Trypsyna i chymotrypsyna – badanie trypsyny oraz chymotrypsyny w kale

Czym są trypsyna i chymotrypsyna?

Trypsyna oraz chymotrypsyna są czynnymi formami proenzymów trypsynogenu i chymotrypsynogenu. Ich produkcją w formie nieczynnej zajmuje się zewnątrzwydzielnicza część trzustki. Przekształcenie nieaktywnych proenzymów w czynną formę zachodzi w jelicie cienkim. Trypsynogen pod wpływem enzymu śluzówki jelita cienkiego przekształca się w trypsynę. Ta z kolei aktywuje przemianę chymotrypsynogenu w chymotrypsynę.

Funkcją tych enzymów jest rozkładanie białek na mniejsze cząsteczki tzw. peptydy. Jeżeli organizm człowieka funkcjonuje prawidłowo trypsynę oraz chymotrypsynę można wykryć w jelicie cienkim oraz w wydalanym stolcu.

Trzustka jest narządem gruczołowym położonym w jamie brzusznej. Spełnia dwie funkcje wewnątrzwydzielniczą oraz zewnątrzwydzielniczą. Trzustka wytwarza enzymy trzustkowe, które tworzą sok trzustkowy, do którego należy trypsynogen oraz chymotrypsynogen jest produkowany przez część zewnątrzwydzielniczą. Trypsyna, chymotrypsyna oraz elastaza są zaliczane do enzymów proteolitycznych.

Oprócz tych enzymów, zewnątrzwydzielnicza część trzustki produkuje również enzymylipolityczne (lipazę, fosfolipazę oraz esterazę), enzymy glikolityczne (amylazę), enzymy nukleolityczne (nukleazy). Wymienione wcześniej enzymy również odgrywają niezwykle ważną rolę w trawieniu składników pokarmowych. Wewnątrzwydzielnicza część trzustki zajmuje się produkcją insuliny oraz glukagonu, które biorą udział w regulacji gospodarki węglowodanowej w organizmie.

Kiedy wykonać badanie na trypsynę i chymotrypsynę?

Oznaczenie trypsyny oraz chymotrypsyny w kale wykonuje się jako test przesiewowy w kierunku mukowiscydozy u dzieci i niemowląt prezentujących objawy tej choroby. Od 1 czerwca 2009 roku nałożono obowiązek przeprowadzenia badań przesiewowych w kierunku mukowiscydozy u wszystkich nowo narodzonych dzieci. W tym celu w próbce krwi oznacza się immunoreaktywną trypsynę (IRT).

W przebiegu mukowiscydozy dochodzi między innymi do nadmiernego wydzielania śluzu. Duże ilość śluzu negatywnie wpływają na układ oddechowy oraz na układ pokarmowy. Powstające czopy śluzowe powodują zatkanie przewodów trzustkowych, prowadzących do jelita cienkiego. W wyniku czego trypsyna i chymotrypsyna nie ma możliwość dostać się w miejsce, w którym powinna spełniać swoją najważniejszą funkcję.

Innym stanem, w którym przeprowadza się oznaczenie trypsyny i chymotrypsyny w kale jest podejrzenie niewydolności trzustki w przebiegu na przykład jej przewlekłego zapalenia lub raka trzustki. Wymienione stany powodują również zablokowanie przewodów trzustkowych co powoduje, że w jelicie nie ma enzymów rozkładających białka.

Jakie są wskazania do oznaczenia trypsyny i chymotrypsyny? Reasumując, wskazaniami do oceny trypsyny i chymotrypsyny są podejrzenia:

• mukowiscydozy u dzieci i niemowląt,
• niewydolności trzustki.

Pacjenci mogą prezentować następujące objawy:

• cuchnące stolce tłuszczowe,
• uporczywą biegunkę,
• awitaminozę,
• niedożywienie.

Jak wygląda badanie trypsyny i chymotrypsyny?

Oznaczenie trypsyny i chymotrypsyny w kale nie wymaga szczególnego przygotowania.

Do badania potrzebna jest próbka kału. Należy zadbać o to, aby nie miała ona kontaktu z moczem oraz wodą znajdującą się w toalecie. Kał należy umieścić w jałowym pojemniku, który można kupić w aptece lub otrzymać w poradni.

U niemowląt, aby nie dopuścić do wymieszania stolca z moczem można założyć worek na mocz, a następnie włożyć pieluchę z plastikiem, na który zostanie oddany kał. Otrzymaną próbkę należy niezwłocznie przekazać do analizy w laboratorium zajmującym się tego typu badaniami.

Wyniki badania enzymów trzustkowych

O prawidłowych wynikach mówi się w przypadku wykrycia obecności trypsyny i chymotrypsyny w badanej próbce kału – wynik dodatni.

Wynik ujemny świadczy o nie wykryciu lub znacznym zmniejszeniu aktywności trypsyny i chymotrypsyny w kale z jednoczasowym zwiększeniem wydalania tłuszczów z kałem. Wynik ujemny wskazuje na konieczność dalszej diagnostyki w kierunku niewydolności trzustki lub mukowiscydozy. Nie można na podstawie tego badania postawić konkretnego rozpoznania. Należy mieć na uwadze, że wynik ujemny mogą również dawać ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki.