Tłuszczak – przyczyny, objawy, usuwanie, leczenie, rokowanie

Co to jest tłuszczak?

Tłuszczak to łagodny guz formujący się z tkanki tłuszczowej. Zazwyczaj mamy do czynienia z tłuszczakami pod skórą, choć może również występować w narządach wewnętrznych, na przykład w przewodzie pokarmowym.

Tłuszczaki są częste – występują u około 1 proc. populacji. Tłuszczaki pojawiają się równie często u mężczyzn jak i u kobiet. Najczęściej dotyczą osób w wieku 40–60 lat, choć mogą występować również u młodszych osób, zdarza się występowanie tłuszczaka u dzieci. Są to przypadki rzadkie, jednak mogą u nich wystąpić jako składowa rzadkiego, dziedzicznego zespołu Bannayana-Rileya-Ruvalcaby.

Czytaj również: Guzek pod pachą – jakie są przyczyny zgrubienia pod pachą?

Tłuszczak – objawy – jak wygląda tłuszczak pod skórą?

Tłuszczak jest miękki w dotyku, przesuwalny względem skóry i zazwyczaj tłuszczak nie boli. Guz otoczony jest łącznotkankową torebką i nie daje przerzutów. Najczęściej tłuszczaki podskórne są niewielkie – do centymetra średnicy i rosną wolno, ale mogą powiększyć się do rozmiarów przekraczających 6 centymetrów. W ciągu lat mogą powiększyć się nawet do 10–20 centymetrów i ważyć kilka kilogramów.

Zwykle u pacjentów rozwijają się tłuszczaki na plecach, udach, ramionach, udach, pośladkach i tułowiu. Według niektórych źródeł tłuszczaki mogą ulec transformacji do nowotworu złośliwego. Inni autorzy twierdzą, że nie ma na to dostatecznych dowodów.

Tłuszczak – przyczyny – skąd się biorą tłuszczaki?

Przyczyny powstawania tłuszczaków nie są do końca znane. Przyczyna nie musi być koniecznie dziedziczna, choć tłuszczaki pojawiają się w postaciach dziedzicznych, np. jako składowa wcześniej wspomnianego zespołu Bannayana-Rileya-Ruvalcaby, czy jako rodzinna tłuszczakowatość, w przebiegu której pojawiają się tłuszczaki mnogie.

Naukowcy potwierdzili, że u myszy za powstawanie tłuszczaków odpowiedzialny jest gen związany z otyłością. Choroba Dercuma (lipomatosis dolorosa) jest bardzo rzadkim schorzeniem, w którym mnogie, bolesne przy ucisku tłuszczaki (to charakterystyczna cecha choroby, ponieważ guzy te zazwyczaj nie są bolesne) współistnieje z otyłością.

Jednak pojedyncze tłuszczaki zazwyczaj nie są dziedziczne i pojawiają się najczęściej w wyniku niewielkich urazów mechanicznych, choć teoria ta nie została do końca udowodniona.

Usuwanie tłuszczaków – jak przebiega zabieg?

Z tłuszczakiem najlepiej na początek udać się do lekarza rodzinnego, a jeśli istnieje konieczność usunięcia tłuszczaka, do chirurga. Czasem, celem oceny przed zabiegiem, lekarz może zlecić USG zmiany.

W większości przypadków leczenie tłuszczaków nie jest konieczne. Chirurgiczne wycięcie tłuszczaka stosuje się, gdy powoduje on ból, uciska inne struktury, powoduje ograniczenie ruchów lub, gdy jest dużych rozmiarów. Guzy takie wycina się również, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że nie są to guzy łagodne a np. złośliwy tłuszczakomięsak i gdy tkanki trzeba dla pewności zbadać histopatologicznie. Zdarza się, że zabieg przeprowadzany jest ze względów estetycznych, np. w przypadku występowania tłuszczaka na twarzy czy w innym widocznym miejscu na ciele.

Wycięcie chirurgiczne tłuszczaka to podstawowa metoda leczenia. Jak wygląda zabieg? Tłuszczaka usuwa się z pojedynczego cięcia wraz z jego torebką. Zabieg jest zazwyczaj nieskomplikowany i krótki (zwykle trwa do pół godziny). Tłuszczaki bardzo rzadko rozrastają się i wnikają pomiędzy mięśnie czy dochodzą do okostnej i do niej przyrastają. To może powodować trudności podczas operacji. Zabieg można wykonać w znieczuleniu miejscowym (również ambulatoryjnie) lub jeśli mamy do czynienia z mnogimi tłuszczakami lub guzem o znacznych rozmiarach, w znieczuleniu ogólnym, na bloku operacyjnym. Na ranę skóry zakłada się szwy chirurgiczne lub specjalne plasterki. Tkanki po wycięciu badane są histopatologicznie.

Po usunięciu tłuszczaka, w miejscu operowanym może wystąpić niewielki obrzęk, zaczerwienienie lub zasinienie i bolesność. W leczeniu bólu po zabiegu wystarczające są doustne leki dostępne bez recepty. Szwy zdejmuje się po kilku dniach. Miejsce po tłuszczaki może być początkowo twardsze i pogrubiałe, gdy formuje się blizna. Jednak w większości przypadków to mija i blizna staje się niewyczuwalna.

Inne sposoby leczenia tłuszczaków podskórnych

Alternatywną metodą leczenia do chirurgicznego wycięcia, zwłaszcza w przypadku mnogich tłuszczaków, jest liposukcja (czyli ich odessanie) tłuszczaka. Pozwala to uniknąć pozostawienia wielu blizn. Tłuszczak, by móc zastosować tę metodę, powinien być stosunkowo miękki i mieć małą komponentę tkanki włóknistej. W przypadku dużych tłuszczaków zastosowanie liposukcji nie pozwala na usunięcie zmiany w całości, co może prowadzić do nawrotów.

Obecnie badane są nowe metody usuwania tłuszczaków, które nie pozostawiały by blizn, a w przyszłości mogły by stać się metodami z wyboru. Metody te polegają na wstrzykiwaniu do guza substancji, które pobudzają lipolizę (niszczenie tkanki tłuszczowej). Substancje te to na przykład steroidy czy fosfatydylocholina.

Tłuszczak – rokowanie – czy jest groźny?

Tłuszczaki są guzami łagodnymi i zazwyczaj nie są groźne. Najczęściej stanowią jedynie problem kosmetyczny. Problem pojawia się wtedy, gdy rosną w narządach wewnętrznych. Na przykład tłuszczaki przewodu pokarmowego mogą prowadzić do powstawania owrzodzeń, krwawień czy nawet niedrożności przewodu pokarmowego. Mówi się wówczas, że są złośliwe przez swoje umiejscowienie. U kobiet mogą rozwinąć się tłuszczaki w piersiach.

Chirurgiczne wycięcie tłuszczaka wraz z jego łącznotkankową torebką jest zabiegiem radykalnym. Tłuszczak po takim wycięciu z reguły nie daje nawrotów. Odsetek nawrotów w piśmiennictwie wynosi 1 do 2 proc. Trudniejsze do całkowitego wycięcia są tłuszczaki głębiej położone i te częściej dają nawroty.

Złośliwy nowotwór tłuszczakomięsak (liposarcoma) jest bardzo rzadki i nie ma jednoznacznych dowodów, że powstaje z tłuszczaka. Może się zdarzyć natomiast, że guzy te zostaną źle zdiagnozowane. Dlatego po wycięciu tłuszczaka ważne jest badanie histopatologiczne jednoznacznie potwierdzające jego łagodny charakter.