Lęk wysokości – czym jest, jakie są objawy, jak się pozbyć?

Co to jest akrofobia?

Lęk jest nieprzyjemnym odczuciem, którego celem jest chronienie nas przed niebezpiecznymi sytuacjami. Krótkotrwały, umiarkowany lęk nie wpływa niekorzystnie na nasze zdrowie i funkcjonowanie, sytuacja wygląda inaczej w przypadku silnego niepokoju, który pojawia się w związku ze znalezieniem się lub nawet samym wyobrażeniem sobie konkretnego zjawiska lub wydarzenia. Jest to tak zwany lęk fobiczny (sytuacyjny). Fobie należą do zaburzeń nerwicowych i charakteryzują się znacznie nasilonym odczuciem zaniepokojenia, pomimo świadomości braku prawdziwego zagrożenia. Nauka wyróżnia setki różnych fobii, a jedną z nich jest akrofobia, czyli lęk wysokości.

Akrofobia jest jednym z najczęstszych lęków sytuacyjnych, uważa się bowiem, że z jej powodu cierpi nawet 5 proc. populacji, częściej kobiety. W klasyfikacji ICD-10 zaburzeniom nerwicowym o typie fobii przyznano kod F40.

Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę

Lęk wysokości – czym jest?

Nazwa akrofobia pochodzi od greckiego słowa akron oznaczającego szczyt lub wysoko położone miejsce. Objawy związane z tą fobią, w zależności od stopnia jej nasilenia, pojawiają się w różnych sytuacjach. U niektórych lęk pojawi się w przypadku spoglądania w dół z balkonu wysokiego piętra, a inni nie będą w stanie siedzieć na wyższym krześle, nie mówiąc już o wejściu na drabinę. Osoby dotknięte akrofobią zwykle muszą zrezygnować z latania samolotem, picia kawy na tarasie widokowym czy z pracy w biurze znajdującym się na wysokim piętrze. Co ciekawe, nieprzyjemne odczucia nie towarzyszą oglądaniu zdjęć i filmów ukazujących duże wysokości.

Lęk wysokości to pojęcie, które powinno być używane tylko w przypadku bardzo silnego lęku. Niczym dziwnym nie jest odczuwanie niepokoju przed skokiem ze spadochronem czy podczas spoglądania w dół ze stromego i wysokiego urwiska.

Lęk wysokości – opinie dotyczące przyczyn

Istnieje wiele teorii starających się wytłumaczyć, jak powstaje lęk fobiczny. Jedna z nich mówi, że lęk przed niektórymi sytuacjami jest efektem ewolucji – lęk chronił naszych przodków przed groźnymi dla życia i zdrowia sytuacjami. Unikanie konfrontacji z jadowitym wężem czy rezygnacja ze wspinania się na wysokie skały pozwoliła przetrwać naszym mniej odważnym przodkom i przekazać swoje geny dalej. Tak więc lęk przed dużymi wysokościami, w pewien sposób, jest wrodzony i możemy go obserwować nawet u bardzo małych dzieci, jednak u niektórych jest on nadmiernie wyrażony.

Kolejna teoria mówi, że fobie powstają na skutek doświadczenia w przeszłości bardzo nieprzyjemnych sytuacji związanych z obiektem lęku. W przypadku akrofobii może być to upadek z dużej wysokości czy sytuacja, w której do takiego upadku mogło dojść. Lęk zaszczepić mogą w nas także fobie rodziców. Niektórzy psychologowie uważają, że do wykształcenia tej fobii mogą doprowadzić także sytuacje, których nie pamiętamy, takie jak upadek z rąk rodziców czy wypadnięcie z dziecięcego wózka.

Część badaczy przyczyn akrofobii doszukuje się w zaburzeniach w łączeniu sygnałów wysyłanych do mózgu przez nasze oczy z tymi biegnącymi z błędnika (ucha wewnętrznego, które odpowiada nie tylko za odbieranie wrażeń słuchowych, ale i za nasz zmysł równowagi).

Bardzo ciężko jednoznacznie stwierdzić, która z teorii jest prawdziwa. Możliwe, że do wytworzenia się akrofobii potrzebne jest zaistnienie różnych czynników.

Lęk wysokości – objawy

Objawy występujące w przypadku lęku wysokości nie różnią się szczególnie od tych występujących w innych fobiach specyficznych. To nie ich charakter, a sytuacja, w której dochodzi do ich wystąpienia, pozwala różnicować poszczególne rodzaje lęku sytuacyjnego. Diagnoza akrofobii – na ogół –nie sprawia problemów diagnostycznych.

Do objawów lęku wysokości należy:

• uczucie bardzo silnego niepokoju,
• duszność – mogą pojawiać się problemy z zaczerpnięciem oddechu, staje on się krótki i przyspieszony, co dodatkowo może nasilać uczucie niepokoju,
• przyspieszenie akcji serca, uczucie kłucia lub ściskania w klatce piersiowej,
• nadmierna potliwość, dotycząca szczególnie dłoni;
• bladość skóry,
• bóle i zawroty głowy,
• uczucie nóg „jak z waty”,
• silny lęk przed upadkiem z wysokości, fatalistyczne myśli,
• strach przed śmiercią.

U różnych osób objawy i ich nasilenie mogą się różnić. Nie zmienia to jednak faktu, iż w przypadku ich wystąpienia osobę dotkniętą fobią należy niezwłocznie uwolnić od sytuacji powodującej lęk i jak najszybciej zająć jej myśli czymś innym. Akrofobia nie przejdzie sama. Długotrwałe objawy mogą doprowadzić do ataku nerwicy histerycznej lub całkowitego załamania nerwowego, co z pewnością nie poprawi stanu osoby cierpiącej z powodu lęku wysokości.

Leczenie – jak pokonać i pozbyć się lęku wysokości?

Nigdy nie należy bagatelizować objawów, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie. Odnosi się to zarówno do schorzeń fizycznych, jak i psychicznych. Jeśli pojawiają się objawy związane z nadmiernym poczuciem lęku występującym w pewnych sytuacjach – nie należy ich lekceważyć. W poszukiwaniu rozwiązania problemu pomoże odpowiednio wykształcony psycholog lub psychoterapeuta.

Leczenie fobii z całą pewnością nie należy do prostych zadań, jest to jednak możliwe, ale wymaga dużego zaangażowania ze strony pacjenta i terapeuty, a także dość długiego czasu.
Bardzo ważne, aby pamiętać, że próba wyleczenia z akrofobii polegająca na niespodziewanym wystawieniu pacjenta na obiekt jego lęku jest skrajnie złym i nieodpowiedzialnym pomysłem, który doprowadzić może jedynie do nasilenia fobii, a na pewno nie spowoduje poprawy stanu.

Czym innym jest jednak powolne przyzwyczajanie pacjenta do myśli o obiekcie jego fobii. Dopiero w późniejszych etapach terapii można podejmować próby konfrontacji pacjenta z jego lękiem. Akrofobia pod tym względem stanowi niemałe wyzwanie dla terapeuty, gdyż niełatwo jest sprawić, aby pacjent poczuł się w gabinecie terapeuty jak na szczycie góry.

Z pomocą przychodzi tutaj nowoczesna technologia i wciąż rozwijająca się technologia wirtualnej rzeczywistości. Dobrym sposobem może być też próba wyjścia na balkon w towarzystwie zaufanej osoby. Należy jednak pamiętać, że decydując się na podjęcie walki ze swoimi fobiami, należy dać sobie czas i być cierpliwym.

W przypadku szczególnie nasilonych postaci tego specyficznego lęku konieczne może okazać się przyjmowanie pewnych leków. W farmakoterapii fobii stosuje się najczęściej leki przeciwdepresyjne i benzodiazepiny, a niekiedy β-adrenolityki – leki kardiologiczne, które znalazły zastosowanie także w leczeniu lęku.