Kastracja chemiczna – na czym polega, czy jest przeprowadzana w Polsce?

Na czym polega chemiczna kastracja?

Chemiczna (farmakologiczna) kastracja polega na podawaniu środków, które obniżają produkcję testosteronu w jądrach i nadnerczach, czego skutkiem jest redukcja poziomu tego hormonu we krwi, a tym samym osłabienie popędu seksualnego. Osoba poddawana tej formie leczenia przyjmuje zastrzyki lub stosuje terapię tabletkami dostosowywanymi indywidualnie do każdego przypadku. Jest to zabieg odwracalny, a efekt mija po odstawieniu substancji leczniczych.

Kastracja chemiczna a chirurgiczna

Zabieg kastracji chirurgicznej polega na usunięciu gruczołów płciowych męskich, czyli jąder (orchidektomia), lub żeńskich – jajników (owariektomia). Jest to zabieg nieodwracalny. Kastrację chirurgiczną w większości przypadków przeprowadza się ze wskazań medycznych, najczęściej w przypadku nowotworu jąder, ale zdarzają się również operacje osób transseksualnych, które dążą do chirurgicznej zmiany płci. Z kolei zabieg chemicznej kastracji bazuje na aplikowaniu pacjentowi środków hormonalnych, które obniżają nadmierny popęd seksualny. Zabieg nie okalecza, a skutki terapii są odwracalne.

Czytaj również: Jądra – budowa, funkcje, choroby jąder

Leki stosowane w kastracji chemicznej

Kastracja farmakologiczna jest terapią, w ramach której stosuje się następujące grupy substancji leczniczych:

• agoniści LHRH (goserelina, triptorelina, leuprorelina) – substancje blokujące receptory w przysadce w sposób natychmiastowy. Prowadzi to do szybkiego obniżenia poziomu testosteronu i lutropiny. Leki z tej grupy podaje się w formie zastrzyku co miesiąc;
• analogi LHRH (degareliks) – to cząsteczki o budowie przypominającej hormon LHRH, ale o większym powinowactwie do receptorów w przysadce. Preparaty te mają postać implantu wstrzykiwanego pod skórę co kilka miesięcy (zazwyczaj co 3 miesiące). Taka forma leku umożliwia stałe uwalnianie się substancji aktywnej, aż do czasu podania kolejnej dawki. Stała stymulacja receptorów przysadki początkowo prowadzi do wzrostu poziomu męskiego hormonu płciowego, jednak już po upływie miesiąca poziom tego hormonu się obniża. Leki te cieszą się dobrą tolerancją i małą toksycznością.

Chemiczna kastracja pedofilów w Polsce i na świecie

Zgodnie z polskim prawem karnym, stosowanie kastracji chirurgicznej wobec sprawców przestępstw seksualnych jest wykluczone. Jedynym dopuszczalnym rodzajem kastracji jest chemiczna kastracja, będąca w rozumieniu znowelizowanego kodeksu karnego odmianą terapii. Zgodnie z art. 93f § 1 k.k. osoba, wobec której orzeczono terapię, ma obowiązek stawienia się we wskazanej przez sąd placówce w terminach wyznaczonych przez lekarza seksuologa, psychiatrę lub terapeutę i poddania się leczeniu farmakologicznemu zmierzającemu do osłabienia popędu seksualnego. Przepisy w Polsce przewidują stosowanie leczenia aż do momentu zmniejszenia ryzyka powrotu skazanego na ścieżkę przestępczą. Dla wielu osób kastracja farmakologiczna oznacza konieczność przyjmowania leków przez całe życie. Należy jednak dodać, że terapia może być przerwana w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia osoby leczonej, np. gdy przyjmowane leki wyniszczają wątrobę.

Dobrowolna kastracja farmakologiczna stosowana jest w Belgii, Holandii, Danii, Francji, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Czechach, we Włoszech i na Węgrzech. Z kolei zabiegi przymusowej chemicznej kastracji przeprowadzane są w Polsce, Mołdawii, Estonii i Rosji. Dziewięć spośród 51 stanów w USA dopuszcza kastrację względem przestępców seksualnych, a cztery z nich stosują wyłącznie kastrację chemiczną: Montana, Georgia, Wisconsin i Oregon. W czterech stanach istnieje możliwość wyboru między kastracją chirurgiczną a chemiczną (Floryda, Kalifornia, Luizjana i Iowa). W Teksasie wykonuje się wyłącznie kastrację chirurgiczną.

Czytaj również: Parafilie seksualne – czym są i czy trzeba je leczyć?

Inne metody obniżenia popędu seksualnego

Kastracja farmakologiczna to nie jedyna możliwość obniżenia aktywności seksualnej pedofilów. Redukcja popędu płciowego opiera się przede wszystkim na treningu umożliwiającym panowanie nad własnym pożądaniem. Dzięki pomocy psychoterapeutów pedofil może nauczyć się rozpoznawać symptomy zbliżającego się nasilenia obsesji.

Lecznicze zastosowanie kastracji chemicznej

Kastracja farmakologiczna jest pojęciem znanym w medycynie od dawna, ponieważ stanowi metodę leczenia nowotworu prostaty. Chorzy otrzymują preparaty (raz na pół roku zastrzyki lub codziennie tabletki), które hamują wydzielanie i działanie męskiego hormonu płciowego. To z kolei blokuje rozwój raka gruczołu krokowego. W skrajnych przypadkach u takich pacjentów wykonywany jest również zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jąder. Urolog dr Jan Karol Wolski mówi, że osoby, u których stosuje się kastrację chirurgiczną lub farmakologiczną, poza utratą popędu seksualnego tracą też witalność, mają mniej energii do działania, szybciej się starzeją.

Warto zaznaczyć, że nowotwór prostaty może w dalszej perspektywie uodpornić się na leczenie przy pomocy kastracji farmakologicznej, lecz wciąż może reagować na antyandrogeny, chemioterapię i immunoterapię.

Czytaj również: Rak prostaty – objawy nowotworu prostaty

Skutki uboczne kastracji chemicznej

Stosowanie omawianej formy terapii wiąże się z możliwością wystąpienia szeregu efektów ubocznych, z czego najbardziej oczywistymi są te związane z funkcjonowaniem narządów płciowych pacjenta. Efektami ubocznymi terapii są np. zaburzenia erekcji czy zmniejszenie jąder. Dodatkowo niektórzy pacjencji mogą odczuwać ogólne zmęczenie, problemy z myśleniem, koncentracją i pamięcią czy uderzenia gorąca. Może się też u nich rozwinąć ginekomastia , czyli przerost gruczołów piersiowych.

Długotrwałe stosowanie tej formy regulacji popędu płciowego może skutkować nabyciem poważniejszych schorzeń, z których najczęściej spotykanym jest osteoporoza. Długie przyjmowanie leków może też prowadzić do problemów z tolerancją glukozy, depresji, anemii, spadku masy mięśniowej przy jednoczesnym zwiększeniu ogólnej wagi ciała, wreszcie zaś – do bezpłodności.

Kastracja chemiczna – kontrowersje

Kluczowym zagadnieniem w kwestii przeprowadzania kastracji farmakologicznej wobec sprawców przestępstw seksualnych jest to, że tego typu zabiegi nie są obojętne dla zdrowia człowieka. Terapia może przede wszystkim powodować negatywne następstwa psychologiczne oraz psychospołeczne. Przeciwnicy są zdania, że kastracja chemiczna narusza prawo do prokreacji i założenia rodziny oraz uderza w prawo do samostanowienia o ingerencji medycznej. Warto również dodać, że stosowanie kastracji farmakologicznej nie działa na wszystkich przestępców seksualnych, ponieważ nie u każdego występuje problem z podwyższonym poziomem męskiego hormonu płciowego. W takim przypadku terapia może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego – pedofil, u którego popęd seksualny został zredukowany do zera, może poszukiwać coraz mocniejszych bodźców seksualnego podniecenia.