Dzielenie i rozgryzanie leków oraz tabletek – czy wpływa na ich działanie i wchłanianie?

Dzielenie leków – kiedy można podzielić/rozkruszyć tabletkę?

Rozgryzienie lub rozkruszenie tabletek może wpływać na wchłanianie zawartych w nich substancji czynnych, co ma wpływ na działanie leków.

Niektóre tabletki powinny być rozgryzione lub rozdrobnione przed połknięciem. Do takich leków należą preparaty zawierające pyrantel. Są one stosowane w leczeniu zakażeń niektórymi pasożytami – np. w: owsicy, glistnicy czy zakażeniach tęgoryjcem dwunastnicy lub tęgoryjcem amerykańskim. Rozdrobnienie tabletki powoduje w tym wypadku skuteczniejsze działanie leku.

Istnieją także tabletki do rozgryzania i żucia. Wówczas napis taki znajduje się na opakowaniu leku oraz w jego ulotce. W takiej postaci występują m.in. niektóre medykamenty zawierające montelukast (stosowany w astmie), albendazol (w leczeniu zakażeń pasożytami – np. owsikiem czy glistą) czy sildenafil (stosowany w zaburzeniach erekcji). Poza ostatnią substancją – są to leki na receptę.

Ważną kwestią jest również możliwość podzielenia tabletki, np. gdy chory ma problemy z połykaniem leków w całości, ponieważ nie zawsze jest to możliwe. Warto zapamiętać, że jeśli tabletka ma kreskę podziału, można ją wówczas dzielić, nawet gdy należy do któregoś z opisanych niżej typów tabletek. Dzieląc tabletkę wzdłuż kreski, mamy pewność, że w obydwu jej częściach znajduje się tyle samo substancji czynnej.

Jeśli natomiast preparat występuje w postaci zwykłej tabletki i brak takiej kreski, należy sprawdzić w ulotce, czy dany lek może być podzielony. W razie wątpliwości najlepiej zapytać o radę farmaceutę.

Jakich tabletek nie można rozgryzać, dzielić, kruszyć?

Tabletki czy kapsułki dojelitowe są przygotowywane w taki sposób, aby po zażyciu substancja aktywna uwalniała się dopiero w jelicie cienkim. Takie preparaty posiadają na opakowaniu odpowiednią informację – napis "tabletki dojelitowe” – przeważnie znajdujący się tuż pod nazwą leku. Rozkruszenie takiego medykamentu czy podzielenie tabletki najczęściej powoduje zniszczenie osłonki, która ochrania substancję czynną. Może więc ona – w zależności od substancji – albo ulec rozkładowi (wówczas lek nie będzie działać), albo spowodować podrażnienie żołądka. Takich tabletek nie można: dzielić, rozgryzać, rozgniatać ani kruszyć – należy je połykać w całości. Najczęściej taką formę mają leki, których substancje czynne:

• są wrażliwe na kwasowe pH panujące w żołądku (np. leki na zgagę z grupy inhibitorów pompy protonowej, takie jak omeprazol czy pantoprazol);
• działają drażniąco na błonę śluzową żołądka (np. preparaty zawierające kwas acetylosalicylowy – wówczas żołądek jest chroniony przed bezpośrednim działaniem substancji na jego błonę śluzową, nie eliminuje to działania drażniącego wynikającego z mechanizmu działania aspiryny);
• wchłaniają się lepiej w jelicie niż w żołądku (np. niektóre preparaty z magnezem).

Jeśli w przypadku medykamentów w takiej postaci występują problemy z ich przełknięciem, rozwiązaniem może być przyjmowanie większej liczby tabletek z mniejszą dawką substancji czynnej. Musi to być jednak skonsultowane z lekarzem i nie zawsze jest możliwe.

Rozkruszanie i rozgryzanie tabletek a działanie leków

Kolejnym typem tabletek, których nie można w żaden sposób dzielić czy rozkruszać są tabletki o przedłużonym, opóźnionym i modyfikowanym uwalnianiu – wówczas lek taki zawiera więcej substancji czynnej niż preparat o konwencjonalnym uwalnianiu. Uwalnia się jednak ona – w zależności od typu preparatu – stopniowo lub dopiero po określonym czasie od zażycia tabletki. Dzięki temu lek może być zażywany rzadziej.

Farmaceutyków takich nie można dzielić, ponieważ wówczas natychmiastowemu uwolnieniu ulegnie większa dawka, niż powinna. Skutkować to może przedawkowaniem leku, którego objawy będą różne w zależności od danej substancji i mogą się okazać niebezpieczne dla życia oraz zdrowia.

Tabletki takie mają odpowiedni napis na opakowaniu, informujący o tym, że uwalnianie z nich substancji czynnej jest inne niż konwencjonalne. Dodatkowo w nazwie leku znajduje się często jeden z następujących skrótów (MR, SR, XR) lub dopisek depot czy duro. W razie wątpliwości, warto zapytać o radę farmaceutę, zanim podzieli się tabletkę.

Jeśli występują problemy z połykaniem leku tego typu, należy skonsultować się z lekarzem – może on wówczas zalecić stosowanie środka o konwencjonalnym uwalnianiu w formie mniejszych tabletek – trzeba jednak pamiętać o tym, że trzeba zażywać go częściej.