąć leczenie. Terapią zaburzeń o typie fobii zajmują się psychoterapeuci i psychiatrzy. Zastosowanie znajduje terapia behawioralna z użyciem takich technik jak systematyczna desensytyzacja (odwrażliwianie). Polega ona na powolnym oswajaniu danej osoby z lękorodną sytuacją poprzez stopniowe konfrontowanie jej z łagodną wersją lękotwórczej sytuacji. Duże znaczenie ma także psychoedukacja chorego, to znaczy pogłębianie wiedzy pacjenta o istocie jego choroby, przyczynach lęku i mechanizmach jego powstawania. Farmakoterapię w przypadku fobii specyficznych stosuje się rzadko.

Lekami, które powodują całkowite i szybkie ustąpienie objawów lękowych są benzodiazepiny. Są to niestety leki niosące duże ryzyko uzależnienia – silny efekt przeciwlękowy zmniejsza się w trakcie trwania kuracji, a długotrwałe nadużywanie może wręcz działać lękotwórczo. Dlatego też leki te, choć często niezastąpione w leczeniu fobii, można stosować jedynie doraźnie. Częściej wykorzystywane są leki przeciwdepresyjne, które mają również potencjał anksjolityczny (przeciwlękowy) oraz mogą być stosowane w leczeniu przewlekłym.

W leczeniu aichmofobii stosuje się kilka różnych form terapii (leki należące do różnych grup, różne rodzaje psychoterapii), ale dobór odpowiedniego leczenia musi być zawsze podyktowany indywidualną oceną pacjenta oraz stopniem nasilenia zaburzeń.

Czytaj również: Homeopatia – czym jest, jak działa?

Aichmofobia – jak sobie radzić?

Osoby cierpiące na aichmofobię powinny zgłaszać ten fakt personelowi medycznemu, z którym mają styczność: lekarzom, pielęgniarkom, fizjoterapeutom oraz innym osobom, które mogą przeprowadzać zabiegi medyczne z użyciem ostrych narzędzi. Pomoże to zrozumieć zachowanie chorego oraz podjąć próby zapobiegnięcia napadowi lęku. W niektórych sytuacjach możliwa jest wcześniejsza premedykacja, to jest podanie leku uspokajającego i zmniejszającego napięcie nerwowe.

Osoby cierpiące na aichmofobię powinny również zadbać o higienę zdrowia psychicznego, to znaczy zapewnienie sobie odpowiedniej ilości czasu na wartościowy, dający odpoczynek sen, a także chwilę relaksu w ciągu dnia. Pomocne mogą być psychologiczne techniki radzenia sobie ze stresem, np. trening oddechowy, medytacja.