Rodzaje brodawek – czym się różnią i jak je leczyć?

Rodzaje brodawek

Wśród rodzajów brodawek, najczęściej występujące to:

• Brodawki zwykłe,
• Brodawki stóp, a wśród nich:
  • Brodawki myrmecia,
  • Brodawki mozaikowe,
• Brodawki płaskie,
• Brodawki przejściowe,
• Brodawki weneryczne.

Brodawki zwykłe

Czynnikiem wywołującym brodawki zwykłe jest najczęściej typ 2 wirusa brodawczaka (HPV-2). Wirus przenoszony jest poprzez kontakt bezpośredni, często w miejscu uszkodzonej skóry, np. pęknięć naskórka lub otarć. Czas wylęgania jest różny, od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Brodawki zwykłe - objawy

Dla choroby typowe są grudki o nierównej powierzchni i wielkości od kilku do kilkunastu milimetrów. Początkowo są one koloru żółtaworóżowego. Z czasem przybierają barwę szarobrunatną, często z czarnymi, punktowymi plamkami. Powierzchnia jest szorstka i zmiana wyraźnie odznacza się na skórze zdrowej. Zwykle występuje więcej niż jedna brodawka, mają one tendencję do zlewania się i grupowania.

Do najczęstszych miejsc występowania brodawek zwykłych zaliczają się:

• ręce (w szczególności palce),
• łokcie,
• kolana,
• powierzchnia podeszwowa stów.

Mogą się one pojawić nawet pod płytką paznokciową.

Przebieg choroby

Przebieg jest przewlekły, często wielomiesięczny, typowe jest jednak ustępowanie wykwitów wraz z biegiem czasu. U dzieci ok. 2/3 brodawek ustępuje samoistnie w ciągu dwóch lat. W przypadku pacjentów z osłabionym układem odporności brodawki mogą utrzymywać się wiele lat. Są liczne i trudne do leczenia. Brodawki zwykłe nie powodują zwykle żadnych objawów, za wyjątkiem tych zlokalizowanych okołopaznokciowo, które mogą być bolesne. Nowe zmiany mogą być wynikiem samoprzeszczepiania się wirusa z jednego miejsca w inne lub pojawiają się w okolicy starych brodawek.

Leczenie brodawek zwykłych

Jest wiele metod leczenia brodawek zwykłych, żadna nie gwarantuje jednak trwałej skuteczności. Brodawki mogą nawracać. Czasem zdarza się, że po usunięciu jednej brodawki ustępują pozostałe.

1. Jedną z metod leczenia jest łyżeczkowanie zmian po znieczuleniu miejscowym.
2. Ponadto stosuje się krioterapię ciekłym azotem, czyli miejscowe działanie zimnem i „wymrażanie” zmian. Jest to metoda bolesna i zalecana w przypadku długo utrzymujących się zmian, opornych na inne metody lecznicze.
3. Laseroterapia może być również wykorzystywana do leczenia, jednakże jej ograniczeniem jest ból podczas zabiegu i możliwość wytworzenia blizny.
4. Elektrokoagulacja polega na ścięciu białka (w tym wypadku wykwitów brodawczaka) za pomocą łuku elektrycznego.
5. Można również stosować miejscowo na brodawki kwas salicylowy (15-20%). W aptekach dostępne są plastry z kwasem salicylowym, które zwiększają skuteczność działania kwasu.

U dzieci należy unikać bolesnych metod usuwania zmian. Brodawek zwykłych można również w ogóle nie leczyć, jednak zwykle pacjenci domagają się tego ze względów estetycznych, z obawy przed rozprzestrzenianiem się lub z powodu bolesności zmian w okolicy paznokcia.

Brodawki stóp

W obrębie brodawek stóp możemy wyróżnić ich dwa rodzaje brodawek: myrmecia i brodawki mozaikowe.

Brodawki myrmecia

Brodawki myrmecia są to głębokie i bolesne brodawki wywoływane przez wirus brodawczaka typu 1 (HPV-1). Lokalizują się na podeszwach stóp. Są to okrągłe, żółtaworóżowe, szorstkie i nieco zapadnięte zmiany. Mogą występować na nich czarne punkcikowate plamki. Myrmecia są zwykle pojedyncze, bardzo głęboko wnikają do skóry, towarzyszy im odczyn zapalny i bolesność. Są bardzo zakaźne i często występują u dzieci i młodzieży. Określane są jako „zakażenie basenowe”, ponieważ łatwo się ich nabawić na basenie.

Oprócz podeszw stóp mogą znajdować się także:

• na rękach,
• w okolicy paznokci.

Przebycie zakażenia HPV-1 pozostawia odporność, stąd bardzo rzadko dochodzi do ponownej infekcji. Ich sposób ustępowania jest bardzo charakterystyczny – wszystkie brodawki zmieniają kolor na czarny, a podeszwa silnie się zaczerwienia. To świadczy o samoistnym ustępowaniu brodawek.

Brodawki mozaikowe

Brodawki mozaikowe - rzadszy typ brodawek stóp. Są bardziej powierzchowne, wywołane HPV-2, tym samym, który jest przyczyną brodawek zwykłych. Brodawki mozaikowe są najczęściej liczne (nawet kilkanaście w obrębie jednej stopy), tworzą zlewające się skupiska, a ich przebieg jest długotrwały i nawrotowy.

W przypadku brodawek mozaikowych zmiany są niewielkie, słabo widoczne, zazwyczaj wyczuwalne dopiero w badaniu palpacyjnym. Brodawki mozaikowe zlokalizowane są w powierzchownych warstwach skóry, nie sięgają w głąb skóry. Bardzo rzadko w ich wyniku tworzy się odczyn zapalny, nie wywołują też żadnych dodatkowych objawów. Nie towarzyszy im bolesność. Wystąpienie brodawek mozaikowych często jest poprzedzone spadkiem odporności (krótkim lub długotrwałym). Brodawki mozaikowe mogą być mylone z grzybicą lub z przesuszoną skórą stóp.

W przypadku brodawek mozaikowych nie występuje samoistne ustępowanie zmian. Natomiast po leczeniu kilku brodawek mozaikowych, zauważa się tendencję do samoistnego ustępowania pozostałych zmian. Jednorazowe przebycie zakażenia HPV-2 nie daje odporności, zatem nie zabezpiecza przed kolejną infekcją.

Leczenie brodawek stóp

Leczenie wymienionych dwóch rodzajów brodawek stóp jest takie samo jak brodawek zwykłych. Również w tym przypadku żadna z metod nie jest w stu procentach skuteczna i brodawki mogą nawracać.

Brodawki płaskie

Brodawki płaskie, nazywane również brodawkami młodocianych, spowodowane są najczęściej infekcją wirusem brodawczaka typu 3 oraz 10. Jak wskazuje nazwa, są powszechne u dzieci i młodzieży.

Jak wyglądają brodawki płaskie?

Zmiany są liczne, rozsiane, w kolorze:

• różowym,
• jasnożółtym,
• jasnobrązowym.

Zmiany mają wygląd spłaszczonych grudek, nieco wystających ponad powierzchnię skóry. Mogą być gładkie lub nieco chropowate.

Najczęściej lokalizują się:

• w dolnej części twarzy (podbródek),
• na czole,
• na szyi,
• na grzbietach rąk.

Łatwo rozprzestrzeniają się w wyniku golenia zajętej skóry. Ich wielkość waha się od 1 do 3 milimetrów. Brodawki często układają się liniowo na skutek drapania (nazywane jest to objawem Köbnera).

Przebieg choroby

Brodawki płaskie mogą utrzymywać się wiele lat, są oporne na leczenie, ale mają tendencję do samoistnego ustępowania. Przebiega to w charakterystyczny sposób. Wszystkie brodawki zaczerwieniają się i obrzękają, po czym w ciągu kilku tygodni znikają. Brodawkom młodocianych nie towarzyszą zazwyczaj żadne objawy.

Leczenie brodawek płaskich

Leczenie brodawek płaskich jest trudne. Można próbować bezpośredniego nakładania na zmiany:

• kwasu salicylowego,
• pochodnych witaminy A,
• imikwimodu (modulatora odpowiedzi immunologicznej),
• środków złuszczających z rezorcyną i siarką.

Dobry efekt leczniczy może przynieść zastosowanie krioterapii lub delikatnej elektrokoagulacji.

Brodawki przejściowe

Brodawki przejściowe to zmiany skórne łączące cechy brodawek zwykłych (wyniosłych i ze zrogowaciałą powierzchnią) z cechami typowi dla brodawek młodocianych (licznymi, wykazującymi podobny sposób ustępowania i również układającymi się liniowo). Zazwyczaj powoduje je HPV-27 oraz HPV-28. Występują często u osób z obniżoną odpornością.

Brodawki weneryczne

Brodawki weneryczne, zwane kłykcinami kończystymi, najczęściej spowodowane są zakażeniem wirusem brodawczaka typu 6 i 11. Zaliczane są do zakażeń przenoszonych droga płciową. Nie jest to jednak jedyna droga transmisji wirusa. Do przeniesienia może dojść w trakcie ciąży (przez łożysko), a także matka mająca kłykciny może przekazać dziecku zakażenie w trakcie pielęgnacji.

Dzieci, które mają brodawki na rękach, mogą również same przenieść zakażenie w okolice narządów płciowych (tzw. autoinfekcja). Przyczyną występowania kłykcin kończystych u najmłodszych może być również molestowanie seksualne.

Czym się charakteryzują brodawki weneryczne?

Zmiany są miękkie i mają wygląd białawych lub różowych brodawkujących wykwitów. Okres wylęgania wynosi średnio 3-6 miesięcy. U dzieci kłykciny kończyste stwierdza się zwłaszcza w pierwszych latach życia (średnio ok. 5. roku życia), głównie u dziewczynek. Zmiany najczęściej lokalizują się w okolicy odbytu, czasem nawet w kanale odbytu.

U młodzieży aktywnej seksualnie wykwity umiejscawiają się - w przypadku płci męskiej:

• głównie na żołędzi,
• na skórze moszny,
• w pachwinach,

natomiast u płci żeńskiej:

• na wargach sromowych,
• w obrębie krocza,
• okolicy odbytu,
• na błonie śluzowej pochwy.

Leczenie brodawek wenerycznych

Kłykciny kończyste można leczyć:

• krioterapią ciekłym azotem,
• elektrokoagulacją,
• laseroterapią,
• wycinać chirurgicznie,
• miejscowo stosować:
  • podofilotoksynę (substancja hamująca podział komórek pochodzenia roślinnego),
  • Cytostatyki,
  • leki modulujące odpowiedź immunologiczną (imikwimod).

Zmiany mają tendencję do nawrotu.