Glicerol (E422) w lekach – szkodliwość i interakcje gliceryny

Glicerol – co to jest i jakie ma właściwości?

Glicerol (inaczej gliceryna, symbol E422) jest związkiem organicznym należącym do trioli, czyli alkoholi posiadających trzy grupy wodorotlenowe. Jest to bezbarwna, syropowata ciecz o słodkawym smaku. Gliceryna ma właściwości higroskopijne, co oznacza, że pochłania wodę znajdującą się w jej otoczeniu. Jest częstym składnikiem kremów i balsamów do pielęgnacji ciała, ponieważ umożliwia wiązanie wody w skórze, przez co wydaje się ona być bardziej nawilżona.

Gliceryna znajduje również zastosowanie w medycynie. Podawana dożylnie obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe i wewnątrzczaszkowe. Jej roztwory mogą być stosowane również miejscowo, do oka.

Po podaniu doustnym ma łagodne właściwości przeczyszczające. Podobne działanie wywiera glicerol w czopkach. Gliceryna znajduje się też w lekach płynnych, podawanych doustnie lub miejscowo, głównie jako substancja pomocnicza, a więc w ilości, która nie wywiera działania farmakologicznego.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Czy leki z glicerolem są szkodliwe?

Leki z glicerolem pełniącym funkcję substancji pomocniczej są dostępne zarówno na receptę, jak i bez recepty. Jest on zawarty w niewielkich ilościach m.in. w syropach lub zawiesinach. Ma on za zadanie poprawiać smak i konsystencję leku oraz utrzymywać wilgoć. Występujący natomiast w takiej roli w kroplach do oczu – jest jednym z rozpuszczalników.

Bez recepty dostępny jest także 85 proc. roztwór glicerolu, który stosuje się zewnętrznie na skórę jako środek łagodzący jej podrażnienia. Bez zlecenia lekarskiego wydaje się również czopki glicerolowe, stosowane na zaparcia u dorosłych i dzieci powyżej roku życia.

Czopki dla najmłodszych są mniejsze. W zależności od wieku maluszka może istnieć konieczność przekrojenia czopka na pół (należy przeciąć go wzdłuż). U niemowląt i noworodków lek z zawartością glicerolu może być stosowany po zaleceniu lekarza.

Skutki uboczne stosowania gliceryny u dzieci i dorosłych

Działania niepożądane glicerolu zależą od drogi podania tej substancji i zasadniczo nie różnią się u dzieci i u dorosłych. Podawany doustnie może przede wszystkim wywołać biegunkę i wzmóc pragnienie. Ryzyko wystąpienia skutków ubocznych w trakcie zażywania doustnych leków z zawartością glicerolu jako substancji pomocniczej jest znikome.

Osoby z cukrzycą mogą stosować glicerol doustnie jedynie po zaleceniu lekarskim, gdyż może on zwiększać u nich ryzyko odwodnienia. Niewydolność nerek również jest przeciwwskazaniem do samodzielnego stosowania tej substancji, podobnie jak choroby serca. Z tych względów nie powinno się także podawać glicerolu drogą doustną dzieciom z tymi chorobami, ponieważ może to pogorszyć ich stan.

Działaniem niepożądanym czopków glicerolowych może być natomiast miejscowe podrażnienie w odbytnicy, które zdarza się jednak rzadko.

Krople na kolkę u dzieci z glicerolem

Glicerol bywa także składnikiem kropli stosowanych w zwalczaniu kolki u niemowląt. Mogą one zawierać np. laktazę, która pomaga w kolkach wywołanych niedoborem tego enzymu trawiennego. Nadaje on preparatowi odpowiednią konsystencję, ułatwiającą jego podanie. Może być także jednym z rozpuszczalników. Gliceryna może być zawarta również w innych kroplach, które stosuje się u dzieci – np. z witaminami.

Glicerol pełni w kroplach funkcję substancji pomocniczej. Jej definicja mówi, że nie wywiera ona działania farmakologicznego w ilości zastosowanej w leku. Postać farmaceutyczna, jaką są krople, determinuje również podawanie małej ilości preparatu. Jeśli więc przestrzega się zasad dawkowania glicerolu u dzieci, dany specyfik może być bezpiecznie stosowany, także u najmłodszych.

Nie ma powodów do obaw nawet przy kilkukrotnym podaniu preparatu w ciągu dnia, o ile mieści się to w granicach podanych w ulotce. Dla każdego z nich mogą być one inne, w zależności od stężenia substancji czynnej. Powinno się więc każdorazowo po zmianie specyfiku sprawdzić tę informację lub poprosić o nią farmaceutę przy zakupie preparatu.

Glicerol – interakcje gliceryny

Glicerol stosowany doustnie daje efekt przeczyszczający, w związku czym jego długotrwałe stosowanie prowadzi do odwodnienia. Nie można go więc stosować, o ile nie zalecił tego lekarz, razem z lekami, które wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Większość z nich dostępnych jest na receptę.

Do leków o takim działaniu można zaliczyć glikokortykosteroidy, które powodują zatrzymanie wody i sodu w organizmie i utratę potasu. Do tej grupy leków zaliczają się m.in. hydrokortyzon, prednizon i prednizolon. Interakcja zachodzi, gdy są one podawane doustnie.

Inne leki, z którymi nie łączy się glicerolu, to leki działające moczopędnie, o różnych mechanizmach działania (np. furosemid, chlortalidon, hydrochlorotiazyd). Zażywają je osoby chorujące na nadciśnienie. Jednoczesne stosowanie ich z gliceryną może spowodować uczucie osłabienia, zawroty głowy, a nawet wywołać przyspieszone bicie serca, co może być niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia.

Glicerol – szkodliwość – skutki nadużywania gliceryny

Glicerol stosowany doustnie w dużych dawkach zaburza gospodarkę wodną i elektrolitową organizmu, co może być groźne w skutkach.

Jego nadużywanie może powodować m.in.:

• ból lub zawroty głowy,
• nudności i wymioty,
• nasilenie pragnienia,
• suchość w jamie ustnej,
• biegunkę,
• nieregularne bicie serca,
• zwiększenie stężenia glukozy we krwi.

Duże ilości spożywanej gliceryny mogą także wywoływać podrażnienie błony śluzowej w górnej części przewodu pokarmowego.

Skutki takie mogą odczuć osoby stosujące glicerol jako suplement, co zdarza się wśród kulturystów, według których rzekomo ma on zdolność zwiększania masy mięśniowej. Zagrożeniem jest zarówno stosowanie przez nich dużych ilości gliceryny do picia, jak i nadużywanie odżywek z glicerolem i jego pochodnymi.

Bibliografia:

• https://indeks.mp.pl/desc.php?id=341
• https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/glycerin-oral-route/side-effects/drg-20067747
• https://www.drugs.com/drug-interactions/glycerin-index.html