Anomalia Kimmerlego – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest anomalia Kimmerlego?

Anomalia Kimmerlego to wariant anatomiczny kręgu szczytowego (C1, atlas), polegający na zamknięciu rowka tętnicy kręgowej mostkiem kostnym lub zwapniałym więzadłem. Wariant ten w określonych warunkach może być/jest przyczyną niewspółmierności światła kanału do przebiegających w nim struktur (tętnicy kręgowej wraz z żyłą, okołotętniczego splotu wegetatywnego i nerwu podpotylicznego). W zaistniałej sytuacji występuje zespół objawów związanych z upośledzeniem krążenia kręgowo-podstawnego i podrażnieniem struktur nerwowych. Najczęściej opisywane dolegliwości u pacjentów z anomalią Kimmerlego to bóle głowy (mogą one mieć charakter zarówno naczyniowy, jak i nerwobólu).

To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną ucisku w głowie?

Objawy anomalii Kimmerlego

Objawy w anomalii Kimmerlego pojawiają się zgodnie z piśmiennictwem w trzeciej i czwartej dekadzie życia. Silnie charakterystyczne są tutaj bóle w tyłogłowiu i karku z promieniowaniem do szczytu głowy. Są to najczęściej bóle typu napięciowego, naczyniowe i nerwobóle. W związku z wystąpieniem bólów głowy ich intensywność jest znaczna i często towarzyszą im:

• zawroty głowy,
• nudności,
• rzadko wymioty,
• parestezje kończyn,
• zaburzenia równowagi,
• krótkotrwała utrata przytomności czy
• ubytki w polu widzenia
• szumy uszne,
• nagłe upadki
• objawy wegetatywne.

Zdarzają się także przypadki bezbólowe a tutaj najczęstszymi objawami są:

• krótkotrwała utrata przytomności,
• zawroty głowy,
• nudności,
• zaburzenia równowagi.

Anomalia Kimmerlego a kręgosłup szyjny

Kręgosłup szyjny spełnia szczególne zadanie, gdyż stanowi stabilne oparcie dla głowy, umożliwiając przy tym znaczną jej ruchomość. Zapewnia to prawidłową orientację w środowisku i prawidłowy odbiór różnych bodźców. Ta część kręgosłupa odpowiedzialna jest za wiele zadań, zatem schorzenia z niż związane są uciążliwymi dolegliwościami w postaci, zaburzeń słuchu, równowagi i zespołów neurologicznych. Kręgi szyjne odcinka kręgosłupa są najmniejsze i najdelikatniejsze a co ważne wykazują największe zróżnicowanie w porównaniu z pozostałymi odcinkami kręgosłupa człowieka.

Wiele osób nie jest świadomych tego, iż posiada wrodzona wadą kręgosłupa. Dowiadujemy się tego, przy okazji wykonywania zdjęć rentgenowskich klatki piersiowej lub zdjęć w związku z niewielkim urazem kręgosłupa. Większość takich zmian można traktować jako absolutnie niegroźną nieprawidłowość, która nie wiążą się z żadnymi dolegliwościami, nie powoduje osłabienia kręgosłupa i nie wymaga jakiegokolwiek leczenia. Istnieje jednak, pewien odsetek tych patologii, który może być podłożem pojawienia się deformacji kręgosłupa, zaburzeń neurologicznych oraz zaburzeń funkcji serca i płuc. Warto podkreślić, iż zaburzenie rozwoju kręgosłupa może powstać na drodze nieprawidłowości w różnicowaniu się komórek we wczesnym etapie rozwoju płodowego.

Zniekształcenia kręgosłupa dzieli się na:

• hiperlordozę (nadmierne uwypuklenie kręgosłupa do przodu),
• kifozę (wygięcie kręgosłupa do tyłu),
• skoliozę (wygięcie kręgosłupa w bok),
• kifoskoliozę (połączenie kifozy ze skoliozą).

Zaburzenia rozwojowe kręgu szczytowego:

W grupie tej znajduje się szereg różnych wad i zaburzeń rozwojowych, a są to:

• obecność mostków kostnych nad tętnica kręgową,
• wrodzony brak łuku tylnego lub łuku przedniego atlasa,
• ubytki przedniej lub tylnej blaszki wyrostka poprzecznego,
• rozszczep łuku tylnego atlasa,
• dodatkowe kostki zrośnięte z łukiem tylnym lub przednim atlasa.

Występowanie charakterystycznych mostków kostnych w kręgu szczytowym, tworzących zamknięty pierścień nad tętnicą kręgowa jest zjawiskiem bardzo częstym. Otwór ograniczony przez mostek tylny jest określany w piśmiennictwie jako: otwór łukowy, otwór strzałkowy czy też anomalia Kimmerlego. Mostek ten przebiega pomiędzy dołkiem stawowym górnym a łukiem tylnym kręgu szczytowego.

Anomalia Kimmerlego a bóle głowy

Ból głowy w anomalii Kimmerlego jest bardzo różnorodny. Bardzo często mamy do czynienia z tępym bólem, który odpowiadał cechom bólu głowy typu napięciowego, bóle o charakterze migrenowy czy dolegliwości bólowe znamienne dla nerwobólów.

Etiologia dolegliwości bólowych o szyjno-pochodnym podłożu jest różnie ocenia z jednej strony związane jest to z występowanie ucisków nerwów lub korzeni nerwowych z drugiej drażnieniem splotu wegetatywnego towarzyszącego tętnicy kręgowej. Istnieją również poglądy, w których dolegliwości związane są z bezpośrednim uciskiem tętnicy. W przypadku anomalii Kimmerlego występuje możliwość drażnienia każdej z tych struktur, a więc: gałęzi grzbietowej pierwszego nerwu szyjnego, tętnicy kręgowej oraz splotu wegetatywnego.

Bóle głowy w anomalii Kimmerlego można wiązać z drażnieniem gałęzi grzbietowej pierwszego nerwu szyjnego, czyli nerwu podpotylicznego. Jest to nerw głównie ruchowy, wzmożone napięcie mięśniowe związane z jego pobudzeniem może być przyczyną napięciowego bólu głowy. Nerw ten posiada również włókna czuciowe, zaopatrujące staw szczytowo-potyliczny.

W podobnym odsetku przypadków pacjenci z anomalią Kimmerlego zgłaszali bóle głowy o charakterze naczynioruchowym. Było to najprawdopodobniej związane z uciskiem i drażnieniem tętnicy kręgowej oraz jednoczesnym drażnieniu towarzyszącego jej splotu współczulnego. Na wskutek tego powstawały bóle o takim charakterze i typowej potylicznej lokalizacji.

Spotyka się opisy przypadków anomalii Kimmerlego, w których dolegliwości ujawniły się przed 18. rokiem życia, jednakże większość badań wskazuje na to, iż dolegliwości rozpoczęły się przed 40. rokiem życia. Wiek ten nie jest znamienny dla występowania zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, mogących wywoływać zaburzenia będące podłożem wyżej opisanych dolegliwości. Należy jednak pamiętać, iż rozpoczynające się w tym przedziale wieku drobne zmiany zwyrodnieniowe mogą być dodatkowym czynnikiem powodującym ujawnienie dolegliwości w przypadkach powyższej anomalii. Podobne znaczenie mogą mieć pojawiające się i nasilające z wiekiem zmiany naczyniowe o charakterze miażdżycowym.

Bardzo charakterystyczne są bóle zlokalizowane w okolicy potylicy lub w górnym odcinku kręgosłupa szyjnego z promieniowaniem do szczytu głowy. Duża część chorych zgłaszała również dolegliwości obustronne, bez cech lateralizacji, w kilku przypadkach, w których występowała nie wykazywała istotnego związku z lokalizacją zaburzenia (anomalia jedno lub obustronna). Lokalizacja bólów w większości przypadków jest zbliżona do występującej w szyjnopochodnym bólu głowy, mimo wszystko nie stwierdzono ograniczenia ruchomości w odcinku szyjnym kręgosłupa i wzmożenia napięcia mięśni przykręgosłupowych na tym poziomie.

U osób cierpiących na anomalię Kimmerlego dolegliwości bólowe występują do kilku razy w miesiącu bądź nawet w tygodniu. Częstotliwość i nasilenie występowania bólów głowy jest indywidualna dla każdej osoby ale co ważne w przeliczeniu na okres roczny bardzo znaczna. Jak wynika z przeprowadzonych badań, anomalia Kimmerlego wywołuje bóle głowy, mające pewne charakterystyczne cechy dotyczące zarówno lokalizacji, jak i charakteru bólu, czasu ich trwania, pory występowania itp., pozwalające na ich wyodrębnienie.

Leczenie anomalii Kimmerlego

Anomalia Kimmerlego jeśli jest leczona to tylko i wyłącznie objawowo tj. łagodzenie objawów anomalii, a nie usunięcie jej przyczyn. Zdarzają się przypadki (sporadyczny), w których neurochirurdzy usuwają zwapniałe więzadło, co jak wiadomo, wiąże się z zabiegiem przy tętnicy szyjnej, i stanowi duże ryzyko.