Cysta naskórkowa – przyczyny, objawy, leczenie torbieli naskórkowych

Cysta naskórkowa – co to jest, jakie są przyczyny?

Cysta naskórkowa (cystis epidermoidales) to torbiel zawierająca keratynę otoczona przez wyściółkę o identycznym układzie warstwowym jak w naskórku. Z reguły są to małe, miękkie lub twarde, łatwo przesuwalne guzki pod skórą. Często w centralnej części widoczny jest czarny punkt, który świadczy o zamknięciu ujścia mieszka włosowego.

Torbiele naskórkowe często rozwijają się po urazie na skutek implantacji fragmentu naskórka do skóry właściwej. Zamiany dotyczą przeważnie młodych osób dorosłych lub osób w średnim wieku i lokalizują się najczęściej na: głowie i twarzy, szyi, ramionach, klatce piersiowej – wówczas najczęściej występuje na plecach.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Niekiedy samoistnie mogą uwolnić białą masę keratynową lub ulec nadkażeniu bakteryjnemu. Torbiel naskórkowa dotyczy najczęściej skóry, aczkolwiek może być ona zmianą wrodzoną powstającą podczas pierwszych tygodni życia płodowego. Wówczas te łagodne guzy położone są w obrębie układu nerwowego – większość występuje w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa.

Mnogie cysty na skórze występujące w dzieciństwie są cechą charakterystyczną dla zespołu Gardnera (choroba genetyczna charakteryzująca się występowaniem polipów w jelicie grubym) i zespołu znamion nabłoniaków podstawnokomórkowych (inaczej zespołu Gorlina).

To też może Cię zainteresować: Guzek na szyi – co może oznaczać?

Torbiel naskórkowa – jakie są objawy?

Początkowo cysty pod skórą to małe, białawe lub mające kolor skóry guzki, które nie dają objawów bólowych. Z reguły pacjenci nie zwracają na nie uwagi i są przez nich ignorowane. Pierwsze oznaki niepokoju pojawiają się, gdy zmiana zaczyna być widoczna. Szczególnie wtedy, kiedy zlokalizowana jest na głowie lub szyi. Dodatkowo wraz ze wzrostem przybierają żółtą barwę.

Gdy dojdzie do ich nadkażenia bakteryjnego, pojawiają się objawy zapalenia: skóra staje się obrzęknięta, zmiany przybierają kolor czerwony, występuje ból i dyskomfort.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza ból czubka głowy?

Kaszak (cysta łojowa) a inne zmiany skórne

Torbiel łojowa skóry, gdy dochodzi w niej również do zablokowania ujścia gruczołów łojowych, nazywana jest cystą łojową (torbielą łojową skóry) lub potocznie kaszakiem. Wnętrze jej nie tylko wypełnione jest keratyną, lecz również łojem oraz elementami mieszków włosowych.

Diagnostyka różnicowa obejmuje zmiany na skórze opisane poniżej.

• Rogowiak kolczystokomórkowy (keratoacanthoma) – jest to guzek powstały na skutek szybkiej proliferacji keratocytów. Zmiany występują w miejscach narażonych na intensywne promieniowanie słoneczne, szczególnie na głowie i kończynach górnych. Grudka ma zabarwienie różowe lub cieliste i szybko się powiększa. Centralnie umiejscowiony jest czarny czop rogowy. Zmiana ustępuje samoistnie w przeciągu kilku miesięcy.
• Rogowiak jasnokomórkowy – inaczej zwany guzem Degosa. Guzek ma kolor czerwony lub brązowy, występuje na kończynach dolnych i charakteryzuje się złuszczającą powierzchnią. Ten łagodny nowotwór jest rzadki oraz wymaga chirurgicznego usunięcia.
• Torbiel tricholemmalna – cysta, podobnie jak w torbieli naskórkowej, wypełniona jest keratyną, lecz wyściółka przypomina pochewkę zewnętrzną włosa. Najczęściej występuje na owłosionej skórze głowy. Mnogie torbiele mogą być dziedziczone genetycznie.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Kaszaki na skórze należy różnicować również z prosakami – mnogimi torbielami podnaskórkowymi o charakterze idiopatycznym. Występują przeważnie w okolicy powiek i policzków. To białe grudki o średnicy do 2 mm. Powstają na skutek uszkodzonego gruczołu potowego lub niedostatecznie rozwiniętego gruczołu łojowego.

Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?

Cysta naskórkowa – leczenie torbieli pod skórą

Nierzadko torbiele naskórkowe opróżniają się lub zanikają samoistnie. Do domowych sposobów zwiększających szansę na spontaniczne usunięcie cysty należy peeling skóry, który jest wykonywany regularnie. Niestety takie postępowanie wiąże się z dużym procentem nawrotów.

Każda niepokojąca zmiana skórna powinna zostać zbadana przez lekarza, który postawi diagnozę i zleci prawidłowe leczenie. W przypadku torbieli, które nie uległy zakażeniu, możliwy jest zabieg chirurgiczny wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Polega on na całkowitym wycięciu cysty wraz z jej zawartością i wyściółką. Takie postępowanie daje nam gwarancję, że nie powstanie ona ponownie, aczkolwiek pozostawia blizny. Jednak przy niecałkowitym usunięciu wzrasta ryzyko wznowy, jak i powstania innych groźnych zmian, takich jak nowotwór czy rak. Krioterapia, inaczej zwana wymrażaniem, jest również skutecznym sposobem pozbycia się niechcianych torbieli.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Gdy doszło do zakażenia torbieli pod skórą, właściwym postępowaniem jest antybiotykoterapia, która z reguły trwa od 7 do 10 dni. Po ustąpieniu stanu zapalnego można przystąpić do trwałego pozbycia się zmiany.