Kataralne zapalenie ucha środkowego (wirusowe) – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny kataralnego zapalenia ucha środkowego

U podstaw nieżytowego zapalenia ucha środkowego, potocznie zwanego kataralnym leży zakażenie wirusowe. Należą tu głównie drobnoustroje odpowiedzialne za zakażenia górnych dróg oddechowych:

• wirusy paragrypy,
• rhinowirusy,
• koronawirusy.

Są to główni sprawcy choroby przeziębieniowej, choć łącznie powoduje ją około 200 różnych wirusów.

Jak zatem dochodzi do zapalenia ucha środkowego przy zwykłej infekcji kataralnej? Naturalnym połączeniem między gardłem a jamą bębenkową jest trąbka słuchowa (Eustachiusza), wyłożona błoną śluzową i zapewniająca prawidłowe upowietrznienie ucha środkowego. W infekcji wirusowej odpowiedzią śluzówki na zakażenie jest przekrwienie, które związane jest z jej obrzękiem oraz produkcją wodnistej wydzieliny. Stan zapalny może być jednak tak mocno nasilony, że obrzęk doprowadza do dysfunkcji trąbki słuchowej.

Powietrze znajdujące się w jamie bębenkowej zostaje powoli wchłonięte, powodując spadek ciśnienia i podrażnienie błony śluzowej. Gdy zmiany takie są krótkotrwałe, jak ma to miejsce w infekcji nieżytowej, mogą skutkować wtórnym zapaleniem błony jamy bębenkowej z wytworzeniem zapalnego wysięku oraz usztywnieniem łańcucha kosteczek słuchowych z wciągnięciem błony bębenkowej.

Objawy kataralnego zapalenia ucha środkowego

Objawami kataralnego zapalenia ucha środkowego są:

• uczucie ciśnienia w uchu,
• przeszywający ból,
• trzeszczenia podczas połykania,
• niewielki niedosłuch przewodzeniowy..

Na obraz choroby nakładają się również objawy przeziębienia, takie jak:

• niewysoka gorączka (do 38°C),
• kaszel,
• katar,
• bóle stawów i mięśni,
• uczucie ogólnego rozbicia i osłabienia.

Leczenie kataralnego zapalenia ucha środkowego

Leczenie kataralnego zapalenia ucha środkowego powinno być skierowane na chorobę podstawową – przeziębienie. Aby zmniejszyć objawy przekrwienia i obrzęku oraz przywrócić drożność trąbki stosuje się substancje obkurczające miejscowo oraz leczenie przeciwhistaminowe ogólnie.

Niektórzy chorzy aby poradzić sobie z uczuciem zatkanego ucha wykonują sami zabieg Valsalvy, czyli przedmuchanie trąbek poprzez dmuchnięcie przez nos przy zamkniętych palcami otworach nosowych. Jest to jednak absolutnie niedozwolone ze względu na możliwość przeniesienia flory bakteryjnej z górnej części gardła do jamy bębenkowej. Aby przynieść ulgę w przypadku uczucia ciśnienia w uchu należy położyć się na plecach z głową zwisającą do tyłu z krawędzi łóżka. W tej pozycji aplikujemy do każdego otworu nosowego krople obkurczające (zawierające np. ksylometazolinę). Po paru sekundach przekręcamy głowę lekko w lewo, a następnie w prawo. Pozostajemy w tej pozycji około 2-3 minut.

Antybiotyki stosuje się jedynie w wypadku, gdy istnieje ryzyko nadkażenia bakteryjnego i rozwinięcia ostrego bakteryjnego zapalenia ucha środkowego. Należy unikać stosowania środków przeciwbólowych zakrapianych do ucha, gdyż powodując wtórne zmiany na błonie bębenkowej mogą utrudnić rozpoznanie w badaniu otoskopowym. W zwalczaniu bólu preferowane są doustne środki przeciwbólowe (ibuprofen, paracetamol) dostępne bez recepty w aptekach.

Jeśli objawy nie ustępują po paru dniach, należy zgłosić się do lekarza specjalisty otolaryngologa. W dokładnym badaniu laryngologicznym lekarz oceni stan błony bębenkowej, gardła oraz nosa i dostosuje leczenie do ciężkości objawów.

Rokowanie i możliwe powikłania

Objawy ustępują zazwyczaj szybko, wraz z ustępowaniem choroby przeziębieniowej (7–10 dni). Progresja zmian w jamie bębenkowej może doprowadzić do rozwoju potencjalnie groźnego ze względu na bliskość jamy bębenkowej i jamy czaszki – ostrego zapalenia ucha środkowego. Innymi możliwymi powikłaniami są:

• tworzenie torbielowatych zmian śluzowo-cholesterolowych (ziarniniak cholesterolowy),
• przewlekłe śluzowo-surowicze zapalenie ucha środkowego.