Urazy głowy u dziecka – co warto wiedzieć?

Przyczyny urazów głowy u dzieci

Najczęstszymi przyczynami urazów głowy u dziecka młodszego są upadki z wysokości i wypadki komunikacyjne. U niemowląt urazy głowy bardzo rzadko są przypadkowe i stawiają pytanie o używanie przemocy w rodzinie.

Kolejną, częstą przyczyną urazów głowy jest uprawianie sportów. Mechanizm urazu polega na zadziałaniu dużej siły na zawodnika, która jest skutkiem zderzenia z innym graczem lub przedmiotem, upadku lub bezpośredniego ciosu. Najbardziej kontaktowe są gry zespołowe, takie jak koszykówka czy piłka nożna. Również wschodnie sztuki walki należą do mocno urazowych dyscyplin sportowych. Do sportów umiarkowanie kontaktowych należą np. narciarstwo czy siatkówka. Jednak w codziennych zabawach i innych aktywnościach dziecka również może przypadkowo dojść do uderzenia głowy.

Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem

Urazy głowy u dziecka – niebezpieczne objawy

Większość urazów głowy u dziecka nie jest poważna i jedynymi objawami są guz, ból głowy i płacz. Objawy te mijają same. Uspokojenie dziecka i zimny okład na głowę zwykle są wystarczające Czasami na skórze dziecka może pojawić się siniak lub mała rana. Niekiedy większą ranę należy pokazać lekarzowi, żeby zadecydował o jej zszyciu. Najczęściej są to powierzchowne urazy, bywa jednak, że mocno krwawią.

Przy poważniejszych urazach głowy u dziecka może dojść do złamania kości czaszki, które objawia się najczęściej wyciekiem krwi lub przezroczystego płynu z ucha lub nosa bądź zasinieniem za uszami. Urazy głowy wiążą się również z podejrzeniem wstrząśnienia mózgu, które przebiega z:

• utratą świadomości,
• nudnościami,
• wymiotami,
• zaburzeniami pamięci.

Innymi poważnymi objawami są:

• drgawki,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia świadomości (dezorientacja, senność, śpiączka).

Często urazom głowy u dziecka towarzyszą również urazy kręgosłupa, które objawiają się bólem i sztywnością karku, problemami z poruszaniem się.

Bywa tak, że objawy nie pojawiają się bezpośrednio po uderzeniu, ale dopiero po kilku godzinach. Należy o tym pamiętać i w takim przypadku niezwłocznie udać się do lekarza.

Pierwsza pomoc po urazie głowy u dziecka

Pierwsza pomoc w urazach głowy u dziecka obejmuje niżej opisany algorytm.

1. Sprawdź, czy Ty i dziecko jesteście bezpieczni.
2. Wezwij pomoc medyczną.
3. Przytrzymaj głowę rękami tak, aby unieruchomić odcinek szyjny. Nigdy nie zginaj szyi do przodu! Każdy uraz głowy wiąże się z podejrzeniem urazu kręgosłupa.
4. Oceń stan dziecka według schematu ABC.
5. Jeśli nie oddycha, rozpocznij masaż serca.
6. Jeśli dziecko będzie wymiotować, ułóż je w pozycji bocznej ustalonej.

Skóra głowy dziecka jest bogato unaczyniona i jeśli bardzo krwawi, zatamuj krwawienie, najlepiej przykładając jałowy gazik. Jeśli na skórze głowy znajduje się ciało obce, nie usuwaj go.

Jakie badania należy wykonać po urazie głowy u dziecka?

Nie u każdej osoby po urazie głowy wykonuje się badania obrazowe. Tym podstawowym i najczęściej stosowanym jest tomografia komputerowa głowy. U osoby z łagodnym wstrząśnieniem mózgu wystarczy uważna obserwacja, dokładne badanie lekarskie, w tym badanie neurologiczne przy każdej wizycie i zgłaszanie lekarzowi dynamiki pojawiających się objawów.

Badanie tomografii komputerowej jest szczególnie ważne, gdy objawy wstrząśnienia mózgu nie przemijają lub pojawiają się podczas wysiłku. Badanie to może być również przydatne do kwalifikacji dziecka do dalszego uprawiania sportów zespołowych.

Niewielka rana na głowie u dziecka - sposób postępowania

Przemycie rany wodą

Jeśli skaleczenie, które powstało w wyniku urazu głowy u dziecka jest niewielkie, wystarczy je delikatnie przemyć pod bieżącą wodą z kranu z dodatkiem łagodnego mydła. Bez obaw możemy używać właśnie wody z kranu, gdyż nie zawiera ona mikroorganizmów mogących stworzyć zakażenie w obrębie rany.

Wypłukanie strumieniem płynu fizjologicznego

Po takiej toalecie ranę należy wypłukać strumieniem płynu fizjologicznego (sól fizjologiczna). Usuwamy w ten sposób drobne kamyki czy odłamki szkła. Najlepszym sposobem jest zaopatrzenie się wcześniej w strzykawkę i przemycie rany pod dużym ciśnieniem. Woda utleniona nie ma działania odkażającego i może dodatkowo podrażniać ranę, dlatego nie zaleca się jej używania. Objętość zużytego płynu jest różna i zależy od wielkości rany. Obrażenie przemywamy do momentu zlikwidowania wszystkich widocznych zabrudzeń.

Założenie opatrunku

Zranienie możemy lekko przetrzeć jałowym gazikiem. Unikamy mocnego szorowania rany szczotkami czy szorstkimi materiałami, gdyż tkanki na skórze głowy odkryte przez uraz są stosunkowo delikatne. Zakładamy opatrunek lub plaster. Następnie zakładamy jałowy gazik i przyklejamy plaster. Ważne jest, aby nie przywierał on mocno do rany pomiędzy skórą a gazikiem. Pozwoli to skutecznie chronić przed zabrudzeniami i jednocześnie umożliwi szybsze regenerowanie się naskórka.

Uraz głowy u dziecka – kiedy rana wymaga szycia?

Kiedy rana w wyniku urazu głowy u dziecka jest głębsza lub ma wielkość około 2 cm, należy zgłosić się z poszkodowanym do ambulatorium chirurgicznego lub chirurgicznej izby przyjęć, gdzie lekarz podejmie decyzję co do zszycia rany. Zamknięcie rany na twarzy lub owłosionej części głowy powinno nastąpić w ciągu 18–24 godzin od urazu.

Każda rana i otaczająca ją skóra musi zostać oczyszczona. W razie głębszych czy większych zranień należy liczyć się z tym, że konieczne może być przystrzyżenie nożyczkami okolicznych włosów dziecka. Przycięcie ich ostrzem może powodować mikrourazy, które stają się furtką zakażenia dla drobnoustrojów, które fizjologicznie znajdują się na skórze. Najczęściej nie przycina się brwi, gdyż linia włosków potrzebna jest chirurgowi do wyrównania brzegów rany podczas zszywania.

Dopiero po obcięciu włosów chirurg przechodzi do przemycia rany. Mimo niedużego bólu podczas przemywania, w skórę okolicy rany nastrzykuje się środek znieczulający, najczęściej zawierający lignokainę. Następnie chirurg zakłada szwy. Opatrunek na głowie dziecka założony przez lekarza należy wymienić po raz pierwszy dopiero po około 24 godzinach. Moczenie rany nie jest wskazane, jednakże krótkie kąpanie dziecka nie przeszkodzi w gojeniu się rany. Szwy na twarzy najczęściej zdejmuje się po kilku dniach.

Zapobieganie urazom głowy u dzieci

Wyobraźnia opiekuna i uważna obserwacja jest najlepszą metodą zapobiegania urazom głowy u dziecka. Nauka bezpiecznej jazdy na rowerze, rolkach czy nartach jest nieodzownie związana z noszeniem kasków i ochraniaczy ochronnych.

Aby ochronić dziecko przed urazem, należy:

• używać odpowiednich fotelików do przewozu małych dzieci i pamiętać o zapinaniu pasów bezpieczeństwa,
• ocenić bezpieczeństwo placów zabaw i urządzeń, z których korzystają dzieci (huśtawki, zjeżdżalnie itp.),
• zabezpieczyć wszystkie miejsca, z których dziecko mogłoby spaść (np. łóżeczko, przewijak),
• najmniejsze dzieci pozostawiać pod ciągłą opieką dorosłych,
• w miejscu zamieszkania, tam gdzie to niezbędne, montować barierki zabezpieczające przy schodach i balkonie,
• zamykać okna, do których dzieci mają dostęp,
• chronić przed wypadnięciem z okna,
• zabezpieczyć kanty mebli,
• zapewnić dziecku obuwie, które zapobiegnie ślizganiu się,
• stosować matę antypoślizgową w wannie lub w czasie kąpieli w brodziku.

Jakie mogą być przyczyny bólu głowy u dziecka – video