Izba wytrzeźwień – co to jest, kto tam trafia, ile kosztuje pobyt?

Czym jest izba wytrzeźwień?

Izba wytrzeźwień według definicji to placówka zaliczana do zakładów administracyjnych szczególnego rodzaju, w której osoby będące w stanie nietrzeźwości umieszczane są przymusowo do czasu niezbędnego do bezpiecznego wytrzeźwienia. Co ważne, nie są to placówki mające status zakładu opieki zdrowotnej, pracujące na podstawie kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Celem istnienia tego typu placówek jest wspomaganie działania służb porządku publicznego, takich jak straż miejska czy policja. Instytucja izby wytrzeźwień powstała w latach 50. XX wieku. Obecnie są one prowadzone przez organy samorządu terytorialnego w miastach liczących ponad 50. tysięcy mieszkańców oraz organy powiatowe. W ostatnich latach samorządy zastępują klasyczną nazwę izby wytrzeźwień nowym nazewnictwem, określając je m.in. ośrodkiem dla osób nietrzeźwych, miejskim centrum profilaktyki uzależnień czy ośrodkiem pomocy osobom w stanie nietrzeźwości.

Kto może trafić na izbę wytrzeźwień?

Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi do izby wytrzeźwień trafić mogą osoby nietrzeźwe:

• które swoim zachowaniem dają powód do zgorszenia w miejscach publicznych lub miejscu pracy,
• znajdują się w okolicznościach stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia własnego,
• zagrażają zdrowiu lub życiu osób trzecich.

Dotyczy to zarówno kobiet jak i mężczyzn, bez względu na wiek, bowiem w określonych przypadkach przyjmowane są również osoby nieletnie. Zazwyczaj jednak po ustaleniu tożsamości osoby doprowadzonej małoletni są zwalniani z izby wytrzeźwień na wniosek rodziców lub opiekunów prawnych.

Jak wygląda pobyt w izbie wytrzeźwień?

W ramach swojej działalności izby wytrzeźwień realizują zadania wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Obejmują one przede wszystkim zabezpieczenie osób nietrzeźwych i opiekę nad nimi do czasu wytrzeźwienia, w tym pomoc i opiekę lekarską, a także świadczenia higieniczno-sanitarne i zabezpieczenie ich rzeczy osobistych i dokumentów. Oprócz tego izby wytrzeźwień prowadzą działalność profilaktyczno-wychowawczą, mającą nakłonić osoby nadużywające alkoholu do rozpoczęcia terapii uzależnień.

A jak to wygląda w praktyce? Podstawą przyjęcia osoby doprowadzonej do izby wytrzeźwień jest wynik badania na zawartość alkoholu w organizmie, wskazujący na stan nietrzeźwości. Dlatego też po doprowadzeniu osoby niezwłocznie sprawdza się czy zawartość alkoholu w powietrzu wydychanym przekracza wartość pół promila (według ustawy jest to próg graniczny nietrzeźwości).

Służby doprowadzające osobę w stanie nietrzeźwości sporządzają protokół doprowadzenia do izby wytrzeźwień, a w razie zaistnienia wątpliwości niezwłocznie podejmują się ustalenia tożsamości osoby doprowadzonej.

Równolegle oceniany jest jej stan zdrowia. Wykwalifikowany personel w postaci lekarza i ratownika medycznego przeprowadza badanie lekarskie i udziela niezbędnej pomocy medycznej, a jeżeli osoba nietrzeźwa ze względu na swój stan nie kwalifikuje się do pobytu w ośrodku (ma np. rany cięte, złamania lub przejawia objawy ostrego zatrucia alkoholowego) natychmiast wzywany jest transport medyczny i osoba ta przewożona jest do szpitala. Jeżeli nie występuje sytuacja bezpośredniego zagrożenia życia, przewozu mogą dokonać służby porządkowe.

W ramach gwarantowanych osobom w stanie nietrzeźwości świadczeń higieniczno-sanitarnych doprowadzeni w celu bezpiecznego wytrzeźwienia otrzymują łóżko wraz z pościelą i nieograniczony dostęp do łazienki, a w razie konieczności również odzież zastępczą na czas pobytu w izbie wytrzeźwień. Oprócz tego w większości placówek mogą liczyć na ciepły napój i posiłek.

Każda osoba wychodząca z izby wytrzeźwień ma możliwość skorzystania z rozmowy z psychologiem, w trakcie której wskazywana jest szkodliwość spożywania w nadmiernych ilościach napojów alkoholowych i proponowana jest terapia uzależnień. Zdecydowana większość osób nietrzeźwych, która trafia do izby wytrzeźwień nie jest jednak zainteresowana leczeniem.

Czy w trakcie pobytu w izbie wytrzeźwień można doświadczyć przemocy?

W mediach od czasu do czasu można spotkać doniesienia, jakoby w izbach wytrzeźwień dochodziło do aktów przemocy, a osoby doprowadzane były bite, przetrzymywane tam siłą i nadmiernie "faszerowane" lekami uspokajającymi. Czy są one prawdziwe? W nagłych wypadkach, w sytuacji gdy doprowadzone do ośrodka osoby w stanie nietrzeźwości są wyjątkowo agresywne i ich reakcje zagrażają życiu lub zdrowiu pracowników izby wytrzeźwień, możliwe jest zastosowanie tzw. środków przymusu. Obejmuje ono między innymi czasowe unieruchomienie pasami lub zastosowanie odpowiedniej dawki środków uspokajających, co ma umożliwić danej osobie bezpieczne wytrzeźwienie. Środki te są stosowane również w sytuacji gdy nie jest możliwe swobodne udzielenie osobom w stanie nietrzeźwości pierwszej pomocy lub poddanie ich badaniom lekarskim. Wskazaniem do zastosowania środków przymusu może być również dewastacja pomieszczeń.

Co ważne, w izbie wytrzeźwień osobom w stanie nietrzeźwości udziela się jedynie doraźnej pomocy, a czas pobytu nie może być dłuższy niż 24 godziny.

Ile kosztuje pobyt w izbie wytrzeźwień?

Co ważne, pomimo iż izby wytrzeźwień zarządzane są przez organy samorządu terytorialnego, a osoby tam trafiające często są tam dowożone pod przymusem, muszą się liczyć z koniecznością opłacenia swojego pobytu w tym miejscu. To, jaki będzie koszt takiego „noclegu” ustalane jest indywidualnie przez każdą jednostkę samorządu terytorialnego. Maksymalną wysokość pobieranych przez izby wytrzeźwień opłat reguluje jednak Ministerstwo Zdrowia. Zgodnie z obwieszczeniem resortu, na rok 2023 maksymalna wysokość takiej opłaty wynosiła 393,01 złotych, rok wcześniej 343,54. W tym roku kwota ta nie została jeszcze podana. W przypadku większość izb wytrzeźwień w Polsce opłaty sięgają maksimum dopuszczalnych stawek.