Zespół suchego oka – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, domowe sposoby

Zespół suchego oka – czym jest?

Zespół suchego oka jest wieloczynnikową chorobą oczu charakteryzująca się zaburzeniem równowagi filmu łzowego, który pokrywa powierzchnię oka.

Istotą zespołu suchego oka jest podrażnienie oczu i stan zapalny, które są wywołane nieprawidłowym nawilżeniem rogówki i spojówki.

Jego głównym, ale nie jedynym objawem jest uczucie suchości oczu. Dolegliwości związane z zespołem suchego oka często są bardzo uciążliwe i mają negatywny wpływ na jakość życia pacjentów. Z tego powodu jest to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się do okulistów.

Film łzowy – jakie pełni funkcje?

Film łzowy jest ważną dla oka strukturą która pokrywa powierzchnię oka. Składa się z kilku warstw: lipidowej, śluzowej i wodnej.

Warstwa lipidowa jest najbardziej zewnętrzną warstwą filmu łzowego. Sprawia, że powierzchnia oka jest gładka oraz zapobiega zbyt szybkiemu parowaniu wody z powierzchni oka. Jest ona wytwarzana przez gruczoł Meiboma.

Warstwa śluzowa jest warstwą zbudowaną z wody oraz glikoprotein mucynowych. Jej funkcją jest nawilżenie oka, dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do rogówki, a także ochrona przed zakażeniami oraz wspomaganie gojenia się uszkodzeń gałki ocznej.

Film łzowy rozprowadza się po powierzchni oka podczas mrugania powiekami. Jego odpowiedni skład jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania gałki ocznej.

Zespół suchego oka – jakie są jego przyczyny?

Zespół suchego oka może być spowodowany:

• nieprawidłowym składem filmu łzowego,
• nadmiernym parowaniem filmu łzowego z powierzchni oka,
• niedostateczną produkcją filmu łzowego.

Czynniki te prowadzą do wysychania rogówki oraz spojówki powodując ciągły dyskomfort i objawy zespołu suchego oka.

Zespół suchego oka – jakie czynniki mogą mieć wpływ na rozwój choroby?

Wyodrębniono kilka czynników, które mogą mieć wpływ na zwiększenie ryzyka wystąpienia zespołu suchego oka. Należą do nich:

• płeć żeńska;
• starszy wiek;
• pochodzenie azjatyckie;
• przewlekłe noszenie soczewek kontaktowych;
• wielogodzinne patrzenie na ekran z niewielkiej odległości;
• choroby autoimmunologiczne np. zespół Sjögrena, reumatoidalne zapalenie stawów;
• stan po operacji laserowej korekcji wzroku;
• przewlekłe przyjmowanie leków np. przeciwhistaminowych, SSRI, antykoncepcji hormonalnej czy diuretyków.

Wpływ na rozwój zespołu suchego oka mają również czynniki środowiskowe. Wynika to z tego, że narząd wzroku jest w stałym, bezpośrednim kontakcie z powietrzem. Należą do nich:

• niska wilgotność powietrza;
• wielogodzinne przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach;
• narażenie na wysoki poziom zanieczyszczeń powietrza oraz dym papierosowy.

Jakie są objawy zespołu suchego oka?

Zgodnie z nazwą choroby, głównym objawem zespołu suchego oka jest suchość oczu. Nie jest to jednak jedyny objaw tej choroby. Do pozostałych objawów zespołu suchego oka należą:

• podrażnienie oczu;
• uczucie ciała obcego pod powiekami (często określane jako uczucie piasku pod powiekami);
• pieczenie oczu;
• zaczerwienienie oczu;
• zmęczenie oczu.

Wymienionym powyżej objawom często towarzyszy łzawienie oczu, a także niewyraźne widzenie. U niektórych osób występuje również suchość w ustach.

Diagnostyka zespołu suchego oka

Podstawą rozpoznania zespołu suchego oka jest dokładnie zebrany wywiad lekarski. Objawy zespołu suchego oka oraz związane z nim czynniki ryzyka są na tyle charakterystyczne, że często stanowią kluczową wskazówkę diagnostyczną. Pomocne są również odpowiednie kwestionariusze, takie jak np. OSDI (Ocular Surface Disease Index).

Możliwe jest również wykonanie badań dodatkowych, które pozwolą na potwierdzenie diagnozy. Należą do nich:

• ocena czasu przerwania filmu łzowego;
• test Schimera;
• ocena obecności mikroubytków nabłonka rogówki po specjalistycznym barwieniu gałki ocznej;
• badanie fałdów spojówki równoległych do krawędzi powieki;
• ocena wysokości menisku filmu łzowego.

Jak leczyć zespół suchego oka?

Leczenie zespołu suchego oka jest leczeniem objawowym. Polega ono na zastosowaniu preparatów, które zastępują łzy i nawilżają powierzchnię oka. Są to tak zwane „sztuczne łzy”. Istnieje wiele preparatów tego typu, ale w celu uniknięcia reakcji alergicznych i podrażnienia oczu zaleca się wybór preparatu pozbawionego substancji konserwujących. Stosowanie nawilżających kropli do oczu w większości przypadków skutecznie łagodzi objawy związane z suchością oczu.

Niektóre przypadki wymagają dodatkowego leczenia przeciwzapalnego lub immunosupresyjnego. W takich sytuacjach zastosowanie mają glikokortykosterydy lub cyklosporyna A. Takie leczenie powinno odbywać się pod stałym nadzorem okulisty.

W najcięższych przypadkach zespołu suchego oka możliwe jest wykonanie zabiegu czasowego lub stałego zamknięcia punktów łzowych. Ma on na celu zahamowanie odpływu łez, co powoduje, że ilość łez na powierzchni oka jest większa.

Dodatkowo istotne jest unikanie czynników, które powodują nasilenie objawów choroby oczu, zatem powinno się w miarę możliwości:

• unikać kontaktu z dymem tytoniowym;
• ograniczać czas przebywania w silnie klimatyzowanych pomieszczeniach;
• zredukować czas pracy w niewielkiej odległości od monitora komputera i innych ekranów.

Zespół suchego oka – domowe sposoby na łagodzenie objawów

Oprócz powyżej wymienionych metod leczenia, pomocne mogą okazać się również domowe sposoby na łagodzenie objawów zespołu suchego oka.

Jednym z domowych sposobów na zmniejszenie dolegliwości związanych z zespołem suchego oka jest dieta zawierająca kwasy omega-3. Pomocne zatem może być wprowadzenie do swojej diety ryb, orzechów, nasion chia czy nasion lnu.

Oprócz tego istotna jest również zmiana stylu życia – dbanie o prawidłowe nawodnienie organizmu, a także unikanie spożycia alkoholu i palenia papierosów.

Kolejnym domowym sposobem, aby zmniejszyć objawy suchego oka jest przemywanie powiek ciepłą wodą, a także stosowanie ciepłych kompresów. Wspomaga to udrożnienie kanalików łzowych i prawidłowy przepływ filmu łzowego w obrębie oka, co przekłada się na poprawę nawilżenia oczu.