Prolaktyna u mężczyzn – podwyższona i wysoka – przyczyny, objawy, powikłania, leczenie

PRL – prolaktyna u mężczyzn i kobiet

Co to jest prolaktyna? PRL to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową. Jej główną rolą jest przede wszystkim regulacja wzrostu płodu oraz regulacja laktacji u kobiet.

Natomiast prolaktyna u mężczyzn stymuluje jądra do wydzielania testosteronu. Zaś u obu płci hormon ten wspomaga procesy odpornościowe, reguluje pracę układu immunologicznego i warunkuje odporność organizmu na stres, a także reguluje funkcje seksualne.

Wysoka prolaktyna u mężczyzn (hiperprolaktynemia) prowadzi do wystąpienia objawów podobnych do tych, które towarzyszą niedoborom hormonów płciowych.

Przeczytaj również: Progesteron – normy u kobiet, w ciąży i u mężczyzn

Podwyższona prolaktyna u mężczyzn – przyczyny

Niekiedy podwyższony poziom prolaktyny u mężczyzny ma charakter przejściowy i generowany jest długotrwałym stresem, urazami fizycznymi i psychicznymi.

Najczęstszą przyczyną podwyższonej prolaktyny u mężczyzny jest stosowanie leków. Hiperprolaktynemię powoduje stosowanie leków zmniejszających syntezę dopaminy, zwiększających jej metabolizm oraz blokujących receptory dla dopaminy, takich jak:

• neuroleptyki,
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• alfametylodopa,
• rezerpina.

Działanie stymulujące wydzielanie prolaktyny wykazuje TRH, czyli tyreoliberyna. W przebiegu niedoczynności tarczycy dochodzi do zwiększonego uwalniania TRH, a zatem i prolaktyny.

Kolejnymi schorzeniami o podłożu hormonalnym są te prowadzące do uszkodzenia podwzgórza. Dochodzi wtedy do zaburzenia wydzielania hormonów tropowych podwzgórza, normalizujących wydzielanie PRL. Krwotok, uraz, nowotwór, zabieg chirurgiczny w obrębie podwzgórza sprzyjają zatem rozwojowi podwyższonej prolaktyny we krwi.

Częstą przyczyną hiperprolaktynemii u mężczyzn jest prolactinoma, guz prolaktynowy (łagodny guz przysadki). Najczęściej jest to zmiana o średnicy nieprzekraczającej 1 cm.

Przeczytaj: Niski progesteron – co oznacza?

Wysoka prolaktyna u mężczyzn – jakie są objawy?

Wysoki poziom prolaktyny u mężczyzn daje najczęściej bardzo charakterystyczne objawy. Jednym z nich jest ginekomastia, czyli powiększenie gruczołów piersiowych, a nawet mlekotok. Bardzo charakterystycznym, wczesnym objawem podwyższonej PRL u mężczyzn są zaburzenia funkcji seksualnych.

Występuje także zależność prolaktyna u mężczyzn a płodność, która obejmuje:

• problemy z erekcją,
• spadek libido,
• zaburzenia płodności (oligospermia, zmniejszenie ruchliwości plemników, spadek objętości ejakulatu).

Problemy te wynikają z obniżenia syntezy testosteronu.

Jeśli przyczyną nadmiaru prolaktyny u mężczyzn jest prolactinoma , mogą pojawić się dodatkowe symptomy wynikające z ucisku guza na struktury mózgowe. Najczęściej są to silne bóle głowy oraz zaburzenia widzenia, zwłaszcza o charakterze zaburzeń widzenia bocznego.

Ponadto za wysoka prolaktyna u mężczyzn skutkuje obniżeniem nastroju, stanami depresyjnymi oraz zmęczeniem.

To też może Cię zainteresować: Estradiol – normy u kobiet i mężczyzn

Wysoki poziom prolaktyny u mężczyzn – powikłania i skutki

Jeśli hiperprolaktynemia nie zostanie odpowiednio wcześnie zdiagnozowana i leczona, może dojść do rozwoju powikłań. U mężczyzn dochodzi do hipogonadyzmu, którego objawami są:

• spadek płodności,
• hipotrofia jąder,
• spadek masy mięśniowej i kostnej,
• wzrost ilości tkanki tłuszczowej.

Wysoka PRL u mężczyzn predysponuje również do wzrostu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Hiperprolaktynemia – badania i normy prolaktyny u mężczyzn

Rozpoznanie wysokiej prolaktyny u mężczyzn wymaga wykonania specjalistycznej diagnostyki – konieczne jest badanie krwi oraz badania obrazowe. Podstawowym testem jest oznaczenie poziomu prolaktyny we krwi. Badanie to wykonywane jest z przestrzeganiem następujących zasad:

• badanie prolaktyny wykonywane jest na czczo,
• oznaczenie PRL powinno być wykonane w godzinach porannych, najlepiej między 8:00 a 10:00 rano (do 3 godzin po przebudzeniu),
• w dniu poprzedzającym badanie należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego, a także stresu,
• przez około pół godziny przed pobraniem krwi pacjent powinien odpoczywać w pozycji siedzącej.

Jeżeli chodzi o prolaktynę u mężczyzn, norma wynosi 1,5–19 ng/ml, jednak czasami stwierdzane jest obniżone PRL. Zazwyczaj taki wynik badania nie ma większego znaczenia diagnostycznego. Stan ten jest niekiedy objawem niewydolności nerek czy wątroby, niedoczynności przysadki. Ponadto niska prolaktyna u mężczyzn może być efektem stosowania leków: antagonistów dopaminy czy lewodopy.

Hiperprolaktynemia czynnościowa – badanie MTC

W celu zdiagnozowania tzw. hiperprolaktynemii czynnościowej u mężczyzn (czyli związanej z odpowiedzią organizmu na działanie niekorzystnych czynników, np. stresu) wykonywany jest test z metoklopramidem.

Badanie z MTC polega na pobraniu krwi na czczo, po czym pacjent zażywa tabletkę z metoklopramidem. Po 60 i 120 minutach ponownie pobierana jest krew w celu oznaczenia stężenia prolaktyny. Prawidłowy wynik testu to 2–4-krotny wzrost stężenia prolaktyny.

Interpretacja testu z metoklopramidem jest następująca: brak wzrostu lub niewielki wzrost poziomu prolaktyny nasuwa podejrzenie prolactinoma (wtedy konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego przysadki z kontrastem). Sześciokrotny wzrost stężenia PRL daje rozpoznanie w postaci hiperprolaktynemii czynnościowej.

Jak obniżyć poziom prolaktyny u mężczyzny?

Leczenie hiperprolaktynemii u mężczyzn zależy od przyczyny podwyższonej prolaktyny. Jeśli przyczyną jest guz przysadki (prolactionoma), konieczne może okazać się operacyjne usunięcie guza. Najpierw jednak wdrażane jest leczenie farmakologiczne – stosowane są leki dopaminergiczne. Leczenie najczęściej trwa wiele lat.

Powszechnie stosowane leki to:

• chinagolid,
• bromokryptyna,
• kabergolina.

Ponadto w celu złagodzenia objawów hipogonadyzmu męskiego stosowany jest testosteron. Po zakończonym leczeniu konieczne jest monitorowanie stężenia poziomu prolaktyny we krwi.

Bibliografia:

• Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych. Wydawnictwo MediPage, Warszawa 2007.
• Ziołkowska A., Rzewuska M., Hiperprolaktynemia poneuroleptyczna – przegląd piśmiennictwa. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2001, 1: 72–85.
• Zdrojewicz Z., Dubiński A., Dubińska K., Stokłosa B., Prolaktyna a aktywność seksualna u mężczyzn. Seksuologia Polska, 2004, 2, 1: 1–4.
• https://endokrynologia.mp.pl/choroby/77749,hiperprolaktynemia-i-guz-prolaktynowy