Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach – jak działa TSR, ile trwa, opinie

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach – czym jest?

Podejście psychoterapeutyczne znane jako model terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach (z angielskiego solution focused brief therapy - SF[B]T — Terapia Krótkoterminowa Skoncentrowana na Rozwiązaniu) pojawiło się po raz pierwszy w latach 70. XX wieku.

Za twórców terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach uważa się małżeństwo psychoterapeutów. Steve de Shazer i Insoo Kim Berg jako pierwsi zaproponowali podejście skoncentrowane (znane również jako terapia TSR), którego głównym celem miała być koncentracja na celach klienta (lub pacjenta) i jego dążeniach, a nie na samym problemie, który występuje oraz próbach jego rozwiązania. Para w 1978 r. w Milwaukee w Stanach Zjednoczonych założyła Brief Family Therapy Center, centrum terapii krótkoterminowej, w którym w praktyce uprawiali nowe podejście. Podstawami terapii skoncentrowanej stały się dla nich prace Miltona H. Ericksona i jego praktyka w Mental Research Institute, założonym w 1958 r. Podejście to zrodziło się w wyniku krytyki podejść terapeutycznych, w których zanadto koncentrowano się na samym problemie występującym w życiu klienta.

Terapia oparta na rozwiązaniach zakłada, że główną treścią miałoby być to, co klient chce osiągnąć – a nie problematyczna rzeczywistość, w której funkcjonuje. W Polsce termin terapia skoncentrowana na rozwiązaniach wprowadził psychoterapeuta i wykładowca Tomasz Świtek. W naszym kraju istnieje również Polskie Towarzystwo Psychoterapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu oraz Sekcja Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach Polskiego Towarzystwa Psychologicznego – miejsca dla tych, którzy chcą nauczyć się samodzielnego prowadzenia terapii skoncentrowanej na rozwiązaniu. W Europie od lat działa zaś European Brief Therapy Association (EBTA) oraz niejedno centrum terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach.

Główne założenia terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach powstała w opozycji do klasycznych nurtów terapii. Co zatem odróżnia ją od innych podejść?

Filozofia terapii skoncentrowanej na rozwiązaniach opiera się na prostych wyznacznikach. Jeżeli coś działa – trzeba robić tego więcej. Jeśli coś nie działa – nie należy tego więcej robić i trzeba zacząć robić coś innego. Jeśli nic się nie zepsuło – nie należy tego naprawiać. To tak zwana filozofia centralna opisywanej terapii.

Specyfika pracy w podejściu TSR to skupianie się na pozytywach, możliwych rozwiązaniach, teraźniejszości i przyszłości. To w praktyce oznacza, że w podejściu skoncentrowanym nie skupiamy się zatem na tym co było. W procesie terapii ważne jest to, co jest teraz i to, co będzie. Cele terapii dotyczą preferowanej przyszłości. Podstawowe założenia TSR zakładają również koncentrację na dobrych stronach sytuacji i na uświadomieniu sobie, jakich pozytywnych zmian może oczekiwać klient.

O ile inne podejścia terapeutyczne zakładają skupianie się na problemie, z którym przychodzi klient, terapia skoncentrowana na rozwiązaniach preferuje inne podejście – położenie nacisku na zasobach klientach i wydobyciu jego mocnych stron, zaś terapeuta udziela w tym tylko wsparcia.

Terapia w nurcie TSR – jak wygląda?

Według zasad terapii krótkoterminowej skoncentrowanej na rozwiązaniach szczegółowa znajomość problemu nie jest istotna do zainicjowania zmiany. Terapia indywidualna opiera się na zasobach klienta. Rolą terapeuty jest stawianie pytań w procesie, w którym klient odkrywa swoje mocne strony i wyznacza cele.

Istnieją trzy typy relacji, które mogą pojawić się między pacjentem a klientem w tym nurcie. Pierwszy to relacja goszczenia, w której pacjent uważa, że nie ma problemu i przyszedł na terapię jedynie z polecenia odgórnego. W tym przypadku terapeuta ma wyjątkowo utrudnione zadanie. Drugi to relacja narzekania – klient wie, że ma problem, ale uważa, że nie jest w stanie go rozwiązać. Tutaj również terapeuta może napotkać na pewne trudności.

Trzeci typ relacji to relacja zaangażowania i współpracy, w której klient wie, że ma problem i zdaje sobie sprawę z wpływu, jaki może mieć na jego rozwiązanie. Terapeuta musi jedynie wzmocnić to przekonanie i poprowadzić go do sformułowania odpowiednich, konkretnych celów. Wydobycie zasobów klienta to główny cel terapii krótkoterminowej – dzięki temu, ma on lepsze predyspozycje, by zwalczyć problem.

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach – terapią krótkoterminową

W przypadku TSR zmiana następuje stosunkowo szybciej niż w klasycznie prowadzonej terapii. Z reguły wystarczy około dziesięciu spotkań, by ściśle określony cel został sformułowany. Terapeuta koncentruje się na uświadomieniu klientowi nieuchronności zmiany – oznacza to, że również problem nie będzie trwał wiecznie. Zwrócenie uwagi na tę właściwość to jeden z głównych celów opisywanej terapii.

Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, mimo że występuje jako terapia krótkoterminowa, to podejście równie skuteczne, co nurty klasyczne. Wskazują na to wyniki metaanaliz, prowadzonych w tym zakresie. Ten rodzaj terapii jest bardzo popularny między innymi w doradztwie zawodowym, gdzie terapeuta pomaga klientowi uświadomić sobie swoje mocne strony i zdecydować, w którą stronę kariery chciałby się kierować. Pomocy psychologicznej tego rodzaju udziela się również w sytuacjach kryzysowych i nagłych interwencjach, gdzie klient musi odnaleźć dobre strony swojego życia.

Choć terapia skoncentrowana na rozwiązaniach wydaje się być opcją idealną, warto pamiętać, że o rodzaju terapii decyduje zazwyczaj specjalista w porozumieniu z pacjentem. Nie w każdym przypadku terapia krótkoterminowa jest tą najwłaściwszą. Czasami klient i terapeuta muszą skupić się na innych obszarach pracy. Z pewnością jednak opisana metoda jest ważną praktyką w dzisiejszej psychoterapii.