Antykoncepcja awaryjna. Czy „tabletka po” jest bezpieczna?

Jak działa tabletka po stosunku?

Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów preparatów przeznaczonych do antykoncepcji awaryjnej. Jakie jest działanie tabletki „dzień po”? Wszystkie z nich działają poprzez opóźnienie owulacji, co ma uniemożliwić spotkanie się plemników z komórką jajową. Plemniki mogą przeżyć do 48 godzin w drogach rodnych kobiety (według niektórych źródeł nawet i dłużej), natomiast komórka jajowa do 24 godzin.

Innym mechanizmem działania „tabletek po” jest wpływ na endometrium, czyli błonę śluzową macicy. Pod wpływem zawartych w pigułkach środków hormonalnych endometrium staje się cienkie, a implantacja (zagnieżdżenie) zarodka w takich warunkach jest utrudniona.

Tabletka „dzień po” a tabletka wczesnoporonna – czy to jest to samo?

Należy wyraźnie zaznaczyć, że pigułka awaryjna nie jest tym samym, co tabletka wczesnoporonna. Tabletka „dzień po” ma zapobiec owulacji i powstawaniu zarodka. Nie jest w stanie przerwać powstałej już ciąży. Natomiast tabletka wczesnoporonna to farmaceutyk podawany przez lekarza przy przeprowadzaniu aborcji farmakologicznej. Wytyczne postępowania klinicznego dopuszczają jej zastosowanie warunkach szpitalnych.

„Tabletka po”– czy jest potrzebna recepta?

Unia Europejska dopuściła do obrotu tabletkę po bez recepty. To tabletka zawierająca octan uliprystalu (EllaOne). Jedna tabletka, która zawiera 30 mg tego środka hormonalnego, przyjęta do 120 godzin po stosunku, zdecydowanie zmniejsza szanse (o ile nie umożliwia) na zajście w ciążę.

Po 2017 roku „tabletkę po” w Polsce kupić można było tylko na receptę. Receptę na antykoncepcję awaryjną wystawia każdy lekarz – nie tylko ginekolog – również na podstawie teleporady.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia od 1 maja 2024 można kupić również tabletkę z octanem uliprystalu (EllaOne) bez recepty. Taka usługa świadczona jest przez wybrane apteki.

Jak wygląda procedura zakupu tabletki dzień po bez recepty? Farmaceuta (w oddzielnym pomieszczeniu) przeprowadza z pacjentką wywiad i rozmowę, a po nich wystawia receptę farmaceutyczną na lek. Z takiego programu pilotażowego może skorzystać każda pacjentka po ukończeniu 15. roku życia.

Jaka jest skuteczność antykoncepcji awaryjnej?

„Tabletka po stosunku” – jak zastosować tabletkę i jaka jest jej skuteczność

Czy „tabletki po ” są skuteczne w zapobieganiu ciąży? Skuteczność zapobiegania ciąży „tabletek dzień po” (Postinor Duo, Escapelle, EllaOne ) wynosi około 85–98%. Efekt jest większy w przypadku zażycia pigułki w pierwszej dobie po stosunku. W jednym z badań – na grupie ponad 2 tys. kobiet – w ciążę zaszło mniej niż 2% z nich.

Kiedy należy przyjąć tabletkę po? Zastosować tabletkę trzeba do 72 godzin po stosunku.

Czy tabletka po stosunku jest bezpieczna?

Czy „tabletka po” jest bezpieczna? Nie wykazano poważniejszych skutków jednorazowego przyjęcia antykoncepcji awaryjnej.

Do kilku miesięcy po zażyciu tabletki mogą utrzymywać się plamienia i nieregularne cykle miesiączkowe. Bardzo rzadko opisywano bóle głowy. Zarówno octan uliprystal, jak i lewonorgestrel metabolizowane są przez wątrobę. Nie zaleca się ich przyjmowania w przypadku poważnych schorzeń wątroby, takich jak: ostre zapalenie wątroby, cholestaza, kamica żółciowa, niewydolność wątroby.

W związku z metabolizowaniem preparatów przez enzymy wątrobowe cytochromu P450 może dochodzić do interakcji z innymi lekami – również metabolizowanymi przez ten enzym. Dlatego jednoczesne stosowanie uliprystalu jak i lewonorgestrelu z poniższymi lekami może zmienić ich skuteczność:

• ryfampicyna,
• fenytoina,
• karbamazepina,
• preparaty z dziurawca.

Tabletka po stosunku a ciąża

Do tej pory nie wykazano, aby przyjmowanie tabletki po stosunku niosło ze sobą ryzyko całkowitej niepłodności lub bezpłodności. Nie odnotowano przypadku, aby kobieta, która zastosowała tabletkę po, nie mogła zajść w ciążę.

Efekt ich działania utrzymuje się jeden cykl, a całkowity powrót normalnych, owulacyjnych cykli, wraca po podobnym czasie, jak po stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych. Jest to więc średnio do 6 miesięcy po ich ostawieniu. Dzieje się tak w przypadku, gdy kobieta stosuje ten rodzaj antykoncepcji faktycznie jednorazowo, w sytuacji gdy inne metody zawiodą.

Bezmyślne przyjmowanie tabletki „dzień po” z pewnością może na dłużej rozregulować gospodarkę hormonalną kobiety, dlatego nie zaleca się jej nadużywania – nie może to być regularna metoda antykoncepcyjna.

Przyjęcie tabletki powinno być incydentalne.

Przed przyjęciem antykoncepcji awaryjnej trzeba się upewnić, czy nie jest się w ciąży. Lewonorgestrel oraz środki antykoncepcyjne – przyjęte jednorazowo – nie mają negatywnego wpływu na rozwijający się płód, natomiast wykazano embriotoksyczny wpływ octanu uliprystalu.