Fosfataza alkaliczna (ALP) – badanie, normy i wyniki

Co to jest fosfataza alkaliczna (zasadowa)?

ALP to enzym – fosfataza alkaliczna (zasadowa), która produkowana jest:

• głównie w kościach (50-60%),
• jelitach (30%),
• wątrobie (10-20%).

Poziom fosfatazy alkalicznej u człowieka jest zmienny i zależy od wieku, największa jego ilość występuje w okresie intensywnego rozwoju kośćca. Fosfataza alkaliczna wpływa na rozwój macierzy kostnej, przyczyniając się do jej mineralizacji. Enzym wydalany jest z żółcią. Dzięki temu w trakcie wystąpienia obturacyjnych chorób dróg żółciowych zauważa się wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej.

Oznaczeniem fosfatazy alkalicznej można monitorować leczenie choroby wątroby, a także chorób kości.

Wskazania do oznaczenia poziomu fosfatazy alkalicznej

Oznaczenie fosfatazy alkalicznej prowadzi się w celu oceny wpływu leków na wątrobę (środków antykoncepcyjnych, antybiotyków, przeciwdepresyjnych, przeciwzapalne),

a także w diagnostyce chorób wątroby takich jak:

• żółtaczka mechaniczna,
• rak wątrobowokomórkowy,
• uszkodzenie toksyczne,
• zapalenie wątroby.

Badanie diagnostyczne fosfatazy zasadowej wskazane jest także w stanach niedoboru witaminy D, chorobach kości, przytarczyc, bólach żołądka, przewlekłej białaczce.

Jak przebiega badanie fosfatazy alkalicznej

Badanie fosfatazy zasadowej wykonuje się na podstawie pobranej od pacjenta niewielkiej ilości krwi do probówki próżniowej. Materiał pobierany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym, u dzieci natomiast stosuje się niewielkie nacięcie nożem lekarskim (lancetem) na skórze w celu wywołania niewielkiego krwawienia. Otrzymaną próbkę wysyła się do analizy.

Badanie ALP nie wymaga szczególnego przygotowania, nie trzeba być na czczo.

Normy fosfatazy zasadowej

Prawidłowe stężenie fosfatazy alkalicznej jest zależne od wieku i wynosi:

• dzieci do lat 9:
  • wiek 1-3 lata – 145-320 U/l,
  • wiek 4-6 lat – 150-380 U/l,
  • wiek 7-9 lat – 175-420 U/l,
• chłopcy 9-19 rok życia:
  • wiek 10-11 lat – 135-530 U/l,
  • wiek 12-13 lat – 200-495 U/l,
  • wiek 14-15 lat – 130-525 U/l,
  • wiek 16-19 lat – 48-261 U/l,
• dziewczynki 9-19 rok życia:
  • wiek 10-11 lat – 130-560 U/l,
  • wiek 12-13 lat – 105-420 U/l,
  • wiek 14-15 lat – 70-230 U/l,
  • wiek 16-19 lat – 40-136 U/l,
• dorośli:
  • 30-120 U/l.

Interpretacja wyniku stężenia ALP

Podwyższony i wysoki wynik fosfatazy alkalicznej może świadczyć o:

• nadczynności przytarczyc,
• chorobie Pageta,
• zwiększonej aktywności w przypadku przerzutów do kości z nowotworu gruczołu krokowego,
• osteomalacji,
• krzywicy,
• niepełnej osteogenezie (procesie tworzenia się kości) związana z gojeniem się złamań,
• zapaleniu szpiku,
• późnym okresie ciąży,
• stosowaniu ergosterolu,
• nadczynności tarczycy,
• ziarnicy złośliwej,
• leczeniu rozległych złamań,
• chorobach wątroby (zapalenie wątroby, niedrożność dróg żółciowych, kamica żółciowa, marskość wątroby, rak wątroby, przerzuty nowotworowe z innych części ciała do wątroby),
• niewydolności serca,
• mononukleozie,
• nowotworach nerek,
• posocznicy.

Obniżona i niska wartość ALP może świadczyć o:

• nadmiernej podaży witaminy D,
• zespole mleczno-alkalicznym,
• wrodzonej hipofosfatyzacji,
• achondroplazji,
• niedoczynności tarczycy,
• kretynizmie,
• celiakii,
• niedożywieniu,
• szkorbucie,
• niedoborze cynku lub magnezu,
• stosowaniu leków (np. kortykosteroidy),
• osteoporozie u kobiet po menopauzie.