Oczyszczanie zatok – kiedy i jak wykonać czyszczenie zatok?

Oczyszczanie zatok – kiedy wykonać?

W krajach Dalekiego Wschodu od wielu lat płukanie nosa i oczyszczanie zatok roztworem chlorku sodu jest elementem dbałości o codzienną higienę osobistą. Używa się do tego celu specjalnie zaprojektowanych dzbanuszków ułatwiających przeprowadzenie zabiegu czy pompek. Można również po prostu zasysać płyn zgromadzony na dłoni.

W Europie czynność ta, jak dotąd, nie cieszyła się dużą popularnością, zapewne ze względu na trudności w przeprowadzeniu zabiegu oraz nieprzyjemne odczucia towarzyszące całej procedurze. Warto jednak dodać, że irygacja staje się coraz bardziej popularna, ponieważ można przeprowadzić ją w prosty sposób w domu, np. przy użyciu specjalnych zestawów do płukania do zatok.

W ostatnich latach płukanie nosa i czyszczenie zatok zyskuje jednak na popularności ze względu na liczne doniesienia o skuteczności w wielu schorzeniach oraz wprowadzeniu nowych preparatów, które są łatwiejsze w użyciu.

Do oczyszczania nosa stosuje się zazwyczaj roztwory soli o różnym natężeniu (może być roztwór izo- i hipertoniczny). Wskazania do irygacji zatok jako zabiegu uzupełniającego leczenie farmakologiczne lub łagodzący objawy to między innymi:

• przewlekłe zapalenie zatok u dorosłych i dzieci,
• ostre zapalenie zatok u dzieci,
• alergiczny nieżyt nosa,
• wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych,
• wszystkie stany dające uczucie zatkanego nosa,
• ciążowy nieżyt nosa,
• sarkoidoza nosa i zatok,
• ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń.

Oczyszczanie zatok za pomocą roztworu soli może być również pomocne w opiece pooperacyjnej po zabiegach endoskopowych w ich obrębie.

Przeczytaj też: Zespół przewlekłego spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Oczyszczanie zatok – domowe sposoby

Na chore zatoki najlepszy jest roztwór chlorku sodu, często określany jako woda morska. Płukanie zatok ma działanie przede wszystkim oczyszczające z zalegającego śluzu, który może blokować ujścia zatok przynosowych. Dzięki temu, przyśpiesza leczenie choroby zatok, działając wspomagająco, a także łagodzi uporczywe objawy nieżytu nosa. Sprzyja usuwaniu bakterii, kurzu oraz pyłków łagodząc przez to objawy alergii.

Przeczytaj: Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Płukanie zatok czołowych i przynosowych roztworem izotonicznymy – 0,9 proc. NaCl – obkurcza naczynia krwionośne, zmniejsza przepływ krwi i obrzęk błony śluzowej, a także ma działanie nawilżające i łagodzące podrażnienia powstałe wskutek zalegania gęstej, przysychającej wydzieliny z chorych zatok.

Roztwory o wyższym stężeniu (hipertoniczne) stymulują pracę rzęsek pokrywających błonę śluzową nosa. Dzięki temu naturalne mechanizmy odpowiedzialne za oczyszczanie nosa mogą wydajniej pracować. Oczyszczanie zatok u dzieci powinno się wykonywać przy pomocy roztworu izotonicznego, istnieje wówczas mniejsze ryzyko uszkodzenia delikatnej śluzówki. Popularny jest również zabieg płukania zatok wodą utlenioną (wystarczy dodać kilka jej kropli do roztworu soli fizjologicznej). To bezpieczny sposób, który może być stosowany również w przypadku irygacji nosa u dziecka.

Czyszczenie zatok – zabieg – jak wygląda?

W aptekach dostępnych jest wiele różnych leków na zatoki. Istnieje również szeroka gama produktów do płukania nosa zawierająca roztwór NaCl. Woda morska do nosa to bezpieczny i najlepszy lek na zatoki. Można używać zestawów, które rozpuszcza się w przegotowanej, schłodzonej wodzie, zastosować gotowy preparat lub samemu przyrządzić roztwór.

Jak oczyścić zatoki czołowe i przynosowe? Do przeprowadzenia zabiegu można wykorzystać specjalną butelkę bądź konewkę przeznaczoną do płukania nosa. Pochylając się nad zlewem, należy lekko przechylić głowę i umieścić końcówkę naczynia w przewodzenie nosowym położonym wyżej. Trzeba uważać, by nie dotykać butelką przegrody nosowej. Roztwór wlewamy delikatnie tak, by wyciekał przez nozdrze położone niżej, a w trakcie zabiegu cały czas oddychamy przez usta. Po delikatnym wydmuchaniu nosa czynność powtarzamy, zmieniając strony.

W aptekach dostępne są bez recepty zestawy z irygatorami do płukania zatok, kształt którego pozwala na dokładne i bezpieczne oczyszczenie zatok oraz buteleczki zawierającej i saszetek do przygotowania roztworu.

Zabieg płukania zatok powinno się wykonywać 1 lub 2 razy dziennie. Oczyszczanie nosa powinno być zabiegiem uzupełniającym leczenie w zapaleniu zatok. Kluczowa może okazać się antybiotykoterapia.

Jak oczyścić zatoki? Kiedy czyścić zatoki u lekarza?

W przebiegu przewlekłego zapalenia zatok zalegająca wydzielina śluzowo-ropna ma tendencję do wysychania i blokowania ujścia zatok przynosowych, przez co jej usunięcie staje się niemożliwe poprzez zwyczajne wydmuchiwanie nosa. W celu przyspieszenia procesu leczenia zatok należy regularnie oczyszczać zatoki z nadmiaru wydzieliny.

Zabieg ten, przeprowadzany w gabinecie lekarskim, jest całkowicie bezbolesny i może być kilkakrotnie powtarzany. Polega na wprowadzaniu płynu zawierającego leki bakteriobójcze oraz przeciwzapalne do przewodu nosowego po jednej stronie i odsysaniu go za pomocą ssaka przez drugie nozdrze. Dzięki temu ujścia zatok przynosowych zostają odblokowane a zalegająca w nich wydzielina wypłukana. Zabieg stosowany jest w leczeniu zapalenia zatok.

Ponadto zaaplikowane leki na chore zatoki zostają bezpośrednio dostarczone na ich zmienioną chorobowo błonę śluzową. Pacjent w trakcie zabiegu leży na plecach i ma za zadanie głośno powtarzać słowa napinające podniebienie miękkie, co zapobiega spływaniu płynu po tylnej ścianie gardła. Dodatkową zaletą zabiegu jest możliwość pobrania wypłukanej wydzieliny z zatok do badania. W cięższych przypadkach, gdy zastosowane leczenie zachowawcze nie przyniosło oczekiwanych rezultatów, należy zastosować inwazyjne płukanie za pomocą przekłucia (punkcji) zatoki szczękowej. Zabieg ten przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym.

Po przebiciu ściany zatoki igłą następuje delikatne płukanie roztworem za pomocą strzykawki. Zalegająca wydzielina zostanie wypchnięta przez naturalne ujścia zatok.

Oczyszczanie zatok z wydzieliny – czy są przeciwwskazania?

Oczyszczanie zatok z zalegającej wydzieliny za pomocą wody morskiej jest zabiegiem bezpiecznym obarczonym małą ilością powikłań o niewielkim nasileniu. Niewiele jest również przeciwwskazań do płukania nosa. Nie jest ono zalecane pacjentom z niewyleczonymi urazami twarzy, a także cierpiącym na schorzenia nerwowo-mięśniowe, np. drżenie zamiarowe.

W tym przypadku objawy choroby mogą przyczyniać się do zwiększonego ryzyka aspiracji płynu do dolnych dróg oddechowych podczas irygacji zatok. Zazwyczaj działania niepożądane zabiegu związane są z brakiem wprawy bądź nieprawidłowym przeprowadzeniem procedury oczyszczania nosa i zanikają po modyfikacji techniki podawania lub zmianie stężenia roztworu.

Zazwyczaj pacjenci skarżą się na uczucie dyskomfortu podczas płukania zatok, pieczenie błony śluzowej nosa czy przemijające uczucie zatkania uszu. Bardzo rzadko występuje krwawienie z nosa. W takich przypadkach warto skonsultować się z lekarzem, który ustali przyczynę występowania objawów niepożądanych.