Skala Centora – co to jest i kiedy się z niej korzysta?

Ostre zapalenie gardła i migdałków – przyczyny, objawy, różnicowanie

Angina, czyli ostre zapalenie gardła oraz migdałków podniebiennych to schorzenie, które posiada zróżnicowaną, ze względu na wiek, etiologię (przyczynę), dlatego też różne jej typy leczone są w odmienny sposób. U dorosłych czynnikiem sprawczym zazwyczaj są wirusy, w związku z czym antybiotykoterapia nie jest wymagana. Szacuje się, że jedynie 5–10 proc. angin wieku dorosłego powodowanych jest przez bakterie (np. przez Streptococcus pyogenes, Fusobacterium necrophorum).

W przypadku dzieci oraz niemowląt w większości przypadków anginy bakteryjnej w wymazie z gardła stwierdza się paciorkowca β-hemolizującego grupy A, czyli wcześniej już wspomnianego Streptococcus pyogenes.

Sprawdź również: Seks oralny a choroby przenoszone drogą płciową

Skala Centora i angina paciorkowcowa

Wywołane bakteriami zapalenie błony śluzowej gardła oraz migdałków jest schorzeniem o nagłym początku. Pacjenci (bez względu na wiek) zazwyczaj skarżą się na silny ból gardła, a także znaczne uczucie dyskomfortu podczas połykania. Paciorkowcowe zapalenie gardła to również wysoka temperatura ciała (powyżej 38 stopni C) oraz bóle głowy.

Kliniczne stwierdza się skupiska wysiękowe, najczęściej zlokalizowane na migdałkach podniebiennych. Jednym z typowych objawów jest również malinowy język, który w początkowej fazie choroby jest obłożony. Często w czasie choroby wyczuwalne są powiększone węzły chłonne okolicy głowy i szyi. Okres wylęgania zakażenia bakteryjnego (powodowanego przez Streptococcus pyogenes) wynosi 12–96 godzin od kontaktu z patogenem.

Angina paciorkowcowa przenoszona jest drogą kropelkową (np. poprzez używanie sztućców i naczyń użytkowanych przez osobę chorą) oraz poprzez bezpośredni kontakt np. z wydzieliną z dróg oddechowych osoby zakażonej. W literaturze wspomina się również o bezobjawowym nosicielstwie Streptococcus pyogenes (PBHA).

Rozpoznanie anginy bakteryjnej w przeważającej liczbie przypadków opiera się na obrazie klinicznym (do czego służy skala Centora). Lekarze rodzinni oraz lekarze innych specjalności posiłkują się też danymi epidemiologicznymi, które wskazują grupę osób szczególnie narażonych na anginę paciorkowcową. Do najważniejszych czynników predysponujących zaliczyć możemy: kontakt z osobą chorą na anginę paciorkowcową lub bezobjawowym nosicielem, wiek z przedziału 5–15 lat oraz uprawianie seksu oralnego.

Skala Centora-McIsaaca – objawy kliniczne

Zakażenie PBHA (Streptococcus pyogenes) ustalić można nie tylko poprzez wykonanie szybkiego testu antygenowego i posiewu wymazu z gardła, ale również poprzez ocenę objawów klinicznych prezentowanych przez pacjenta i zweryfikowanie ich poprzez użycie narzędzia diagnostycznego, takiego jak skala Centora-McIsaaca. Prawidłowe użycie skali pozwala nie tylko na ustaleniu sposobu leczenia anginy, ale również wskazuje na konieczność przeprowadzenia badań bakteriologicznych lub też pominięcia ich w procesie diagnostyczno-terapeutycznym.

Kryteria Centora są więc skalą, która w znacznym stopniu skraca czas diagnostyki oraz ułatwia leczenie zapalenia gardła (wybór sposobu). Najważniejszą częścią skali są oczywiście objawy kliniczne (lub ich brak). Ponadto pod uwagę bierze się wiek chorego. Skala Centora może być, co bardzo ważne, używana u dzieci od 3. roku życia.

Skala Centora – punktacja

Opisywany powyżej test Centora obejmuje kolejno (wraz z możliwą punktacją):

Interpretacja pozyskanych wyników skali Centora ze względu na liczbę punktów:

Narastająca od kilku lat oporność szczepów bakteryjnych na antybiotyki wymaga stosowania tzw. racjonalnej antybiotykoterapii. Termin ten wskazuje na konieczność weryfikowania postawionych wstępnie diagnoz poprzez badania bakteriologiczne lub inne typy testów (w tym szybki test antygenowy), a także posługiwanie się różnego typu skalami. Gdy podejrzewane jest ropne bakteryjne zakażenie paciorkowcowe, należy posłużyć się skalą Centora.

Ten krótki test nie tylko ułatwi postawienie diagnozy, ale również wskaże możliwości terapeutyczne. Należy jednak pamiętać, że każdorazowo najważniejsza jest całościowa ocena pacjenta, a nie jedynie skorzystanie z dodatkowych narzędzi diagnostycznych.