Witamina B5 – kwas pantotenowy. Jak działa, gdzie występuje?

Czym jest witamina B5?

Witamina B5 to witamina rozpuszczalna w wodzie, na którą składają się: panteina, pantenol oraz kwas pantotenowy. Witamina B występuje powszechnie w wielu produktach spożywczych: mięsie, zielonych roślinach, drożdżach i jest syntetyzowana przez florę jelitową człowieka. Z pokarmu wchłania się około 50% kwasu pantotenowego. Jego aktywną postacią jest koenzym A, który uczestniczy w wielu procesach metabolicznych.

Właściwości witaminy B5

Najważniejszą rolą kwasu pantotenowego jest uczestnictwo w syntezie cholesterolu, oddziaływanie na przemiany tłuszczowo-białkowe oraz udział w procesie powstawania koenzymu A, syntezie hormonów sterydowych (testosteron, kortyzol, estradiol, progesteron) i neurotransmiterów (serotonina, dopamina). Jakie inne ważne funkcje pełni witamina B5?

• Bierze udział w regeneracji tkanek, skóry i błon śluzowych, przyspiesza gojenie się ran, redukuje wypryski i działa nawilżająco.
• Poprawia pigmentację włosów, zapobiega siwieniu.
• Spowalnia procesy starzenia się skóry, przeciwdziała tworzeniu się zmarszczek.
• Wspiera pracę układu immunologicznego, bierze udział w wytwarzaniu przeciwciał w organizmie.

Zapotrzebowanie na witaminę B5

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B zmienia się w zależności od wieku i aktualnego stanu zdrowia. Poniżej prezentujemy zalecane dzienne spożycie witaminy B dla poszczególnych grup wiekowych:

• niemowlęta do 6 miesiąca życia – 1,7 mg;
• niemowlęta od 7 do 12 miesiąca życia – 1,8 mg;
• dzieci 1 - 3 lata - 2 mg;
• dzieci 4 - 8 lat - 3 mg;
• dzieci 9 - 13 lat - 4 mg;
• 14 lat lub więcej - 5 mg.

Preparaty z witaminą B5 występują najczęściej w postaci kapsułek, tabletek lub proszku. Suplementy najlepiej przyjmować kilka razy dziennie w dawkach podzielonych, przed posiłkiem. Na zwiększenie przyswajalności kwasu pantotenowego wpływają siarka oraz witamina C, natomiast obniżenie wchłaniania mogą spowodować: herbata, kawa, siarczan żelaza i niektóre leki, np. preparaty nasenne czy sulfonamidy. Należy pamiętać, że niedobory witaminy B5 występują niezwykle rzadko, wobec czego suplementację należy każdorazowo skonsultować z lekarzem.

Kiedy wzrasta zapotrzebowanie na kwas pantotenowy?

Zapotrzebowanie na witaminę B wzrasta przede wszystkim przy rekonwalescencji po przebytych urazach, ciężkich chorobach, podczas długotrwałej ekspozycji na stres oraz u osób nadużywających alkoholu, spożywających duże ilości cukrów i produktów przetworzonych. Deficyt kwasu pantotenowego występuje czasem również u kobiet w ciąży oraz osób starszych oraz pozostających pod wpływem długotrwałego stresu.

Objawy niedoboru i nadmiaru kwasu pantotenowego

Witamina B5 to składnik, który występuje w wielu produktach spożywczych. Wobec powyższego objawy niedoboru obserwuje się stosunkowo rzadko.

Najczęstszymi skutkami niedoboru kwasu pantotenowego są:

• zmiany skórne, takie jak: przebarwienia, trądzik, wypryski, suchość skóry;
• zaburzenia pracy układu krwionośnego, np. obniżone ciśnienie krwi;
• pękanie kącików ust;
• zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, w tym między innymi: utrata łaknienia, drażliwość, spadek nastroju, zmęczenie;
• zaburzenia układu pokarmowego, takie jak: niestrawność, wzdęcia, biegunka, nudności;
• bóle i sztywność stawów;
• spadek odporności;
• zaburzenia układu nerwowego;
• trudności w gojeniu się ran.

Przedawkowanie kwasu pantotenowego nie stanowi zagrożenia dla życia, gdyż nadmiar tej substancji jest wydalany z organizmu wraz z moczem. Niemniej, jednorazowe przyjęcie dużej dawki witaminy B (nadmiar przekraczający dawki terapeutyczne) może wywołać łagodne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, najczęściej w postaci biegunki.

W jakich produktach występuje witamina B5?

Kwas pantotenowy występuje w żywności pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego. Jego najlepszymi źródłami są:

• owoce i warzywa, przede wszystkim: melony, pomarańcze, banany, brokuły, ziemniaki;
• żółtka jaj, mleko i przetwory mleczne;
• ryby i owoce morza;
• mięso, zwłaszcza wątroba i nerki.
• otręby pszenne;
• orzechy;
• pieczywo pełnoziarniste;
• brązowy ryż;
• nasiona roślin strączkowych;

Należy dodać, że witamina B5 należy do najbardziej wrażliwych na działanie czynników zewnętrznych spośród wszystkich witamin z grupy B. Rozkłada się w roztworach kwaśnych i zasadowych, podczas gotowania, pod wpływem promieni słonecznych, mrożenia czy na skutek przemysłowego przetwarzania żywności. W celu zapewnienia odpowiedniej podaży witaminy B5 najlepiej przyrządzać posiłki na parze.

Interakcja witaminy B5 z lekami

Witamina B5 może wchodzić w interakcję z następującymi lekami:

• tetracykliny (zaburzenia wchłaniania antybiotyku);
• inhibitory cholinoesterazy, czyli preparaty stosowane przy chorobie Alzheimera (nasilenie działania leków);
• leki rozrzedzające krew, takie jak: aspiryna czy warfaryna (zwiększone ryzyko krwawienia).