Ukąszenia owadów – rodzaje, jak sobie z nimi radzić?

Jak radzić sobie z ukąszeniami i użądleniami?

W okresie wiosenno-letnim prawdziwą zmorą są owady, zwłaszcza te, które kąsają i żądlą. Przed częścią ukąszeń trudno się ustrzec. Są one szczególnie uciążliwe dla dzieci i niemowląt, gdyż wywołują świąd i bolesne zmiany na skórze. Często są rozdrapywane, co zwiększa ryzyko pojawiania się miejscowego zakażenia. W rzadkich przypadkach mogą wywołać groźną dla zdrowia i życia reakcję alergiczną. W polskim klimacie problemy najczęściej sprawiają: komary, meszki, kleszcze, osy i pszczoły.

Kluczowe pozostaje zapobieganie ukąszeniom. Dzieci, jak i dorośli powinni się chronić poprzez instalację coraz bardziej popularnych moskitier bądź unikanie miejsc, gdzie żerują komary (podmokłych i gorących) oraz kleszcze (lasów liściastych i mieszanych, gdzie stwierdzono wzmożoną ilość przypadków ugryzień).

Przed ukąszeniami chronią także preparaty przeciwko owadom. W przypadku dzieci należy unikać tych, które zawierają środek biobójczy DEET. Potwierdzono kilka przypadków śmiertelnych po ich zastosowaniu. Znacznie bardziej bezpieczne są preparaty na owady oparte na naturalnych składnikach, takich jak olejki eteryczne. Można je stosować nawet u bardzo małych dzieci. Naniesione na skórę lub ubranie, skutecznie odstraszają owady.

Jeżeli owad ukąsi lub użądli, warto zastosować na skórę środek, który złagodzi obrzęk i zniesie uporczywy świąd. Dostępny w postaci żelu zmniejsza podrażnienie, a dzięki swoim właściwościom fizycznym usuwa także toksyny owadów.

Ukąszenie przez komary

Komary najliczniej występują w okolicach zbiorników wodnych – jezior, stawów, itp. Ich rozwojowi sprzyja środowisko ciepłe i wilgotne. Ukąszenia nie są groźne, jedynie uciążliwe. Pojawiają się charakterystyczne bąble, zaczerwienienie i dokuczliwy świąd skóry. Ulgę może przynieść stosowany miejscowo żel na ukąszenia owadów. Zapewnia ukojenie ze względu na działanie przeciwświądowe, a także przeciwobrzękowe.

Jeżeli miejscowa reakcja na ukąszenie jest nad wyraz silnie wyrażona, można wspomóc się doustnymi preparatami przeciwalergicznymi dostępnymi bez recepty (leki przeciwhistaminowe, jak cetyryzyna, loratadyna, feksofenadyna) lub miejscowymi preparatami steroidowymi zawierającymi np. hydrokortyzon (również dostępne bez recepty).

Miejscowo na komary można stosować także okłady z lodu (zawiniętego np. w ściereczkę, nigdy bezpośrednio na skórę). Innym, domowym sposobem na ukąszenia komara jest posmarowanie zmienionego miejsca sokiem z babki lancetowatej, z pietruszki, cytryny, olejkiem z drzewa herbacianego lub sporządzenie okładu z octu (ostrożnie przy wrażliwej skórze).

Najlepiej jest oczywiście zapobiegać ukąszeniom i używać odpowiednich dla wieku środków odstraszających komary.

Użądlenie przez osę i pszczołę

Pszczoły po ukąszeniu pozostawiają w skórze żądło, które należy jak najszybciej usunąć. Pozbycie się żądła sprawi, że objawy miejscowe będą mniej nasilone. Po ukąszeniu przez osę czy pszczołę pozostaje bolesny, zaczerwieniony obrzęk. Podobnie jak w przypadku komarów można zastosować żel na ugryzienia owadów, hydrokortyzon, a także leki przeciwhistaminowe, jeśli reakcja jest silnie wyrażona.

Do domowych sposobów, które mogą okazać się pomocne należą okłady z lodu, octu lub sody oczyszczonej (płaska łyżeczka sody rozpuszczona w szklance letniej wody). Sprawdzi się działający antybakteryjnie plasterek cebuli położony w miejscu użądlenia. W aptekach dostępne jest urządzenie, które konstrukcją przypomina pompkę i wysysa jad owada, a także innych zwierząt (np. żmii). Urządzenie może również odessać kleszcza w całości.

W przypadku os i pszczół, szczególnie niebezpieczne są użądlenia w okolicy szyi czy gardła – pojawiający się wtedy obrzęk może objąć drogi oddechowe i utrudnić oddychanie. Należy zachować szczególną ostrożność w trakcie posiłków spożywanych na powietrzu. Osa lub pszczoła może znaleźć się np. w napoju w puszce, najlepiej więc pić z naczyń przezroczystych. Po ukąszeniu osy lub pszczoły zdarzają się także uogólnione reakcje alergiczne – wstrząs anafilaktyczny, stanowiący bezpośrednie zagrożenie życia.

Ugryzienie przez kleszcza

Ukąszenie przez kleszcza może się przydarzyć w trakcie każdej wyprawy do lasu lub na łąkę. Kleszcze spadają z drzew, krzaków, można je spotkać w trawie. Na leśne wprawy najlepiej więc zakładać zakryte obuwie i nakrycie głowy, a po zakończeniu spaceru należy bardzo dokładnie obejrzeć całe ciało – kleszcze mogą zawędrować wszędzie, dlatego wszelkie zgięcia, pachy, pachwiny, kolana, także skóra głowy powinny zostać dokładnie sprawdzone.

Jak usunąć kleszcza? W przypadku stwierdzenia obecności owada, należy go usunąć z użyciem tępej pęsety. Trzeba złapać nią kleszcza, a następnie powolnym, spokojnym i równomiernym ruchem (bez wykręcania) wyciągać go tak, aby został usunięty w całości. Można wspomóc się wspomnianą wcześniej pompką do usuwania jadów, żądeł czy właśnie kleszczy. Bezwzględnie zabronione jest smarowanie kleszcza masłem czy traktowanie go jakimkolwiek specyfikiem, kiedy przebywa on w skórze.

Po usunięciu kleszcza, należy obserwować miejsce ukąszenia pod kątem pojawienia się tzw. rumienia migrującego, charakterystycznego dla boreliozy. Ukąszenie kleszcza niesie ze sobą także niebezpieczeństwo zarażenia kleszczowym zapaleniem mózgu. Jest to choroba wirusowa, w której przebiegu początkowo pojawiają się objawy grypopodobne, następnie symptomy zajęcia ośrodkowego układu nerwowego. Obecnie dostępne są szczepionki przeciwko tej chorobie.

Wstrząs anafilaktyczny

W rzadkich przypadkach może dojść do ostrej reakcji alergicznej, którą określa się jako wstrząs anafilaktyczny. Reakcja taka występuje w przypadku nadwrażliwości osobniczej na białka obecne w jadzie lub innej substancji, którą owad czy inne zwierzę wprowadza do organizmu w momencie ukąszenia, ugryzienia bądź użądlenia. Jest to uogólniona reakcja alergiczna, która, zależnie od stadium, przebiega z:

• obrzękiem,
• świądem skóry,
• pokrzywką,
• przyspieszonym biciem serca,
• dusznością,
• spadkiem ciśnienia.

Jest to sytuacja bezpośredniego zagrożenia życia. Lekiem pierwszej pomocy jest w tym przypadku adrenalina podawana domięśniowo. Rodzice dzieci, które przebyły już wstrząs tego typu, powinni być wyposażeni w adrenalinę w ampułkostrzykawkach gotowych do podania. Adrenalina bardzo szybko się rozkłada, więc taki zastrzyk można powtórzyć po 5–10 minutach. Niezwłocznie należy zawiadomić oczywiście pogotowie ratunkowe.