Psychodrama – co to jest i na czym polega? Wskazania, ćwiczenia i scenariusze, efekty

Psychodrama – czym jest?

Psychodrama to metoda, która wykorzystuje elementy teatru, by pomóc pacjentom poradzić sobie z problemami psychicznymi. W psychologii pojawiła się w latach dwudziestych XX wieku, a jej twórcą był Jacob L. Moreno. Tak naprawdę nie ma jednej definicji psychodramy. Można jednak wyróżnić kilka cech, które ją charakteryzują.

Psychodrama to metoda terapii grupowej. Jej główne cele to poznanie mechanizmów własnej osobowości, a także społeczne uczenie się. Pacjent może uświadomić sobie własne uczucia i na bazie własnych doświadczeń i odtwarzania sytuacji, nauczyć się funkcjonalnych zachowań i zrobić kolejny krok na drodze do stabilizacji psychicznej. Psychodrama opiera się na kilku opracowanych przez specjalistów zasadach postępowania, jednak sam jej proces przebiega niekiedy dość spontanicznie.

Psychodrama – jak wygląda?

Warto podkreślić, że psychodrama – w przeciwieństwie do regularnego przedstawienia teatralnego – nie jest reżyserowana i ma charakter spontaniczny. Technicznie polega na odgrywaniu zaimprowizowanych scenek, które przedstawiają wspomnienia osób biorących udział w dramie. Scenki opierają się więc na konkretnym wydarzeniu. Istnieje kilka technik przeprowadzania psychodramy, również ze względu na zasoby ilościowe – proces dramy można bowiem prowadzić także z pacjentem indywidualnym.

Osobę, której wspomnienie odgrywane jest na scenie, nazywa się protagonistą. Terapeuta pełni rolę lidera, zaś pozostali biorący udział, to tak zwane osoby wspomagające. Często w psychodramie ważną rolę pełni również obecność publiczności, a także dubler, odgrywający rolę alter ego protagonisty. Wewnętrzny głos protagonisty wyraża się wówczas poprzez dublera. W ten sposób dubler stawia się w roli sumienia pacjenta.

Jeśli chodzi o same techniki psychodramy, istnieje wiele różnych metod do wykorzystania. To oczywiście granie samego siebie, ale też między innymi zamiana rolami, która pozwala spojrzeć z perspektywy osoby trzeciej na przeżywaną właśnie sytuację. Wśród technik monodramy wyróżnia się również monolog w roli, który może służyć ułatwieniu spontanicznego wyrażenia lęków, czy wspomniane dublowanie. Psychodrama ponadto może być stosowana jako metoda dodatkowa w procesie terapeutycznym.

Do czego służy psychodrama?

Celem psychodramy jest ułatwienie procesu uzyskania prawidłowej diagnozy i pomoc w wyleczeniu choroby, a także wdrożenie odpowiedniego leczenia. Psychodrama prowokuje pacjenta do zadawania pytań, uświadamiania sobie własnej sytuacji i przepracowania własnych doświadczeń (na przykład uporanie się ze stratą bliskiej osoby), ale również ponownemu przeżyciu określonych sytuacji (nie tylko potencjalnej ofiary) i obrony własnego stanowiska w przyszłości, czy wypracowaniu sposobów rozwiązywania konfliktów. Psychodrama służy więc również wypracowaniu korzystnych mechanizmów do wykorzystania w przyszłości.

Psychodrama jest wyjątkowo przemyślanym elementem terapii. Stwarza sytuację, w której pacjent może obserwować swoje położenie z różnych perspektyw. Indywidualna technika może ułatwić pracę nad problemami psychicznymi możliwie w najefektywniejszy sposób. Dzięki wsparciu innych i terapeuty zajmującego się psychodramą przebieg całego procesu umożliwia osiągnięcie katharsis, ułatwia prawidłowe rozpoznanie problemu pacjenta i pomaga mu uporać się z łagodnymi stanami lękowymi czy wyrazić własne uczucia, ale i zwalczać poważniejsze zaburzenia psychiczne. Psychodrama może pomóc pacjentowi wejrzeć w samego siebie i własną rolę w społeczeństwie.

Plusy psychodramy

Psychodrama może pełnić również funkcję profilaktyczną. Wiele zależy od możliwości pacjenta i tego, jak psychodrama miałaby mu ewentualnie pomóc. Uważa się jednak, że psychodrama jest w stanie pomóc niemal każdemu, choć nie każdemu w tym samym zakresie i jako jedyna metoda terapeutyczna. Psychodrama służy częściej jako narzędzie wspomagające ogólną terapię. Przy zdecydowaniu się na tę formę terapii warto również sprawdzić kompetencje terapeuty i ośrodka prowadzącego metody dramy – tylko w ten sposób mamy pewność, że zastosowana metoda okaże się efektywna.