Co to jest barotrauma? Jakie objawy daje uraz ciśnieniowy i jak go leczyć?

Co to jest barotrauma?

Barotraumą, czyli urazem ciśnieniowym zatok i uszu, nazywamy uszkodzenie tkanek o charakterze uszkodzenia fizycznego, do którego dochodzi w wyniku różnicy ciśnień jaka ma miejsce pomiędzy wnętrzem naszego ciała, a otoczeniem, w którym aktualnie przebywamy.

Dolegliwość ta dotyczy przede wszystkim grupy nurków, co wynika ze znacznej różnicy ciśnień panujących w wodzie i w naszym ciele. Z wszystkich urazów, na jakie nurkowie są narażeni, to właśnie barotrauma jest spotykana najczęściej.

Uraz ciśnieniowy może dotyczyć zarówno ucha środkowego, jak i zatok przynosowych – przy czym należy podkreślić fakt, że ta pierwsza lokalizacja jet zdecydowanie częstsza. Barotrauma pojawić się może nie tylko podczas nurkowania, zdarza się także u osób, które odbywają podróże samolotem, zwłaszcza na dużych wysokościach nad poziomem morza.

Jakie są przyczyny powstania barotraumy zatok i uszu?

Do powstania barotraumy dochodzi wtedy, kiedy z różnych przyczyn niemożliwe staje się wyrównanie ciśnień panujących we wnętrzu ciała i tych w środowisku go otaczającym. Do najczęściej spotykanych przyczyn barotraumy zaliczamy więc stany, które powodują upośledzenie drożności nosa, zatok przynosowych oraz uszu.

W przypadku barotraumy zatok przynosowych do powstania ich urazu ciśnieniowego podczas nurkowania przyczyniają się takie stany jak:

• zapalenie zatok przynosowych,
• katar,
• polipy zatok,
• polipy nosa,
• skrzywienie przegrody nosowej (często spotykane w populacji).

Natomiast powstaniu barotraumy uszu sprzyjają:

• stany niedrożności trąbki słuchowej (głównie o etiologii zapalnej),
• niedrożność przewodu słuchowego zewnętrznego, do której z kolei może dojść w przypadku obecności w nim ciała obcego (np. zatyczki do uszu), stanu zapalnego, czy też nadmairu woskowiny (czop woskowinowy).

Jakie są objawy barotraumy zatok i uszu?

Objawami, które są najczęściej zgłaszane przez nurków, mogącymi świadczyć o wystąpieniu u danej osoby barotraumy są bóle dotyczące ucha, ale także bóle głowy, subiektywne uczucie zatkania uszu oraz różnego stopnia upośledzenie słuchu. Pierwszym zauważalnym przez nurków objawem urazu ciśnieniowego uszu i zatok jest zdecydowanie uczucie narastającego ucisku w obrębie ucha, którego nasilenie zwiększa się wraz z głębokością zanurzenia, a po pewnym czasie ucisk ten przechodzi w ból.

Warto podkreślić, że nie ma bezpiecznej granicy zanurzenia, oznacza to że barotrauma może wystąpić nawet przy bardzo płytkim zanurzeniu. Barotrauma to poważny stan, ponieważ jeśli zignorujemy jej pierwsze objawy, to może dojść do powikłań pod postacią pęknięcia błony bębenkowej. W tej sytuacji pojawią się dodatkowe objawy takie jak zawroty głowy, zaburzenia orientacji w przestrzeni, nudności oraz wymioty. W przebiegu urazu ciśnieniowego uszu dojść może także do upośledzenia, a nawet do całkowitej utraty słuchu. Inne objawy barotraumy to krwawienie z nosa lub pojawienie się podbarwionej krwiście wydzieliny z nosa.

W jaki sposób zapobiegać wystąpieniu barotraumy zatok i uszu?

Nie od dziś wiadomo, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć. W związku z tym pamiętajmy o tym, aby podczas nurkowania przestrzegać dwóch prostych zasad. Po pierwsze nie nurkujmy wtedy, gdy wiemy że mamy jakiekolwiek problemy z zatokami czy też uszami – chodzi tutaj przede wszystkim o stany zapalne (nosa, zatok, uszu, ale także układu oddechowego) oraz niedrożność.

Po drugie – jeśli podczas zanurzania się zaobserwujemy u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, które mogą świadczyć o rozwijającej się barotraumie, przerwijmy nurkowanie (takim objawem jest między innymi nasilające się uczucie ucisku w uchu).

Co zrobić w sytuacji, gdy wystąpią objawy barotraumy?

W momencie pojawienia się objawów, mogących świadczyć o barotraumie (ból uszu, uczucie zatkania uszu, upośledzenie słuchu), konieczne jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem, najlepiej specjalistą w dziedzinie otorynolaryngologii. Lekarz ten podczas badania oceni stan błony bębenkowej, gdyż często dochodzi do jej pęknięcia podczas urazu ciśnieniowego, oraz zbada nasz słuch.

Leczenie w przypadku barotraumy to leczenie przyczynowe, czyli takie które ma na celu wyeliminować przyczynę odpowiedzialną za wystąpienie dolegliwości. I tak w przypadku znacznego skrzywienia przegrody nosa wskazana będzie wykonanie zabiegu polegającego na korekcie tejże przegrody (tak zwana septoplastyka).

Natomiast w przypadku, w którym za pojawienie się barotraumy odpowiedzialny był stan zapalny zatok przynosowych, lekarz może zlecić stosowanie odpowiedniego leczenia, często konieczne jest przyjmowanie antybiotyków, a w niektórych przypadkach ulgę przynosi wykonanie funkcjonalnej endoskopowej operacji zatok przynosowych, tak zwane FESS, który to zabieg najogólniej mówiąc ma za zadanie poprawić drożność zatok.

Czytaj również: Choroba Meniere'a – przyczyny, objawy, leczenie