Repelenty – czym są, jak działają, rodzaje

Repelent – co to jest i jak działa?

Nazwa repelentów pochodzi od łacińskiego czasownika repellere, o znaczeniu odstraszać, odrzucać. Repelenty, inaczej odstraszacze, to środki odstraszające owady, takie jak, m.in.: kleszcze, komary, muchy, meszki, mole oraz inne organizmy żywe. Należą one do biologicznych metod ochrony osobistej.

W większości są klasyfikowane jako preparaty biobójcze, podlegające restrykcyjnym przepisom prawnym, przy wprowadzaniu ich do obrotu. Podlegają one pod europejskie prawodawstwo biocydowe oraz polską Ustawę z dnia 9 października 2015 roku o produktach biobójczych wraz z późniejszymi zmianami.

Repelenty stosuje się głównie w celu zapobiegania zakażeniom, przenoszonym np. przez kleszcze czy komary. To sprawia, że pomagają one w zachowaniu zdrowia. Sposób ich działania zależy od substancji czynnej, które zawierają. Najczęściej odstraszają one owady nielubianymi, naturalnymi lub syntetycznymi zapachami oraz substancjami żrącymi, które atakują ich odnóża czy układ oddechowy. Przykładem znanego powszechnie repelentu jest naftalina, działająca na mole.

Czytaj również: Jak wyciągnąć kleszcza? Sposoby, narzędzia, na co zwrócić uwagę?

Jakie są rodzaje repelentów?

Repelenty różnią się między sobą składem preparatu oraz rodzajem aplikatora. Mogą występować w formach:

• naturalnych, do których należą olejki eteryczne oraz pyretroidy, pochodzące z roślin chryzantemowych. Do najpopularniejszych eterycznych repelentów należy olejek lawendowy;

• syntetycznych, do których należą substancje chemiczne, takie jak: DEET, pochodne piperydyny, DEPA, MERC 3535 i syntetyczne pyretroidy;

• urządzeń, które emitują dźwięki lub światło odstraszające owady.

Można także wyróżnić podział repelentów ze względu na przeznaczenie ich stosowania. Taka klasyfikacja zakłada rozróżnienie na repelenty dla ludzi, zwierząt oraz dedykowane do działania na małych przestrzeniach i na zewnątrz pomieszczeń.

Formy środków odstraszających owady i sposób ich stosowania

Repelenty mogą być stosowane na skórę lub ubrania. Występują w różnych postaciach. Na rynku można spotkać, np.:

• plastry;
• płyny;
• aerozole;
• kremy;
• balsamy;
• świece;
• bransoletki;
• chusteczki nasączone repelentem;
• urządzenia wydające sygnały ultradźwiękowe lub świetlne.

Wybrane składniki repelentów

Najskuteczniejszą substancją chemiczną, uważaną za złoty standard wśród repelentów, jest DEET , czyli N, N-dwuetylo-meta-toluamid. Odstrasza on zarówno komary i kleszcze, jak i meszki oraz pchły. Wśród repelentów zawierających DEET, 100% ochronę przed kleszczami na czas trzech godzin, wykazują preparaty o stężeniu 30% tej substancji czynnej.

Substancje naturalne, stosowane jako repelenty to głównie olejki eteryczne. Dozwolony do stosowania jak repelent jest olejek lawendowy. Używanie zbyt dużych ilości niektórych olejków eterycznych, zawierających ketony, w tym lawendowego oraz eukaliptusowego, jest niebezpieczne, ze względu na działanie neurotoksyczne. Substancje, takie jak np. eugenol czy citronellol, choć są pochodzenia roślinnego, trzeba stosować ostrożnie, ponieważ są mutagenami i negatywnie wpływają na różne aspekty zdrowia człowieka.

Jaki powinien być idealny repelent?

Cechy idealnego repelentu:

• bezbarwny;
• zapewniający długotrwałą ochronę, niezależną od warunków klimatycznych;
• nieniszczący odzieży;
• nietoksyczny;
• o obojętnym dla ludzi zapachu;
• niewywołujący alergii i podrażnień;
• odporny na ścieranie;
• łatwy w aplikacji;
• tani.

Czytaj również: Rośliny odstraszające komary – czy są skuteczne? Jakie warto posadzić w ogrodzie?

Bezpieczeństwo stosowania repelentów

Ze względu na oddziaływanie na organizmy żywe, repelenty są grupą substancji stale monitowaną przez odpowiednie jednostki. Muszą one spełniać wszelkie zasady bezpieczeństwa, obowiązujące tę grupę.

Etykiety repelentów muszą zawierać szczegółowe informacje dotyczące sposobu i możliwości ich stosowania przez poszczególne grupy wiekowe. Szczególną ostrożność trzeba zachować u osób o zwiększonej wrażliwości, czyli dzieci, alergików czy kobiet w ciąży.

Czy repelenty są szkodliwe?

W celu zachowania bezpieczeństwa, przy stosowaniu repelentów należy zachować wszelkie wymagane w instrukcji środki ostrożności. W przypadku stosowania repelentów w nadmiernej ilości, trzeba liczyć się z możliwością wystąpienia skutków ubocznych.

Repelenty mogą być silnymi alergenami dla niektórych osób. Zdarza się, że aplikowane bezpośrednio na skórę, skutkują miejscowym obrzękiem i podrażnieniami. Repelenty oraz opary z nich mogą działać drażniąco na drogi oddechowe, błony śluzowe czy okolice oczu.