Przepuklina pępkowa u niemowląt

Monika Mikołajczyk neonatolog

Przepukliny powstają wtedy, kiedy odcinek jelita wystaje przez słaby punkt mięśni w brzuchu. Wówczas widać pod skórą miękkie wybrzuszenie. U dzieci przepuklina występuje zwykle wokół pępka – jest to przepuklina pępkowa lub w pachwinie – przepuklina pachwinowa. Przypadłość ta rozwija się w ciągu pierwszych miesięcy życia dziecka z powodu słabości mięśni brzucha, ale niektóre dzieci mogą mieć też przepuklinę już w chwili przyjścia na świat. Często zdarza się, że przepuklina zostaje zdiagnozowana dopiero po kilku tygodniach. Ryzyko jej wystąpienia u dzieci jest większe, jeśli jego rodzice bądź rodzeństwo mieli przepuklinę w okresie niemowlęcym. Prawdopodobieństwo przepukliny wzrasta również w przypadku mukowiscydozy, dysplazji stawu biodrowego, niezstąpionych jąder, wnętrostwa oraz w przypadku nieprawidłowości cewki moczowej.

Przepuklina pachwinowa występuje najczęściej u chłopców oraz dotyczy ok. 1-3% wszystkich dzieci. W miarę rośnięcia i dojrzewania płodu płci męskiej, jego jądra rozwijają się w brzuchu, a następnie obniżają się do moszny przez kanał pachwinowy. Po narodzeniu kanał pachwinowy zamyka się, uniemożliwiając tym samym cofanie się jąder do brzucha. Jeśli jednak kanał nie zamknie się do końca, to fragment jelita może przecisnąć się do kanału pachwinowego, powodując przepuklinę. U dziewczynek również występuje kanał pachwinowy, w związku z czym u nich też może pojawić się przepuklina. Przepuklina pępowinowa częściej występuje u wcześniaków. Objawy są zwykle widocznie w prawej pachwinie, chociaż mogą również pojawiać się po obu stronach.

Inną przepukliną występującą u noworodków jest przepuklina pępkowa. Występuje ona u ok. 10% dzieci, przy czym częściej diagnozuje się ją u dziewczynek. Na jej wystąpienie także narażone są wcześniaki. Do powstania przepukliny przyczynia się specyficzna budowa anatomiczna dzieci. Kiedy płód rośnie i rozwija się w czasie ciąży, w mięśniach brzucha znajduje się małe otwarcie, przez które przechodzi pępowina łącząca matkę z dzieckiem. Po porodzie otwarcie to zamyka się w miarę rośnięcia dziecka. Czasami jednak mięśnie nie łączą się do końca i powstaje mała przerwa. Wówczas jelito może przemieszczać się przez to otwarcie i powodować przepuklinę pępkową. Może objawiać się ona jako wybrzuszenie w okolicy pępka i nasilać się, kiedy dziecko płacze, a zmniejszać się podczas relaksu. Jeśli lekarz lekko naciśnie na wybrzuszenie, a dziecko jest spokojne i leży na wznak, przepuklina staje się mniejsza bądź też znika. Natomiast, kiedy dziecko płacze, jest niespokojne – może ulec powiększeniu.

Kiedy przepuklina nie cofa się, fragment jelita może utknąć w osłabionej partii mięśni brzucha – wtedy dziecko jest niespokojne, jego brzuch jest wzdęty, bolesny, mogą wystąpić wymioty, rozdrażnienie, zaczerwienienie, odbarwione stolce, a nawet gorączka. Dlatego ważne jest, aby przepuklina została wcześnie rozpoznana i jak najszybciej wyleczona, ponieważ grozi zaciśnięciem fragmentu jelita w jej obrębie. Pediatra może zlecić badanie USG bądź badanie radiologiczne jamy brzusznej. Badania te wykonuje się wtedy, kiedy przepuklina nie cofa się. Sposób leczenia zależy od wielu czynników – od wieku i stanu zdrowia dziecka, rodzaju przepukliny, od tego, czy się cofa, od tolerancji dziecka na leki oraz preferencji lekarza. W przypadku przepukliny pachwinowej konieczna jest operacja. Przeprowadza się ją, jak najszybciej po wykryciu tej przypadłości, gdyż jelito może utknąć w kanale pachwinowym – wówczas dopływ krwi do jelita może zostać odcięty, w wyniku czego jelito może ulec uszkodzeniu i martwicy. W czasie zabiegu dziecko jest znieczulane. Chirurg wykonuje małe nacięcie i z powrotem umieszcza fragment jelita w jamie brzusznej, następnie zszywa mięśnie. U wielu dzieci dotkniętych przepukliną pępkową ustępuje ona samoistnie i nie wymaga leczenia. W niektórych przypadkach, kiedy przepuklina nie cofa się lub jest obecna po trzecich urodzinach dziecka, należy wykonać operację. Zabieg przebiega podobnie jak w przypadku przepukliny pachwinowej. Ryzyko nawrotu przepukliny jest niewielkie. Przypadłość może jednak nawrócić, kiedy doszło do uszkodzenia jelita.