Parapareza – co to jest, jakie są przyczyny, leczenie

Czym jest parapareza?

Parapareza to innymi słowy niedowład obu kończyn dolnych (nóg), który może mieć charakter zarówno spastyczny, jak i wiotki. Wiotki niedowład obu kończyn dolnych najczęściej występuje w przebiegu polineuropatii o różnym tle. Parapareza spastyczna świadczy o uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego i w większości przypadków jest wynikiem choroby rdzenia kręgowego zlokalizowanej w jego odcinku piersiowym.

Parapareza a paraplegia – czym się różnią?

Porażenie a niedowład – jaka jest różnica między tymi pojęciami? Warto wiedzieć, że niedowładem (parezą) nazywa się osłabienie siły mięśniowej ograniczające funkcję mięśni, a przez to ruchy czynne. Może on mieć różny stopnień nasilenia – od dyskretnego deficytu siły mięśniowej, przez występowanie jedynie śladu ruchów, aż do całkowitego zniesienia ruchów dowolnych, czyli porażenia (plegii).

Niedowład lub porażenie mogą dotyczyć jednej kończyny (noszą wtedy odpowiednio nazwę monoparezy lub monoplegii), dwóch kończyn po tej samej stronie (hemipareza i hemiplegia), obu kończyn dolnych (parapareza i paraplegia) lub wszystkich czterech kończyn – tetrapareza i tetraplegia. Bardzo niewiele schorzeń neurologicznym powoduje izolowaną parezę kończyn górnych oraz skrzyżowany niedowład kończyn – niedowład prawej ręki i niedowład lewej nogi.

Sprawdź również: Lęki nocne – przyczyny, objawy, leczenie

Parapareza spastyczna i parapareza wiotka

Niedowład kończyn dolnych może mieć charakter spastyczny albo wiotki. Parapareza spastyczna rozwija się wskutek uszkodzenia dróg ruchowych biegnących w obrębie rdzenia kręgowego, który wraz z mózgowiem tworzy ośrodkowy układ nerwowy. Głównym objawem niedowładu spastycznego kończyn dolnych są wygórowane odruchy głębokie, obecność klonusów oraz objawów patologicznych. Znamienne jest również wzmożenie napięcia mięśniowego. Przy próbie biernego poruszania kończyną dolną obserwuje się opór w mięśniach objętych niedowładem.

Parapareza wiotka to wynik uszkodzenia nerwów obwodowych. Charakteryzuje ją osłabienie odruchów głębokich w kończynach dolnych. Obniżone jest również napięcie mięśniowe, co oznacza, że mięśnie stają się wiotkie i przy ruchach biernych przeciwstawiają się ze zmniejszoną siłą. Mogą pojawiać się także zaniki mięśniowe oraz fascykulacje, czyli tzw. drżenia pęczkowe.

Parapareza – możliwe przyczyny i objawy towarzyszące

Przyczyną wystąpienia spastycznego niedowładu kończyn dolnych może być wiele chorób rdzenia kręgowego. Należą do nich między innymi mielopatie spowodowane uciskiem rdzenia kręgowego na poziomie piersiowym przez: guz, ropień lub krwiak nadoponowy. Objawiają się niedowładem lub porażeniem kończyn dolnych, któremu towarzyszą zaburzenia pracy pęcherza moczowego oraz zaburzenia funkcji zwieraczy. Pojawia się również zniesienie wszystkich rodzajów czucia.

Ostre poprzeczne mielopatie bez związku z uciskiem rdzenia kręgowego – są one spowodowane przez zawał rdzenia, zaburzenia układowe, choroby demielinizacyjne (stwardnienie rozsiane), mają także przyczyny zakaźne. Charakterystyczne jest szybko postępujące osłabienie kończyn dolnych, nietrzymanie moczu oraz obustronne zaburzenia czucia z wyraźnym poziomem odcięcia tych zburzeń na tułowiu.

Obecność malformacji tętniczo-żylnej – parapareza rozwija się w przeciągu kilku tygodni albo miesięcy, często obecne są dolegliwości bólowe odcinka piersiowego kręgosłupa, parestezje oraz bóle korzeniowe. Cechą charakterystyczną jest chromanie rdzeniowe, czyli nasilanie się symptomów po wysiłku fizycznym, np. osłabienie siły mięśniowej przy chodzeniu.

Dziedziczna parapareza spastyczna (rodzinna) – stanowi niejednorodną grupę chorób o podłożu genetycznym. W obrazie klinicznym dominuje spastyczny niedowład kończyn dolnych o powoli postępującym przebiegu. U niektórych pacjentów obserwuje się również inne symptomy: objawy móżdżkowe, zanik nerwu wzrokowego, głuchotę lub zaburzenia zwieraczy.

Adrenomieloneuropatia – schorzenie to objawia się jako postępująca spastyczna parapareza, która ma początek we wczesnym wieku dorosłym. Bardzo często u chorych mężczyzn stwierdza się również niewydolność nadnerczy.

Wiotkie niedowłady kończyn dolnych – pojawiają się nagle i najczęściej są spowodowane polineuropatią, czyli rozległym uszkodzeniem wielu nerwów obwodowych. Towarzyszą im zaburzenia czucia oraz objawy autonomiczne. W przypadku wystąpienia izolowanej paraparezy, bez innych symptomów towarzyszących, należy również wziąć pod uwagę psychogenne tło prezentowanych przez pacjenta dolegliwości.

Parapareza – jakie badania się wykonuje?

Proces diagnostyczny niedowładu kończyn dolnych uzależniony jest od wywiadu obejmującego okoliczności wystąpienia paraparezy, szybkości narastania objawów, innych symptomów oraz chorób towarzyszących.

Koniecznie jest wykonanie badania obrazowego TK lub MR, w pierwszej kolejności odcinka piersiowego kręgosłupa. Wskazane może być również poszerzenie diagnostyki
o wykonanie punkcji lędźwiowej celem oceny płynu mózgowo-rdzeniowego, badania krwi
w kierunku parametrów stanu zapalnego czy markerów chorób układowych. Przy podejrzeniu polineuropatii pomocne jest również wykonanie badania elektromiograficznego (EMG).

Parapareza – leczenie

Oczywistym jest fakt, że zarówno leczenie niedowładu kończyn dolnych, jak i rokowanie uzależnione są od jego przyczyny. Warto wiedzieć, że w przypadku ucisku rdzenia kręgowego wdrożenie terapii powinno być natychmiastowe.

Postępowanie lecznicze obejmuje podawanie glikokortykosteroidów celem zmniejszenia obrzęku rdzenia, miejscową radioterapię (jeżeli ucisk rdzenia powodują guzy przerzutowe) oraz leczenie chirurgiczne – w przypadku dalszego utrzymywania się objawów rdzeniowych.