Osoba niebinarna – co to znaczy? Niebinarność płciowa

Niebinarność płciowa – definicja

Termin niebinarność płciowa w zakresie najprostszej definicji oznacza bycie poza dychotomicznym stosunkiem płci – zwłaszcza w zakresie jej kulturowych znaczeń. Oznacza to, że osoba niebinarna nie identyfikuje się ani z płcią męską, ani z płcią kobiecą – nie postrzega siebie w tych "zerojedynkowych" kategoriach. Osoby niebinarne mogą postrzegać siebie jako jednostkę o dwóch lub więcej płciach (wiąże się z tym m.in. termin bigenderyzm), ale też uważać się za osobę bez określonej płci (agenderyzm) lub o płci zmiennej (gender fluid). Istnieje również termin demigender, w którym jednostka identyfikuje się z jedną płcią wiodącą, plus jedną lub kilkoma dodatkowymi. Jak widać, nie jest więc to zjawisko jednorodne.

Warto nadmienić, że niebinarność płciowa nie należy do klasyfikacji orientacji, lecz do tożsamości seksualnych. O ile orientacja seksualna odnosi się konkretnie do czyichś preferencji seksualnych, o tyle tożsamość płciowa to o wiele szersze zagadnienie, dotyczące również ogólnego postrzegania płciowości i seksualności człowieka – nie tylko w obrębie ewentualnych partnerów seksualnych, ale również siebie samego, oraz własnej identyfikacji i stosunku do ogólnie przyjętych norm społecznych obejmujących tę tematykę.

To też może Cię zainteresować: Biseksualizm – co to jest?

Niebinarność płciowa – czym różni się od transpłciowości i interseksualizmu?

Niebinarność płciowa najczęściej mylona jest z transpłciowością i interseksualizmem. Szczególnie dotyczy to tego drugiego pojęcia. Na czym polegają różnice?

W przypadku transpłciowości, mamy do czynienia z osobami postrzegającymi się odmiennie niż wynika to z nich cech biologicznych, jednak w obrębie klasycznej dychotomii płciowej. Osobą transpłciową jest więc kobieta postrzegająca się jako mężczyzna lub mężczyzna postrzegający się jako kobieta. Transpłciowość często bywa przyczyną operacji korekty płci. Z kolei niebinarność to dużo szersze pojęcie, które zakłada odrzucenie tej dychotomii i możliwą identyfikację z innymi, nienormatywnymi płciami, lub założenie ich braku.

Zobacz też: Dysforia płciowa – przyczyny, objawy, leczenie

Z kolei interseksualizm to definicja odnosząca się do niebinarności biologicznej – czyli hermafrodytyzmu. Osoba interseksualna biologicznie posiada wykształcone – zazwyczaj częściowo – cechy anatomiczne obojga płci i nie da się ustalić jej przynależności w klasycznej dychotomii, niekoniecznie wiąże się to jednak z nienormatywnym postrzeganiem własnej płci. W tym przypadku również często dokonywana jest korekta płci – zgodnie z własną identyfikacją płciową jednostki interseksualnej.

Sprawdź też: Korekta zmiany płci

Niebinarność płciowa – czy to zaburzenie?

Ważnym aspektem tematyki niebinarności płciowej są rozważania w kontekście norma-patologia, a więc postrzegania niebinarności jako zaburzenia lub wariantu normy. Jak to wygląda od strony naukowej?

Do 2017 r. w podręcznikach diagnostycznych istniało pojęcie zaburzeń identyfikacji płciowej, pośrednio obejmujące również pewne aspekty niebinarności. Jednak zmieniło się to wraz z rozwojem nauki – podczas 23. Światowego Kongresu Światowej Organizacji Zdrowia Seksualnego w Pradze, pojęcie to zostało wykreślone i zastąpione neutralnym terminem niezgodność płciowa, podkreślającym jedynie charakter relacji między fizycznymi cechami, a tożsamością płciową jednostki.

Niebinarność płciowa nie jest więc zaburzeniem psychicznym; w niektórych przypadkach mogą być z nią związane inne przypadłości, wymagające leczenia (na przykład dysforia płciowa, obejmująca silne stany depresyjne i uczucie niezadowolenia z powodu swojej tożsamości płciowej), jednak podobnie jak w przypadku klasycznej dychotomii płciowej, nie jest to regułą.

Zobacz też: Kim są drag queens?

Niebinarność płciowa – symbole

Dzięki rozwojowi nauki i mediom otwartym na informowanie i uświadamianie w zakresie seksualności człowieka, głos osób niebinarnych jest słyszany coraz częściej. W 2014 r. powstała czterokolorowa flaga społeczności osób niebinarnych. Barwa żółta symbolizuje tę grupę społeczności, której płeć istnieje poza płciami obowiązującymi w klasyfikacjach; fiolet dotyczy grupy, która postrzega się jako mieszankę płci lub kobietę i mężczyznę jednocześnie, biel – osoby wielopłciowe, zaś czerń – osoby agenderowe.

Zmieniają się również systemy prawne – pierwszym człowiekiem oficjalnie uznanym w USA za osobę niebinarną, jest pisarz/ka i aktywista/ka transpłciowy/a, Jamie Shupe. Stało się to w 2016 roku.

Przeczytaj też: Jakimi cechami charakteryzują się osoby androginiczne?

Obejrzyj film na temat: Transseksualizm