Zapalenie rogówki – przyczyny, objawy, czas trwania, zakaźność, leczenie, powikłania

Rogówka oka – budowa – jak wygląda?

Rogówka oka to przezroczysta, przednia błona gałki ocznej, która pełni w głównej mierze funkcję ochronną i oddzielającą głębsze struktury oka od środowiska zewnętrznego. Z uwagi na jej przejrzystość oraz kształt bierze ona udział również w procesie widzenia. Zmętnienia pojawiające się w rogówce mogą powodować zaburzenia wzroku.

Rogówka składa się z pięciu warstw:

• nabłonka przedniego,
• błony granicznej przedniej (tzw. warstwy Bowmana),
• istoty właściwej rogówki (zrębu) stanowiącego 90 proc. grubości rogówki,
• blaszki granicznej tylnej (błony Descemeta),
• śródbłonka.

Granicę między twardówką i rogówką nazwano rąbkiem rogówki.

Pierwsze objawy zapalenia rogówki powinny skłonić pacjenta do pilnej konsultacji okulistycznej z uwagi na ryzyko poważnych powikłań.

Zapalenie rogówki – video

Zapalenie rogówki – przyczyny i rodzaje

Zapalenie rogówki to choroba o wielorakim podłożu. Do infekcji oka w tym obszarze może dochodzić w wyniku zakażenia bakteryjnego, wirusowego, grzybiczego, a nawet pełzakowego. Zdarza się również alergiczne zapalenie rogówki.

Bakteryjne zapalenie rogówki

Większość przypadków stanu zapalnego rogówki wywołanych jest przez bakterie (najczęściej gronkowce, paciorkowce oraz pałeczki ropy błękitnej), które występują zwykle po uszkodzeniu nabłonka rogówki. Istnieją nieliczne szczepy bakterii (np. Neisseria gonorrhoeae, Haemophilus influenzae), które powodują zapalenie, mimo że nie doszło do uszkodzenia nabłonka.

Wirusowe zapalenie rogówki

Wirusowe zapalenie rogówki wywołane jest najczęściej przez adenowirusy. Schorzenie o tej etiologii ma charakter silnie zakaźny, przez co osoba chora nie powinna dzielić ręczników, środków higieny osobistej z innymi domownikami. Konieczne jest również częste i dokładne mycie rąk, zwłaszcza po dotykaniu okolicy oczu. Wirusowe zapalenie oka może być wywołane również przez wirus opryszczki (HSV). Ta postać zakażenia powoduje także zapalenie rogówki u dzieci w każdym wieku, nawet u noworodków, u których może dojść do zakażenia wirusem HSV typu 2 podczas porodu. Przebieg opryszczkowego zapalenia rogówki wywołanego wirusem HSV może przybrać różne formy – od łagodnych do powikłanych zapaleń rogówki o charakterze martwiczym.

Pełzakowe zapalenie rogówki

U pacjentów noszących soczewki kontaktowe (zwłaszcza przy nieprzestrzeganiu zasad higieny i prawidłowego ich użytkowania) może wystąpić pełzakowe zapalenie rogówki, wywołane przez pierwotniaka Acanthamoeba. W grupie pacjentów zakażonych 88 proc. przypadków związanych jest z noszeniem hydrożelowych soczewek, a 12 proc. z noszeniem sztywnych soczewek. Prawdopodobieństwo pełzakowego zapalenia rogówki w ciągu roku wynosi 1 : 30 000 u osób korzystających z soczewek kontaktowych.

Alergiczne zapalenie rogówki

Wiosenne alergiczne zapalenie rogówki, mimo mylącej nazwy może dawać objawy całoroczne, o znacznym nasileniu. Schorzenie prowadzi do powstawania owrzodzeń na rogówce oraz widocznych brodawek w jej obrębie. Wiosenne alergiczne zapalenie spojówek typowo rozpoczyna się przed 10. rokiem życia, trwa przeciętnie 4–10 lat i ustępuje w okresie dojrzewania. Częściej chorują chłopcy i pacjenci z innymi chorobami alergicznymi w wywiadzie. Do innych postaci alergicznych zapaleń rogówki zalicza się atopowe zapalenie rogówki, towarzyszące atopii skóry.

Zapalenie rogówki – objawy

Do najczęstszych objawów zapalenia rogówki zalicza się ból oka. Ból pojawia się zwykle nagle i stopniowo zwiększa swoje natężenie. Z uwagi na lokalizację dolegliwości, ból utrudnia pracę i codzienne funkcjonowanie osoby chorej. Bólowi oka mogą towarzyszyć światłowstręt i pogorszenie widzenia. Zapalenie rogówki może również objawiać się:

• zaczerwienionym okiem,
• pieczeniem oczu,
• kłuciem w oku,
• nadmiernym łzawieniem.
  

Czerwone oko towarzyszy zwłaszcza infekcji rogówki w przebiegu chorób alergicznych i atopowych. Niekiedy mogą być zaobserwowane takie objawy, jak przymglenie rogówki lub plama na rogówce. W cięższych przypadkach dochodzi do powstawania owrzodzeń w obrębie rogówki, na przykład wrzodu brzeżnego rogówki.

Zapalenie rogówki – leczenie – ile trwa?

Czas leczenia zapalenia rogówki oka zależy w dużej mierze od przyczyny, jaka wywołała stan chorobowy.

Bakteryjne zapalenie rogówki wymaga podawania kropli z antybiotykiem oraz nierzadko kropli rozszerzających źrenicę. Dawkę oraz częstość podawania leku ustala lekarz. Leczenie trwa zwykle 2–3 tygodnie. Wirusowe zapalenie oka leczone jest zwykle lekiem przeciwwirusowym (acyklowir, gancyklowir) w postaci kropli. O ile nie dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, okres leczenia wynosi zwykle 7–14 dni.

Czas leczenia zapalenia rogówki oka wywołanego przez proces alergiczny jest najdłuższy, a terapia ma zwykle charakter przewlekły. Poza lekami hamującymi napływ komórek alergicznych i zmniejszających proces zapalny stosowanymi miejscowo, wielokrotnie konieczne bywa okresowe zastosowanie sterydów. W leczeniu przewlekłym stosuje się również preparaty sztucznych łez, najlepiej bez konserwantów.

Zapalenie rogówki oka – powikłania

Nieleczone zapalenie rogówki lub też domowe leczenie zapalenia rogówki może skutkować potencjalnie groźnymi powikłaniami okulistycznymi. W przypadku podejrzenia zapalenia oka z towarzyszącym światłowstrętem, w warunkach domowych można założyć na oko jałowy opatrunek, który chroni rogówkę przed dalszymi podrażnieniami, a na zewnątrz zakładać atestowane okulary przeciwsłoneczne. Niezbędna jest jednak niezwłoczna konsultacja lekarska.

Jednym z najpoważniejszych powikłań zapalenia rogówki jest jej pęknięcie, które wymaga wykonania zabiegu operacyjnego (połączonego z przeszczepieniem rogówki). Do pęknięcia rogówki może dojść w przypadku masywnego stanu zapalnego oraz wzrostu ciśnienia w obrębie gałki ocznej (również gromadzenia się ropy w oku). Powikłaniem ciężkiego, wrzodziejącego zapalenia rogówki może być jej następcze bliznowacenie, co powoduje trwałe ubytki w widzeniu i wymaga również rozważenia transplantacji rogówki.