Makroprolaktyna – co to jest, badanie, wynik, jak interpretować?

Czym jest makroprolaktyna?

Prolaktyna to hormon syntetyzowany przez przedni płat przysadki. Poza regulowaniem laktacji u kobiet po porodzie, prolaktyna reguluje procesy metaboliczne, odpornościowe i reprodukcyjne. We krwi dominują monomery prolaktyny prolaktyny, która jest aktywna biologicznie. Niewielką ilość całkowitego stężenia prolaktyny we krwi stanowią formy dimeryczne i wielkocząsteczkowe. Makroprolaktyna to kompleks prolaktyny z immunoglobuliną IgG. Taki kompleks powstaje samoistnie w niewielkich ilościach we krwi wielu osób, zaś u niektórych stężenie makroprolaktyny jest na tyle wysokie, że wpływa na wzrost stężenia całkowitej prolaktyny we krwi.

Powstawanie kompleksów makroglobuliny może towarzyszyć niektórym procesom chorobowym. Nie oznacza to jednak, że to makroprolaktynemia jest ich przyczyną – powstawanie makroprolaktyny jest jedynie konsekwencją niektórych zaburzeń zdrowotnych. A sama obecność makroprolaktyny w krążeniu krwi nie wpływa na zdrowie. Inną nieprawidłowością towarzyszącą zbyt wysokiemu poziomowi prolaktyny jest efekt Hooka. Wówczas bardzo wysokie stężenia hormonu zaburzają proces oznaczania prolaktyny we krwi na drodze blokowania przeciwciał biorących udział w teście. Wówczas wynik jest fałszywie zaniżony, czyli hiperprolaktynemii towarzyszy prawidłowy lub nieznacznie zaniżony wynik badania.

Kiedy badać poziom makroprolaktyny?

Podstawowym wskazaniem do oznaczenia poziomu makroprolaktyny we krwi jest hiperprolaktynemia. Gdy we krwi stwierdzany jest wysoki poziom prolaktyny, a u pacjenta brak jest objawów klinicznych hiperprolaktynemii, wówczas wskazane jest określenie, czy nie wynika ona ze zbyt wysokiego poziomu makroprolaktyny we krwi. Kiedy jeszcze badana jest makroprolaktyna? Oznaczenie wykonywane jest w przypadku niepowodzenia terapii hiperprolaktynemii.

Jak wygląda badanie makroprolaktyny?

W celu oznaczania stężenia makroprolaktyny konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej. Przygotowanie do badania obejmuje pojawienie się w laboratorium na czczo, najlepiej w godzinach porannych (do godziny 10). W dniu poprzedzającym badanie należy unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Jaka jest cena badania? Koszt to około 130–150 zł, zaś czas oczekiwania to jeden dzień roboczy.

Oznaczanie makroprolaktyny nie polega na bezpośrednim oznaczaniu stężenia kompleksu prolaktyny z IgG, ale na oznaczeniu poziomu prolaktyny całkowitej oraz poziomu prolaktyny po wytrąceniu makroprolaktyny specjalnym odczynnikiem PEG.

Makroprolaktyna – normy laboratoryjne i interpretacja wyniku

Nie ma ustalonego prawidłowego stężenia makroprolaktyny we krwi. Ustalono natomiast, że o makroprolaktynemii można mówić wówczas, gdy u osób z wysokim stężeniem prolaktyny we krwi makroprolaktyna stanowi powyżej 50–60 proc. całkowitego stężenia hormonu. Dla prawidłowej interpretacji wyniku badania konieczna jest zatem znajomość normy dla prolaktyny. Wynosi ona:

• u mężczyzn do 15 ng/ ml,
• u kobiet do 20 ng/ ml,
• w ciąży do 200 ng/ ml.

Podwyższona makroprolaktyna może towarzyszyć następującym stanom:

• ciąża i laktacja,
• prolactionoma, czyli guz przysadki syntetyzujący w nadmiarze prolaktynę,
• choroby wątroby i nerek,
• niedoczynność tarczycy,
• stosowanie leków antydopaminergicznych.

O ile wzrost stężenia makroprolaktyny ma znaczenie kliniczne, o tyle nie zostało określone znaczenie niskiego poziomu makroprolaktyny.