Punkcja zatoki szczękowej

Czym jest zatoka szczękowa?

Zatoka szczękowa (sinus maxillaris) jest największą zatoka przynosową. U dorosłego człowieka może mieć wielkość kurzego jaja. Zatoka szczękowa u niemowląt jest szczelinowa, w wewnątrz znajdują się zawiązki zębowe oraz tkanka gąbczasta. Po wyrżnięciu zębów stałych zatoka powiększa swoje rozmiary. Zatoka jest zbudowana z czterech ścian:

• przednia (twarzowa),
• oczodołowa,
• skierowana ku tyłowi dołu skrzydłowo-podniebiennego,
• przyśrodkowa (nosowa).

Ściana przednia – twarzowa jest wklęsła, zawiera małe zagłębienie. Pod górnych brzegiem ściany znajduje się otwór podoczodołowy, przez który przechodzi nerw. Ściana oczodołowa jest cienką blaszką z otworami. Ważne, aby podczas zabiegów na zatokach uważać na ten rejon, aby nie doszło do uszkodzenia i w następstwie infekcji oczodołu. Ściana przyśrodkowa – nosowa jest bardzo cienka. Odpowiada prawie w całości przewodowi środkowemu i dolnemu nosa. Dno zatoki tworzy tylna część wyrostka zębowego.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Kiedy stosuje się zabieg punkcji zatoki szczękowej?

Punkcję zatok stosujemy w celu:

• zmniejszenia obrzęku błony śluzowej wyściełającej zatoki,
• obkurczenia naczyń krwionośnych,
• udrożnienia naturalnych ujść zatok
• ułatwienia ewakuacji zalegającej wydzieliny poprzez stosowanie leków mukolitycznych.

Ostre zapalenia jak i przewlekłe zapalenie zatok może dotyczyć także zatok szczękowych. Jeśli dotychczasowe farmakologiczne leczenie zachowawcze (antybiotyki, leki przeciwzapalne itp.) nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, a objawy wręcz narastają laryngolog kieruje pacjenta na zabieg punkcji oraz płukania zatok. Zabieg ten ma znaczenie zarówno diagnostyczne jak i lecznicze. Diagnostyka polega na przebadaniu próbki płynu z zatoki i pomocy w ustaleniu podłoża zapalenia (bakteryjne, wirusowe czy grzybicze) oraz w doborze celowanego leczenia.

Jak przebiega punkcja zatoki szczękowej?

Zabieg punkcji oraz płukania zatok przynosowych wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Wszystkie czynności są wykonywane lekarza laryngologa.

• Punkcję wykonuje się po obkurczeniu i znieczuleniu błony śluzowej przewodu nosowego dolnego jamy nosowej.
• Dodatkowo obkurcza się błonę śluzową przewodu nosowego środkowego (tam znajduje się miejsce naturalne ujście zatoki szczękowej do jamy nosowej).
• Następnie wprowadza się igłę pod małżowinę nosową dolną (po odpowiedniej stronie), kieruje w stronę zewnętrznego kącika oka i przekłuwa ścianę zatoki. Jest to ściana przyśrodkowa zatoki, która w tym miejscu jest bardzo cienka.
• Kolejne czynności to:
  • aspiracja zalegającej treści,
  • przepłukiwanie zatoki roztworem soli fizjologicznej,
  • jeśli występuje potrzeba wprowadza się do zatoki leki (antybiotyki, leki przeciwzapalne czy leki mukolityczne).

Może wystąpić krwawienie – jest ono minimalne i ustępuje samoistnie. Zaaspirowaną treść z zatoki można przesłać na badania cytologiczne i mikrobiologiczne w celu pomocy ustalenia etiologii zapalenia zatok (wirusowe, bakteryjny, grzybicze) oraz ustawienia odpowiedniego, celowanego leczenia.

Istnieje możliwość zastosowania długotrwałego drenażu zatoki w przypadku powtarzalnych zabiegów punkcji oraz płukania zatoki. W tym celu stosuje się nową metodę punkcji zatoki szczękowej za pomocą zestawu Sinu-Ject. Do wnętrza zatoki jest zakładany dren poprzez przebicie ściany przy pomocy specjalnego, automatycznego urządzenia. Umożliwia on wielokrotne wykonywanie przepłukiwania zatok, podawania leków. Po zakończeniu leczenia dren z zatoki można bardzo szybko i bezboleśnie usunąć.

Powikłania nakłucia zatoki zdarzają się rzadko mogą wynikać z niewłaściwego wprowadzenia igły (do tkanek miękkich policzka, oczodołu lub dołu skrzydłowo-podniebiennego).

Czynność płukania zatok może być wykonywana u każdego zarówno u dzieci jak i u dorosłych.

Jakie są powikłania nieleczonego zapalenia zatok?

Zatoki z anatomicznego punktu widzenia sąsiadują z bardzo ważnymi dla organizmu człowieka strukturami takimi jak mózg, oczy, kości czaszki, jama nosowa, jama ustna. Powikłania mogą nastąpić w wyniku nie leczenia bądź nieprawidłowego leczenia zatok obocznych nosa. Powikłania dzielmy na oczne, oczodołowe, wewnątrzczaszkowe, zapalenie szpiku kości czaszki oraz sepsa. Do powikłań wewnątrzczaszkowych zaliczamy:

• ropnie zewnątrzoponowe i wewnątrzoponowe,
• zapalenie opon mózgowych.

Do powikłań oczodołowych kwalifikujemy:

• ropowicę oczodołu,
• zapalenie nerwu wzrokowego,
• zapalenie spojówek.