Ugryzienie pająka – jak wygląda, objawy, powikłania, postępowanie, domowe sposoby

Czy w Polsce występują pająki jadowite?

W Polsce żyje ponad 800 gatunków pająków. Co ciekawe niemal wszystkie z nich są jadowite, jednak w większości stawonogi mają słabo rozwinięte kły, dzięki czemu nie są w stanie przebić skóry. Ugryzienie rodzimych pająków nie stanowi więc niebezpieczeństwa dla życia człowieka. Wyjątek stanowią alergicy, u których jad pająka może w skrajnych przypadkach spowodować wstrząs anafilaktyczny . Jednak u osób uczulonych może on się pojawić również po ukąszeniu innych owadów: pszczoły, osy, czy komara. W takim przypadku warto być ostrożnym i kontrolować reakcje organizmu.

Pająki występujące w Polsce, których ukąszenie może być źródłem nieprzyjemnych dolegliwości to:

• sieciarz jaskiniowy – rodzimy pająk osiąga wielkość ok. 5 cm, żyje najczęściej w wilgotnych i zacienionych miejscach: piwnicach, jaskiniach, tunelach i studzienkach kanalizacyjnych. Należy do najbardziej niebezpiecznych pająków w Polsce, jednak jad sieciarza nie jest śmiertelny. Jego ugryzienie można porównać do ukąszenia szerszenia: pojawia się stan zapalny, silny ból i ewentualny obrzęk;
• kolczak zbrojny – miejsce bytowania stawonoga to łąki, opuszczone budynki i gęste zarośla. Jego cechami charakterystycznymi są żółtobrązowy kolor i widoczne kolce na odnóżach. To jeden z nielicznych pająków występujących w Polsce, którego ukąszenie wywołuje objawy zatrucia. Symptomy utrzymują się ok. dwóch tygodni;
• krzyżak ogrodowy – pająk ten powszechnie występuje w przydomowych ogrodach i zabudowaniach gospodarczych. Jego nazwa wywodzi się od charakterystycznego białego krzyża na odwłoku. Ugryzienie pająka powoduje miejscowy odczyn zapalny i ślad w postaci dwóch małych punktów po szczękoczułkach;
• tygrzyk paskowany – żyje w miejscach nasłonecznionych. Ugryzienie tygrzyka ma działanie neurotoksyczne, powoduje silne zaczerwienienie i piekący ból - objawy przypominające ukąszenie komara lub użądlenie osy.

Do najbardziej jadowitych pająków należą pająki egzotyczne. Wśród nich możemy wyróżnić takie osobniki jak brunatną wdowę czy wałęsaka brazylijskiego. Objawy ugryzienia pająka egzotycznego zależą od rodzaju produkowanego przez niego jadu. Mogą wywołać objawy grypopodobne, wymioty, gorączkę i obrzęk. Niektóre gatunki jadowite mają działanie neurotoksyczne, wywołujące nawet paraliż. W krótkim czasie ich enzymy trawienne mogą doprowadzić do martwicy tkanek, dlatego nieudzielenie pomocy na czas może skutkować śmiercią. Postępowanie w przypadku ugryzienia przez pająka egzotycznego obejmuje założenie opaski uciskowej powyżej miejsca ukąszenia i możliwe szybki transport do najbliższego szpitala.

Jak rozpoznać ugryzienie pająka – objawy

Ugryzienie pająka pozostawia po sobie charakterystyczny ślad w postaci dwóch małych kropek umiejscowionych w odległości ok. 1-2 mm od siebie. W rejonie ukąszenia uwidacznia się niewielka opuchlizna i zaczerwienienie skóry. Osoba ukąszona może przez jakiś czas odczuwać piekący ból i świąd.

Konsekwencje ugryzienia pająka mogą być dotkliwsze u osób uczulonych. W skrajnych przypadkach reakcja organizmu na kontakt z jadem przybiera postać wstrząsu anafilaktycznego. Wówczas mogą pojawić się silne reakcje alergiczne: silny ból, obrzęk gardła, duszności, bóle głowy i zaburzenia świadomości. Podejrzenie wstrząsu anafilaktycznego wymaga domięśniowego podania adrenaliny i wezwania pogotowia ratunkowego. Brak szybkiej pomocy może doprowadzić do śmierci osoby ukąszonej.

Pierwsza pomoc po ugryzieniu pająka

W pierwszej kolejności należy umyć miejsce ukąszenia wodą z mydłem i odkazić ranę za pomocą wody utlenionej. Dla złagodzenia obrzęku i stanu zapalnego w miejscu ugryzienia pająka warto zaaplikować żel lub maść stosowaną po ukąszeniu owadów. Można także co 2 godziny przykładać kompresy chłodzące lub lód owinięty w cienki ręcznik. Jeśli kończyna puchnie, a ból i stan zapalny nie ustępują po upływie kilku lub kilkunastu dni, warto wybrać się do lekarza, ponieważ zdarzają się sytuacje, w których dochodzi do nadkażenia bakteryjnego. Konieczne może być wówczas wdrożenie antybiotyku.

Domowe sposoby na ugryzienie pająka

Większość naturalnych metod zdecydowanie nie działa na miejsca po ukąszeniu pająków i innych owadów, a wręcz może nasilać zmiany skórne. Nie aplikujmy na rejon ugryzienia roztworów soli kuchennej, soku z cytryny i octu. Podobnie jest z wszelkiego rodzaju ziołowymi olejkami, jak olejek lawendowy czy cytrynowy, ponieważ mogą wykazywać właściwości uczulające. Najlepszym sposobem jest zdezynfekowanie miejsca ukąszenia i zrobienie zimnych okładów.

Jak uniknąć ugryzienia pająka?

Aby chronić się przed ukąszeniem pająka najlepiej nie wchodzić do ciemnych piwnic i gęstych zarośli. Podczas wycieczki do lasu, warto zakładać odzież, która uchroni nas przed ugryzieniem nie tylko pająków, ale również kleszczy (pełne buty, długie spodnie, nakrycie głowy).

Wiele osób panicznie boi się stawonogów, jednak warto wiedzieć, że pająki gryzą wyłącznie wtedy, kiedy czują zagrożenie. Mało prawdopodobna więc jest sytuacja, że pająk zaatakuje nas samoistnie. Trzeba podkreślić, że pełnią one pożyteczne funkcje w naszym środowisku: zabijają pasożyty i owady uciążliwe dla człowieka takie jak: komary, pluskwy, meszki, czy muchówki. Są więc niezbędnym łańcuchem w ekosystemie. Ostrożność należy zachować, podróżując do krajów tropikalnych, gdzie naturalnie spotkać można jadowite pająki.