TNF alfa (czynnik martwicy nowotworu) – badanie, norma, leczenie

Co to jest TNF alfa – ludzki czynnik martwicy nowotworu

Do grupy cytokin TNF (tumor necrosis factor, czynnik martwicy guza, kachektyna lub kacheksyna) należą takie związki jak TNF alfa, TNF beta, ligand dla CD40. TNF alfa to jedna z najważniejszych cytokin zapalnych w organizmie. Związek ten syntetyzowany jest jako prohormon zbudowany z 233 aminokwasów. Za syntezę czynnika martwicy nowotworów odpowiadają przede wszystkim monocyty i makrofagi, a w mniejszym stopniu także limfocyty T i komórki tuczne. Synteza TNF alfa wzrasta pod wpływem obecności interferonu gamma oraz LPS, czyli lipopolisacharydu ścian bakteryjnych.

Działanie czynnika TNF na poziomie komórkowym sprowadza się do indukowania syntezy cytokin, zwłaszcza interferonu gamma, Il–1, Il–6. Kolejną rolą TNF alfa (α) w organizmie jest aktywowanie cytotoksycznych funkcji monocytów i makrofagów, a także stymulowanie uwalniania neutrofilów ze szpiku oraz stymulowania ich właściwości cytotoksycznych i bakteriobójczych. Niezwykle istotną funkcją TNF–α jest aktywność przeciwnowotworowa. Wykazano m. in., że ludzki czynnik martwicy nowotworu indukuje immunologiczną odpowiedź przeciwko komórkom nowotworowym, a także wykazuje bezpośrednie działanie cytotoksyczne. Jednocześnie jednak czynnik martwicy nowotworów może indukować przerzutowanie nowotworu. Takie przeciwstawne działanie TNF alfa związane jest ze stężeniem tej cytokiny w mikrośrodowisku guza. Niskie stężenia TNF sprzyjają powstawaniu przerzutów, zaś wyższe – prowadzą do apoptozy i śmierci komórek nowotworowych.

TNF-α – jakie funkcje pełni?

Podstawową rolą czynnika martwicy nowotworów w organizmie jest modulowanie odpowiedzi zapalnej. Co ciekawe, efekt biologiczny działania TNF alfa zależy od intensywności jego wydzielania i jego stężenia. Nagłe uwolnienie znacznych ilości czynnika martwicy nowotworów prowadzi do takich gwałtownych zmian jak:

• wysoka gorączka,
• ostra niewydolność oddechowa,
• martwica w obrębie przewodu pokarmowego,
• zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego DIC.

Jeśli natomiast TNF jest wydzielany stale w niewielkich ilościach, wówczas dochodzi do rozwoju zmian o charakterze przewlekłym: utraty masy ciała i zaburzeń apetytu, wyniszczenia organizmu (kacheksji), powiększenia śledziony i wątroby, rozwoju miażdżycy oraz insulinooporności.

Badanie TNF – wskazania i interpretacja wyników

Badanie TNF alfa najczęściej wykonywane jest w panelu cytokin prozapalnych. Wówczas poza TNF alfa, badanie obejmuje także oznaczanie poziomu IL-6, IL-8, IL-10 oraz IL-12. Badania te wykonywane są m. in. w diagnostyce niepłodności oraz nawracających poronień, a także przed planowanym zapłodnieniem in vitro. W diagnostyce i monitorowaniu zaburzeń ciąży oznaczany jest stosunek cytokin Th1/Th2, czyli związków wydzielanych przez różne populacje limfocytów. Ponadto profil cytokin prozapalnych jest badany w diagnozowaniu przewlekłych stanów zapalnych, sepsy, a także schorzeń autoimmunologicznych (głównie reumatoidalnego zapalenia stawów).

Jaka jest norma TNF alpha?

Norma TNF–α to poniżej 16 pg/ ml. Oznaczenie poziomu czynnika martwicy nowotworów w surowicy krwi polega na pobraniu próbki krwi żylnej. Pacjent nie musi być na czczo. Nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Czas oczekiwania na wyniki to około 3–4 dni robocze, a cena to około 80–100 zł.

Podwyższone i wysokie wartości TNF towarzyszą stanom zapalnym, chorobom autoimmunologicznym. Ponadto wynik powyżej normy towarzyszy otyłości.

Inhibitory TNF-alfa

Zastosowanie czynnika martwicy w terapii nowotworów jest bardzo ograniczone. Najczęściej cytokina ta stosowana jest łącznie z chemioterapeutykami bądź innymi cytokinami, np. lL-2 lub IFN-γ. Najczęściej TNF stosowny jest w przeciwnowotworowej terapii czerniaka oraz mięsaka. Ograniczenie zastosowań terapeutycznych czynnika martwicy nowotworów wynika z występowania takich działań niepożądanych jak biegunki i wymioty, spadek ciśnienia krwi, uszkodzenie wątroby i nerek oraz krwotoczne zmiany zapalne.

Inhibitory dla TNF stosowane są w terapii takich schorzeń autoimmunologicznych jak reumatoidalne zapalenie stawów czy chorobie zapalnej jelit. Inhibitory te mają charakter przeciwciał blokujących TNF (bloker TNF). Ich stosowanie u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów prowadzi do redukcji dolegliwości bólowych, obrzęków i nacieków zapalnych oraz sztywności stawów.

Największą grupą Inhibitorów TNF są przeciwciała monoklonalne przeciwko TNF-α, blokujące działanie cytokiny przez bezpośrednie przyłączenie się i unieczynnianie.

Przeciwciało Anty TNF-alfa

Lek infliksymab – przeciwciało anty-TNF-alfa zmniejsza naciek leukocytarny oraz znosi objawy zapalenia, stosowany jest w leczeniu choroby Crohna.

Z kolei adalimumab – monoklonalne przeciwciało anty-TNF-α gwarantuje po podaniu szybki spadek wskaźników stanu zapalnego. Stosowany jest w terapii wielu chorób autoimmunologicznych, takich jak: RZS, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, ciężka postać łuszczycy, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.